Канфуцый: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др параметры шаблона Бібліяінфармацыя перенесены на Викиданные |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
[[Выява:Confucius 02.gif|thumb|140px|Канфуцый]]
'''Канфу́цый''' (Кун Фуцы, [[Пін'ін|пін.]] Kongfuzi, [[Уэйда-Джайлза раманізацыя|У-Дж.]] K'ung-fu-tzu, [[Кітайская мова|па-кітайску:]] 孔子), '''майстар Канг'''
Лічыцца, што Канфуцый жыў паміж [[551 да н.э.|551]] і [[479 да н.э.]]. Канфуцый нарадзіўся ў горадзе [[Цюфу]] кітайскага [[княства Лу]] (кіт. 鲁) пад імем Кун Цю. У дзесяць гадоў юнак Канфуцый стаў сіратой.
Канфуцый заснаваў школу [[Філасофія|фiласофіі]], у цэнтры яго вучэння знаxодзiцца '''парадак''', дасягнуць якога можна, стаўшы высокамаральным мужам (цзюнцзы, 君子). Вучэнне Канфуцыя закранае рэлiгійны, фiласофскi i грамадска-палiтычны светапогляды, прычым у грамадскай i палiтычнай этыцы на пярэдні план выступаюць нормы паводзін.▼
▲Канфуцый заснаваў школу [[Філасофія|фiласофіі]], у цэнтры яго вучэння знаxодзiцца '''парадак''', дасягнуць якога можна, стаўшы высокамаральным мужам (цзюнцзы, 君子).
Вучэнне Канфуцыя закранае рэлiгійны, фiласофскi i грамадска-палiтычны светапогляды, прычым у грамадскай i палiтычнай этыцы на пярэдні план выступаюць нормы паводзін. Чатыры фундаментальныя паняццi яго вучэння: [[гуманнасць]] (仁 Жэнь), [[справядлівасць]] (義 Йi), [[шанаванне бацькоў]] (孝 Сяо) i [[рытуал]] (禮 Лi).
У цэнтры яго вучэння — пытанні маральных паводзін, выхавання і кіравання дзяржавай. Асноватворным прынцыпам яго этыкі з'яўляецца паняцце «жэнь» — чалавечнасць, гуманнасць, чалавекалюбства. Яно разглядалася як вышэйшы закон узаемаадносін людзей у грамадстве і сям'і. Лічылася, што дасягнуць такога стану чалавек можа шляхам пастаяннага самаўдасканалення на аснове выканання завешчаных правіл этыкі: з павагай адносіцца да старэйшых па ўзросце і грамадскім становішчы, шанаваць бацькоў, быць адданымі радзіме, любіць людзей. Дзяржаўнае кіраванне таксама павінна грунтавацца на гуманных пачатках і клопаце пра людзей. Лепшым метадам кіравання людзьмі з'яўляецца не насілле, а прыклад і перакананне. Разам з тым Канфуцый лічыў, што кожны абавязаны строга выконваць прадпісанае яму і займаць сваё месца ў грамадскай іерархіі.
Яго павучанні, запісаныя слухачамі і паслядоўнікамі, склалі працу «Гутаркі і суджэнні» (论语, [[Луньюй]]). На працягу многіх стагоддзяў кожны адукаваны кітаец павінен быў у дзяцінстве вывучыць на памяць гэтую кнігу і кіравацца ёю ў сваім жыцці. З II ст. да н.э. [[канфуцыянства]] стала дзяржаўнай ідэалагічнай дактрынай, а ён сам быў кананізаваны і абвешчаны настаўнікам 10 тысяч пакаленняў. Яго культ афіцыйна падтрымліваўся да кітайскай буржуазнай рэвалюцыі (1911).
==
* Чалавек і грамадства: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1998. ISBN 985-11-0108-7
== Гл. таксама ==
* [[Чжу Сі]]
| |||