Вугляводы: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (размовы | уклад)
др Bot: Migrating 97 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q11358 (translate me)
дапаўненне
Радок 1:
[[Image:Lactose.svg|thumb|right|310px|Структурная формула [[Лактоза|лактозы]] — [[дыцукрыд]]у, які ўтрымліваецца ў [[малако|малацэ]]]]
'''Вугляво́ды''' ('''цукрыды''')  — агульная назва шырокага класа прыродных арганічных злучэнняў. Гэта [[арганічныя рэчывы]], якія змяшчаюць {{нп3|карбанільная група|карбанільную групу|ru|Карбонильная группа}} і некалькі [[гідраксільная група|гідраксільных груп]]<ref name="Абакумова">{{кніга |аўтар =Н. А. АБАКУМОВА, Н. Н. БЫКОВА. |частка = 9. Углеводы |загаловак = Органическая химия и основы биохимии. Часть 1 |арыгінал =|спасылка =|месца = Тамбов |выдавецтва = ГОУ ВПО ТГТУ |год = 2010 |старонкі = |isbn = 978-5-8265-0922-7}}</ref>. Назва паходзіцькласа злучэнняў адбываецца ад словаў «[[вугаль]]» і «[[вада]]», яна была ўпершыню прапанавана К. ПрычынайШмітам гэтагаў з[[1844 у навуцы|1844]]. З'яўляеццаяўленне такой назвы звязана з тоетым, што першыя з вядомых навуцы вугляводаў апісваліся брута-формулай C<sub>x</sub>(H<sub>2</sub>O)<sub>y</sub>, фармальна з'яўляючыся злучэннямі [[вуглярод]]а і [[вада|вады]]. Тэрмін з'яўляецца найбольш распаўсюджаным у галіне [[біяхімія|біяхіміі]], дзе ён з'яўляецца сінонімам [[цукрыд]]аў. Вугляводы падзяляюцца на чатыры хімічныя групы: [[монацукрыд]]ы, [[дыцукрыд]]ы, [[алігацукрыд]]ы і [[поліцукрыд]]ы. Увогуле, монацукрыдаў і дыцукрыдаў, звычайна называюць [[цукар|цукрамі]]<ref>Flitsch, SL & Ulijn, RV (2003). [http://www.nature.com/nature/journal/v421/n6920/pdf/421219a.pdf «Sugars tied to the spot».] Nature 421: 219–220.</ref>.
 
Тэрмін з'яўляецца найбольш распаўсюджаным у галіне [[біяхімія|біяхіміі]], дзе ён з'яўляецца сінонімам [[цукрыд]]аў. Вугляводы падзяляюцца на чатыры хімічныя групы: [[монацукрыд]]ы, [[дыцукрыд]]ы, [[алігацукрыд]]ы і [[поліцукрыд]]ы. Увогуле, монацукрыдаў і дыцукрыдаў, звычайна называюць [[цукар|цукрамі]]<ref>Flitsch, SL & Ulijn, RV (2003). [http://www.nature.com/nature/journal/v421/n6920/pdf/421219a.pdf «Sugars tied to the spot».] Nature 421: 219—220.</ref>.
Вугляводы выконваюць шматлікія ролі ў жывых арганізмах. Поліцукрыды служаць для захоўвання [[энергія|энергіі]], як то [[крухмал]] і [[глікаген]], а таксама з'яўляюцца структурнымі кампанентамі, як то [[цэлюлоза]] раслін і [[хітын]] ў [[членістаногія|членістаногіх]]. Пяцівугляродны монацукрыд [[рыбоза]] з'яўляецца важным кампанентам каферментаў і асновай генетычнай малекулы вядомай як [[РНК]]. [[Дэзоксірыбоза]] з'яўляецца складовай часткай [[ДНК]]. Цукрыды і іх вытворныя рэчывы ўключаюць мноства іншых важных біялагічных малекул, якія гуляюць ключавую ролю ў [[імунная сістэма|імуннай сістэме]], прадухілення [[патагенез]]у, [[згусальнасць крыві|згусальнасці крыві]] і развіцця<ref>Maton, Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). «''Human Biology and Health''». Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52–59. ISBN 0-13-981176-1.</ref>.
 
Вугляводы выконваюць шматлікія ролі ў жывых арганізмах. Поліцукрыды служаць для захоўвання [[энергія|энергіі]], як то [[крухмал]] і [[глікаген]], а таксама з'яўляюцца структурнымі кампанентамі, як то [[цэлюлоза]] раслін і [[хітын]] ў [[членістаногія|членістаногіх]]. Пяцівугляродны монацукрыд [[рыбоза]] з'яўляецца важным кампанентам каферментаў і асновай генетычнай малекулы вядомай як [[РНК]]. [[Дэзоксірыбоза]] з'яўляецца складовай часткай [[ДНК]]. Цукрыды і іх вытворныя рэчывы ўключаюць мноства іншых важных біялагічных малекул, якія гуляюць ключавую ролю ў [[імунная сістэма|імуннай сістэме]], прадухілення [[патагенез]]у, [[згусальнасць крыві|згусальнасці крыві]] і развіцця<ref>Maton, Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). «''Human Biology and Health''». Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52–5952-59. ISBN 0-13-981176-1.</ref>.
 
У харчовай навуцы і ў многіх неафіцыйных кантэкстах тэрмін вугляводаў часта азначае любую ежу, якая асабліва багатая складанымі вугляводамі крухмаламі, як то [[збожжавыя прадукты]], [[хлебабулачныя]] і [[макаронныя вырабы]], ці простыя вугляводы, як то [[цукар]] у [[цукерка|цукерак]], [[варэнне|варэнні]] і [[дэсерт]]ах.