Жыгімонт I Стары: Розніца паміж версіямі

'''Жыгімонт «Стары»''' ([[{{ДН|1 студзеня]] [[|1|1467]]}} — [[{{ДС|1 красавіка]] [[|4|1548]]}}) — [[вялікія князі літоўскія|вялікі князь літоўскі]] і [[каралі Польшчы|кароль польскі]] ([[1506]]—[[1548]]). Пяты сын [[Казімір Ягелончык|Казіміра Ягелончыка]], унук [[Ягайла|Ягайлы]].

Нарадзіўся ў Казяніцы Радамскага павета [[Польскае Каралеўства, 1385—1569|Каралеўства Польскага]]. Атрымаў добрую адукацыю, валодаў некалькімі мовамі. Атрымаў ад старэйшага брата, караля [[Чэхія|Чэхіі]] і [[Венгрыя|Венгрыі]] [[Уласла II|Уладзіслава II]], [[Глогаўскае княства|Глогаўскае]] і [[Апольскае княства|Апольскае]] княствы уў [[Сілезія|Сілезіі]]. У [[1504]] прызначаны каралеўскім намеснікам Сілезіі, пазней і [[Лужыца|Лужыцы]]. Пасля смерці вялікага князя літоўскага [[Аляксандр Ягелончык|Аляксандра]] абраны [[Паны-рада|панамі-радай]] [[20 кастрычніка]] [[1506]] на велікакняжацкі сталец. [[8 снежня]] [[1506]] негледзячы на апазіцыю сенатараў з [[Малая Польшча|Малой Польшчы]] абраны і на польскі сталец. Мянушку «Стары» атрымаў за тое, што яшчэ пры сваім жыцці дамогся каранавання ў пераемнікі свайго 10-гадовага сына [[Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонта II Аўгуста]].

Імкнуўся ўмацаваць дзяржаву, але вайсковыяваенныя і фінансавыя рэформы, спробы вяртання каралеўскіх і вялікакняскіхвялікакняжацкіх маёнткаў захопленых магнатамі, не мелі значнага поспеху. У [[1537]] супраць Жыгімонта Старога і [[Магнаты|магнатаў]] узняўся феадальны мяцеж польскай сярэдняй [[шляхта|шляхты]] — г.зв. [[Курыная вайна]]. [[Баярства]] [[ВКЛ]] дамаглося роўных правоў для ўсяго вышэйшага стану, быў уведзены адзіны кодэкс законаў для дзяржавы — [[Статут Вялікага княстваКняства Літоўскага 1529|Статут Вялікага княстваКняства Літоўскага]] (1529). Для адбіцця нападаў [[Крымскія татары|крымскіх татараў]] на [[Украіна|Украіне]] была створана памежная варта з мясцовых жыхароў — [[казакі]]. За часамПадчас Жыгімонта Старога ў Польшчы і ВКЛ распаўсюдзілася [[Рэфармацыя]] розных плыняў, што садзейнічала далейшаму ўздыму [[гуманізм]]у і адукацыі.

У [[1531]] барацьбе за [[Пакуцце]] атрымаў перамогу над [[Гаспадары малдаўскія|малдаўскім гаспадаром]] [[Пётра Рарэш|Пятром Рарэшам]]. Праводзячы анты[[Род Габсбургаў|габсбургскую]] палітыку заключыў у [[1524]] саюз з [[Францыя]]й і ў [[1533]] з [[Асманская імперыя|Асманскай імперыяй]]. Быў вымушаны весці абарончыя войны супраць [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавай]] ([[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Вялікім княствамКняствам Літоўскім, 1507-1508|1507-1508]], [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Вялікім княствамКняствам Літоўскім, 1512-1522|1512-1522]], [[Вайна Вялікага княстваКняства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай, 1534-1537|1534-1537]]) у выніку якіх быў страчаны [[Горад Смаленск|Смаленск]].

Падчас перамогі Рэфармацыі ў [[Каралеўская Прусія|Прусіі]] Жыгімонт Стары згадзіўся на разцэркаўленне маёмасці, ў прыватнасьціпрыватнасці зямель, (секулярызацыю) [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэна]] і ўтварэнне на яго тэрыторыі васальнага ў адносінах да Каралеўства Польскага [[герцагства Прусія|Прускага герцагства]] на чале з [[Альбрэхт Гагенцолерн|Альбрэхтам Гагенцолернам]] — сваім пляменнікам. Пры Жыгімонту Старым, пасля загадкавай смерці апошніх мазавецкіх князёў, у [[1526]]—[[1529]] гг. з Польшчай было ўз'яднанае [[Мазавецкае княства]].

== У СецівеСпасылкі ==

[[Катэгорыя:АсобыДынастыя Ягелонаў]]