Вікіпедыя

Карлаў універсітэт: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Pavkot (размовы | уклад)
10 правак
др арфаграфія, стылявыя змены
Радок 1:
{{Картка ўніверсітэта
|назва = ''Карлаў універсітэт''
|скарачэнне =
|эмблема = [[Выява:Charles-University-symbol-2.png|160px]]
|выява =
|арыгінал = Univerzita Karlova v Praze, Universitas Carolina Pragensis
|міжназва =
|ранейшае =
|дэвіз =
|заснаваны = [[1347]]/[[1348]]
|зачынены =
|рэарганізаваны =
|год рэарганізацыі =
|тып =
|найменне пасады = Рэктар
|піб пасады = [[Вацлаў Гампл]]
|прэзідэнт =
|навуковы кіраўнік =
|студэнты =
|замежныя студэнты =
|спецыялітэт =
|бакалаўрыят =
Радок 25:
|дактарантура =
|дактары =
|прафесары =
|выкладчыкі =
|размяшчэнне = [[Прага]], [[Чэхія]]
|кампус =
|адрас = Ovocný trh 5, 116 36 Praha 1
|сайт = [http://www.cuni.cz/ www.cuni.cz/]
|узнагароды =
|lat_dir = N |lat_deg = 50.0884 |lat_min = |lat_sec =
|lon_dir = E |lon_deg = 14.4037 |lon_min = |lon_sec =
|CoordScale =
|edu_region =
}}
'''Ка́рлаў універсітэ́т''' у [[Прага|Празе]] (''Універсітэт імя Карла ў Празе'', {{lang-cs|Univerzita Karlova v Praze}}, {{lang-cs|Karlova univerzita}}, {{lang-la|Universitas Carolina}}, {{lang-de|Karls-Universität Prag}}, {{lang-en|Charles University in Prague}}) — галоўны ўніверсітэт [[Чэхія|Чэхіі]], найстарэйшы ўніверсітэт [[Цэнтральная Еўропа|Цэнтральнай Еўропы]] і адзін з найстарэйшых універсітэтаў свету, быў заснаваны каралём [[Карл IV, імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі|Карлам IV]] у 1348 годзе. Прадметы выкладаюцца на чэшскай і англійскай мовах.
Радок 43:
== Гісторыя ==
 
=== 1347-1740 гг.1347—1740 гады ===
26 студзеня 1347 года [[Папа Рымскі]] [[Клімент VI, Папа Рымскі|Клімент VI]] выдаў дазвол на стварэнне  ў Празе навучальнай установы з правам надання вучоных ступеняў. Універсітэт з чатырмячатырма факультэтамі: вольных мастацтваў, юрыдычнымюрыдычны, медыцынскіммедыцынскі і тэалагічнымтэалагічны,- быў — урачыста заснаваны чэшскім і [[Рымскі кароль|рымскім каралём]] Карлам IV актам з 7 красавіка 1348 года. У 1372 годзе юрыдычны факультэт фактычна аддзяліўся ад універсітэта і да 1417 году года меў уласнага рэктара. Арганізацыйна ўніверсітэт падзяляўся на 4 універсітэцкія нацыі: чэшскую (студэнты і прафесары з [[Багемія|Багеміі]] і Маравіі, венгерскага каралеўства), польскую (з Сілезіі, польскага каралеўства, Мазовіі, Вялікага княства Літоўскага), баварскую і саксонскую. Кожная нацыя мела адзін універсітэцкі голас. У 1409 годзе чэшскі кароль [[Вацлаў IV]] выдаў тзвт. зв. [[Кутнагорскі дэкрэт]], паводле якога чэшская нацыя атрымала 3 галасы, а астатнія 1 на ўсіх. Пратэстуючы супраць дыскрымінацыі, каля 700 замежных студэнтаў і выкладчыкаў пакінулі Прагу, заснаваўшы ў тым жа годзе [[Лейпцыгскі ўніверсітэт|ўніверсітэт у Лейпцыгу.]].
 
 Пражскі ўніверсітэт стаў калыскай і адным з цэнтраў [[гусіты|гусіцкага руху]]. Пасля сыходузыходу замежных студэнтаў паплечнікі [[Ян Гус|Яна Гуса]] апынуліся ва ўніверсітэце ў большасці. Пасля 1419 года ў выніку гусітскіхгусіцкіх войнаў дзейнасць універсітэта спынілася. Навучанне было адноўленае ў 1430-х гадах, але толькі на факультэце вольных мастацтваў. Універсітэт страціў міжнароднае значэнне, да XVII стагоддзя на яго адзіным факультэце вучыліся амаль выключна студэнты [[утраквізм|ўтраквісты]] з Багеміі. 
 
 У 1622-16381622—1638 гадах пасля паразы [[антыгабсбурскае паўстанне|антыгабсбурскага паўстання]] (1618-16201618—1620) універсітэт быў перададзены [[Езуіты|езуітам]], якія пачынаючы ад 1556 года мелі ў Празе ў акадэмію — -тзвт. зв. [[Клеменцінум]] , павышаную ў 1618 нагодзе да ўніверсітэтўніверсітэта. У 1638 годзе [[Фердынанд III]] выняў універсітэт з падпарадкавання езуітам і аднавіў дзейнасць юрыдычнага і медыцынскага факультэтаў, але ў 1654 годзе аб'яднаў пражскі універсітэт (Каралінум) з езуіцкім Клеменцінумам. У выніку быў створаны тзвт. зв. Карла-Фердынандаў універсітэт з чатырмячатырма факультэтамі, прычым філасофскі (вольных мастацтваў) і тэалагічны факультэт былі пад апекай езуітаў. 
 
=== 1740-1918 гг.1740—1918 гады ===
У выніку абсалюстычныхабсалютычных рэформ падчас кіравання Марыі Тэрэзіі і Іосіфа II універсітэт быў паступова падпарадкаваны дзяржаве, ягонаяяго аўтаномія была абмежаваная. У 1773 г. годзе езуіты страцілі апеку над духоўнымі факультэтамі, а ў наступным годзе універсітэт быў выняты з-пад доглядунагляду каталіцкай царквы. Нямецкая мова стала абавязковай, былі заведзеныя адзіныя для ўсёй Габсбурскай манархіі падручнікі.
 
УследСледам за венгерскай элітай чэшская інтэлігенцыя горада («[[будзіцелі]]») пачала рашучыя выступы супраць палітыкі [[германізацыя|германізацыі]] аўстрыйскіх улад, таму ў [[1882]]—[[1939]]1882—1939 гадах Карлаў універсітэт падзяліўся на двадзве патокіплыні: [[чэшская мова|чэшскічэшскую]] і [[Германія|нямецкінямецкую]].
=== 1918-1945 гг. ===
Падчас акупацыі Чэхаславакіі [[Трэці рэйх|нацысцкай Германіяй]] у лістападзе [[1939]] года Чэшскі ўніверсітэт быў зачынены, а шматлікія яго студэнты і прафесары дэпартаваны ў [[Канцэнтрацыйны лагер|канцлагеры]]. Рэктарам універсітэта быў прызначаны лінгвіст [[Бедржых Грозны]]. Па заканчэнні [[Нямецкая акупацыя Чэхаславакіі|нямецкай акупацыі]] пачалася дэпартацыя нямецкамоўнага насельніцтва горада і, адпаведна, нямецкі паток быў закрыты. У кастрычніку [[1945]] года ўказам прэзідэнта [[Эдвард Бенеш|Эдварда Бенеша]] (гл. [[Дэкрэты Бенеша]]) Нямецкі ўніверсітэт у Празе быў зачынены, а Чэшскі адноўлены як адзіны Карлаў універсітэт.▼
 
=== 1918—1945 гады ===
=== Цяперашні час (з 1945 г.) ===▼
▲Падчас акупацыі Чэхаславакіі [[Трэці рэйх|нацысцкай Германіяй]] у лістападзе [[1939]] года Чэшскі ўніверсітэт быў зачынены, а шматлікія ягомногія студэнты і прафесары дэпартаванытрапілі ў [[Канцэнтрацыйны лагер|канцлагеры]]. Рэктарам універсітэта быў прызначаны лінгвіст [[Бедржых Грозны]]. Па заканчэнні [[Нямецкая акупацыя Чэхаславакіі|нямецкай акупацыі]] пачалася дэпартацыя нямецкамоўнага насельніцтва горада і, адпаведна, нямецкінямецкая патокплынь быўбыла закрыты. У кастрычніку [[1945]] года ўказам прэзідэнта [[Эдвард Бенеш|Эдварда Бенеша]] (гл. [[Дэкрэты Бенеша]]) Нямецкі ўніверсітэт у Празе быў зачынены, а Чэшскі адноўлены як адзіны Карлаў універсітэт.
 
▲=== Цяперашні час (з 1945  г.) ===
[[Выява:Prague Charles University.JPG|thumb|left|Галоўны корпус універсітэта]]
Хоць універсітэт пачаў хутка аднаўляцца пасля вайны, прынцыпы [[Акадэмічныя свабоды|акадэмічных свабод]] доўга не падоўжыліся ў ім досыць доўгатрывалі. У 1948 годзе, з прыходам да ўлады камуністаў, новы ўрад Чэхіі на чале з [[Клемент Готвальд|К. Готвальдам]] стаў актыўна душыць любыя праявы нязгоды з афіцыйнай ідэалогіяй. Такая палітыка праводзілася на працягу наступных чатырох дзесяцігоддзяў, і толькі ў канцы 1980-х сітуацыя пачала паляпшацца. На хвалі [[Рэвалюцыі 1989 года|рэвалюцый 1989 года]] студэнты праводзілі розныя мерапрыемствы, у тым ліку і шэраг мірных дэманстрацый супраць існуючага рэжыму. Неўзабаве ў краіне прайшла «[[Аксамітавая рэвалюцыя]]», у якой як студэнты ўніверсітэта, так і яго выкладчыкі адыгралі вялікую ролю. У снежні 1989 года прэзідэнтам рэспублікі быў прызначаны [[Вацлаў Гавел]].
 
ВялікайВялікая папулярнасцюпапулярнасць ў Карлавым універсітэце цяпер карыстаюццау медыцынскіямедыцынскіх факультэтыфакультэтаў, дзе вучыцца каля 8 тыс.тысяч студэнтаў, таксама папулярныя філасофскі (каля 6,5 тысяч) і юрыдычны (каля чатырох4 тысяч). Самы вялікі конкурс пры паступленні па псіхалагічнай спецыялізацыі  — звыш 30 чалавек на месца.<ref>{{cite web|url=http://www.globaldialog.ru/chech/secondary_education/karlov_universitet|title=Карлов Университет (Прага)|publisher=Глобал Диалог}}</ref>
 
== Факультэты ўніверсітэта ==
Радок 82 ⟶ 83:
 
== Таксама ў складзе ўніверсітэта ==
* [[Інстытут моўнай і прафесійнай падрыхтоўкі Карлава ўніверсітэта|Інстытут моўнай і прафесійнай падрыхтоўкі]] - — падрыхтоўка замежных абітурыентаў да навучання ў чэшскіх ВНУ, сертыфікацыя па чэшскай мове
* Еўрапейскі інфармацыйны цэнтр
* Цэнтр па пытаннях экалогіі
Радок 93 ⟶ 94:
* [[Іван Марцін Іраус]]
* [[Юліус Фучык]]
 
{{зноскі}}
 
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Карлаў_універсітэт"