Льюіс Кэрал: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 27:
 
== Біяграфічныя звесткі ==
Сапраўднае імя - — Чарльз Лютвідж Доджсан. Нарадзіўся ў шматдзетнай сям'і англіканскага святара. Скончыў каледж у [[Оксфард]]зе, атрымаў ступень магістра. У 1855-81 прафесар матэматыкі [[Оксфардскі ўніверсітэт|Оксфардскага ўніверсітэта]]. У 1861 прыняў сан дыякана і зрабіўся "«донам" -» — членам коледжа Царквы Хрыстовай. Абавязкі гэтай пасады пакідалі яму шмат свабоднага часу. У 1867 наведаў [[Расія|Расію]], напісаў «Рускі дзённік».
 
Выдавец часопісаў і пісьменнік Эдмунд Етс параіў Доджсану ўзяць псеўданім. Той прыдумаў некалькі варыянтаў і папрасіў Етса выбраць лепшы: Эдгар Катвеліс ([[анаграма]] сапраўднага імя - — Чарльз Лютвідж), Эдгар У. Ч.  Вестхіл (таксама анаграма), Луіс Кэрал і Льюіс Кэрал - — апошнія 2 псеўданімы былі атрыманы шляхам перакладу імя "«Чарльз Лютвідж"» на [[латынь]] і зноў на англійскую мову. Етс выбраў апошні псеўданім. З таго часу Доджсан падпісваў свае навуковыя працы сапраўдным прозвішчам, а мастацкія творы - — псеўданімам. Пры гэтым ён заўсёды адмаўляў, што Доджсан і Кэрал - — адзін і той жа чалавек.
 
Ніколі не ўстапаў у шлюб і не меў дзяцей. Сябраваў з дзяцьмі сваіх знаёмых, расказваў ім казкі, прадумваў дзеля іх інтэлектуальныя задачы. Быў асабіста прывязаны да трох дачок Лідэла - — дэкана свайго коледжа. Дзяўчынак звалі Ларына, Эдыт, Рода, Вайолет і Эліс (Аліса). Менавіта апошняя з іх зрабілася правобразам галоўнай гераіні двух найбольш вядомых кніг Доджсана.
 
== Творчасць ==
[[File:Alice Liddell 2.jpg|thumb|left|Эліс Лідэл, якая потам стала прататыпам Алісы; фатаграфія зроблена Льюісам Кэралам, каля 1859]]
Матэматычныя працы Кэрала-Доджсана не аказалі значнага ўплыву на навуку. Адукацыя Доджсана абмяжоўвалася толькі антычнай навуковай літаратурай (прынамсі "«Асновы"» [[Еўклід|Еўкліда]]а) і некалькімі метадамі і тэорыямі сучаснікаў. Акрамя таго Доджсан быў амаль ізаляваны ад навуковага свету таго часу, мала што ведаў аб новых матэматычных вынаходніцтвах (Нееўклідавай геаметрыі [[Лабачэўскі Мікалай Іванавіч|Лабачэўскага]] і [[Карл Фрыдрых Гаус|Гаўса]], якаснай тэорыі дыферэнцыяльных ураўненій і інш). Тым не меньш у апошні час узрастае цікавасць да матэматычных прац Кэрала, якія змяшчаюць у сябе нестандартныя і малавядомыя ідэі.
 
Значна большых поспехаў Доджсан дабіўся ў [[Логіка|логіцы]], разпрацаваўшы графічную тэхніку рашэння лагічных задач, больш зручную, чым дыяграмы [[Леанард Эйлер|Эйлера]] і [[Джон Вен|Джона Вена]]. Асноўныя творчы ў гэтай галін — - "«Сімвалічная логіка"» і "«Лагічная гульня"» (спрошчаны варыянт папярэдняй кнігі, напісаны дзеля дзяцей).
 
Мастацкія творы Доджсана набылі сусветную папулярнасць. Найбольш вядомы яго казачныя аповесці «Аліса ў Дзівоснай краіне» (1865) і «Скрозь люстэрка» (1871). У паэтыцы аповесцяў, пабудаваных на снах Алісы, дамінуюць прынцыпы «бяссэнсіцы» і інтэлектуальнай гульні; для іх характэрна спалучэнне гратэску, гумару з літаратурнымі алюзіямі і запазычаннямі. Аўтар паэтычнай кнігі «Паляванне буркуна» (1876), рамана «Сільві і Бруна» (ч. 1-2, 1889-93), зборнікаў вершаў, загадак, шматлікіх прац па матэматыцы і логіцы. Пакінуў багатую эпісталярную спадчыну (98721 ліст).
Радок 49:
 
== Спасылкі ==
* [http://arche.bymedia.net/2002-2/carr202.html "«Алесіны прыгоды ў дзівоснай краіне"», на беларускай мове]
{{Commons|Category:Lewis Carroll}}