Віленска-Радамская унія: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др Хомелка перайменаваў старонку Віленска-Радамская унія 1401 у Віленска-Радамская унія па-над перасылкай
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 5:
== Перадумовы ==
 
У 1399 годзе падчас родаў памерла каралева польская [[ЯдзвігаЯдвіга Анжуйская|ЯдзвігаЯдвіга]], не пакінуўшы Ягайлу нашчадкаў<ref name="kiaupa">{{Кніга|аўтар = Zigmantas Kiaupa, Jūratė Kiaupienė, Albinas Kunevičius|частка = |загаловак = |арыгінал = The History of Lithuania Before 1795|спасылка = |адказны = |выданне = English|месца = Vilnius|выдавецтва = Lithuanian Institute of History|год = 2000|том = |старонкі = 135–137|старонак = |серыя = |isbn = 9986-810-13-2|тыраж = }}{{ref-en}}</ref>. Калі б польскія шляхцічы прымусілі Ягайлу адмовіцца ад трону, яму б давялося спрабаваць вярнуць сабе княжацкую пасаду ў Вялікім Княстве Літоўскім. Вітаўт, у сваю чаргу, мусіў бы ці вярнуцца ў [[Трокскае княства]], ці распачаць чарговую грамадзянскую вайну<ref name="pfic">{{Кніга|аўтар = Jozefas Pficneris|частка = |загаловак = |арыгінал = Didysis Lietuvos kunigaikštis Vytautas kaip politikas|спасылка = |адказны = |выданне = |месца = Vilnius|выдавецтва = Mintis|год = 1989|том = |старонкі = 153–154|старонак = |серыя = |isbn = 5-417-02852-5|тыраж = }}{{ref-lt}}</ref>.
 
На сходзе ў [[1398|1398 годзе]] літоўскія і рускія князі і баяры абвясцілі Вітаўта самастойным кіраўніком дзяржавы, якая стала называцца Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае. Аднак у наступным годзе Вітаўт пацярпеў трагічную [[Бітва на Ворскле|паразу ад татараў на Ворскле]]<ref name="daniel">{{Кніга|аўтар = Daniel Stone|частка = |загаловак = |арыгінал = The Polish–Lithuanian State, 1386–1795|спасылка = http://books.google.com/books?id=LFgB_l4SdHAC&pg=PA10&as_brr=3&ei=5LRER8btCYGc6wK1zfTxBg&sig=VnMEUSy3UKvY7mW00UBj8kcmJEU|адказны = |выданне = University of Washington Press|месца = |выдавецтва = |год = 2001|том = |старонкі = 10–11|старонак = |серыя = A History of East Central Europe|isbn = 0-295-98093-1|тыраж = }}{{ref-en}}</ref>. Акрамя таго, выбухнулі паўстанні ў Смаленскім княстве, Ноўгарадскай і Пскоўскай рэспубліках<ref name="ivin">{{Кніга|аўтар = Zenonas Ivinskis|частка = |загаловак = |арыгінал = Lietuvos istorija iki Vytauto Didžiojo mirties|спасылка = |адказны = |выданне = |месца = Rome|выдавецтва = Lietuvių katalikų mokslo akademija|год = 1978|том = |старонкі = 319|старонак = |серыя = |isbn = |тыраж = }}{{ref-lt}}</ref>. Гэтыя чыннікі таксама прымушалі яго да заключэння пагаднення з [[Ягайла]]м.
Радок 17:
== Значэнне і наступствы ==
 
Беручы пад увагу смерць каралевы ЯдзвігіЯдвігі ў [[1399]] і брак патомства ад яе шлюбу з Ягайлай, літоўскія баяры атрымалі магчымасць у выпадку смерці караля супольна з польскімі панамі абіраць новага манарха.
 
Бакі дамовіліся пра супольны саюз для ўзаемнай абароны, што дазволіла Вітаўту зладзіць наступ супраць [[Тэўтонскі Ордэн|крыжакоў]] і ініцыяваць [[Жамойцкія паўстанні#Першае паўстанне|першае жамойцкае паўстанне]]<ref name="daniel"/>. У канчатковым выніку супольныя дзеянні літоўска-польскага хаўрусу дазволілі атрымаць вырашальную перамогу над Тэўтонскім Ордэнам у Грунвальдскай бітве.