|
'''Нацыянальная футбольная ліга''' (НФЛ) ({{lang-en | National Football League (NFL)}}) - прафесійная ліга [[Амерыканскі футбол | амерыканскага футбола]] ў [[ЗША]]. У цяперашні час у НФЛ гуляе 32 каманды. Ліга была створана ў [[1920| 1920 год]]зе годзе пад назвай «Амерыканская прафесійная футбольная асацыяцыя" і атрымала сваё цяперашняе назву ў [[1922| 1922 год]]зе годзе.[[Файл:2006 Pro Bowl tackle.jpg|left|thumb|150px|Амерыканскі Футбол]] Найбольшую папулярнасць НФЛ здабыла ў [[1960-я|1960]]-[[1970-я|1970]]-х гадах пасля аб'яднання з канкуруючай лігай - Амерыканскай футбольнай лігай.
32 каманды падзеленыя на 2 канферэнцыі: [[Амерыканская футбольная канферэнцыя|Амерыканскую]] і [[Нацыянальная футбольная канферэнцыя|Нацыянальную]], кожная з якіх, у сваю чаргу, падзелена на 4 дывізіёна: Усходні, Заходні, Паўночны і Паўднёвы. На працягу [[Рэгулярны сезон | рэгулярнага сезону]], які пачынаецца ў верасні і працягваецца 17 тыдняў, кожная каманда гуляе 16 гульняў. Пасля заканчэння сезона 12 лепшых каманд гуляюць па сістэме [[Плэй-оф| плэй-оф]]. Фінал плей-оф - [[Супер БоулБоўл]] - самае папулярнае спартыўная падзея [[ЗША]].
== Раннія гады ==
Амерыканская прафесійная футбольная асацыяцыя была ўтворана ў [[1920| 1920 год]]зе годзе ў горадзе [[Кантон (Агаё)| Кантон]] (штат [[Агаё]]) стаўшы першай лігай па амерыканскім футболе ў [[ ЗША | Злучаных Штатах ]], у якой гульцам плацілі за гульню. Легендарны атлет [[ Джым Торпа ]] з "[[ Кантон Буллдогз ]]" стаў першым прэзідэнтам лігі. Толькі чатыры каманды з 11 якія распачалі, скончылі [[АПФА сезон 1920|сезон 1920]] года. "[[ Акрон Прос ]]", не прайграўшы ніводнай гульні, сталі першымі пераможцамі. У [[1921|1921 год]]зе годзе колькасць каманд павялічылася да 22, але на працягу ўсіх 1920-х гадоў колькасць удзельнікаў заставалася нестабільнай і ліга была не галоўным нацыянальным відам спорту, прайграваючы [[бейсбол]]у.
Да [[1934| 1934 год]]а года, усе каманды з маленькіх гарадоў, за выключэннем «[[Грын Бэй Пэкерз]]», пераехалі або былі замененыя камандамі з вялікіх гарадоў. Штогадовая гульня за званне чэмпіёна была ўведзена ў [[1933| 1933 год]]зе годзе, а штогадовы [[Драфт (спорт)|драфт]] маладых гульцоў з універсітэтаў упершыню прайшоў у [[1936| 1936 год]]зе годзе. Менавіта на працягу гэтай эры гаспадары клубаў НФЛ, з-за ўплыву ўладальніка каманды «[[Бостан Брэйвз]]» Джорджа Прэстана Маршала, не запрашалі да сябе чарнаскурых гульцоў. Дадзеная практыка была ліквідаваная толькі ў [[1962| 1962 год]]зе годзе.
Універсітэцкі футбол тады быў папулярней , але на прыканцы [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]], прафесійны футбол стаў супернічаць з універсітэцкім за гледачоў. Змены правілаў і інавацыі ў стратэгіях прывялі да відовішчнасці і выніковасці гульняў. Ліга таксама пачала пашырацца за межы усходуўсходу і сярэдняга захаду. У [[1945| 1945 год]]зе годзе "[[Кліўленд Рэмсі]]" пераехалі ў [[Лос - Анджэлес]], стаўшы другой прафесійнай камандай з чатырох галоўных ліг [[Паўночная Амэрыка | Паўночнай Амэрыкі]] на заходнім узбярэжжы. У [[1950|1950 год]]зе годзе НФЛ прыняла тры каманды са спыніўшай сваё існаванне [[Усеамерыканская футбольная канферэнцыя|Усеамерыканскай футбольнай канферэнцыі]], пашырыўшыся да 13 клубаў. У [[1950-я|1950-х]] гульні пачалі паказваць па нацыянальным тэлебачанні і футбол стаў галоўным нацыянальным відам спорту.
== Структура сезону ==
=== Рэгулярны сезон ===
Рэгулярны сезон пачынаецца ў ўікэндуікэнд пасля Дня Працы ў ЗША (першы панядзелак верасня). Кожная каманда гуляе 16 матчаў на працягу 17 гульнявых тураў, званых ''тыднямі''. Традыцыйна адна з гульняў нядзелі праходзіць познім вечарам, у той жа час, але ў панядзелак, гуляецца яшчэ адна. Такія матчы атрымалі назвы ''Sunday Night Football'' і ''Monday Night Football''. У апошнія сезоны Ліга выносіць адзін матч тыднітыдня (да перадапошняй) на чацвер. Гэтак жа традыцыйна ў [[Дзень падзякі]] праводзяць матчы каманды "[[Далас Каўбойз]]" і "[[Дэтройт Лайанз]]".
==== Гісторыя ====
|1988-наст.||16 гульняў
|}
У пачатку [[1920-я|1920-х]] гадоў у НФЛ не было выразнага раскладу і каманды гулялі розную колькасць матчаў (ад 8 да 16), у асноўным, супраць прафесійных, універсітэцкіх і аматарскіх каманд. З 1926 па 1946 год каманды праводзілі ад 11 да 15 гульняў за сезон, у залежнасці ад колькасці клубаў у лізе. З 1947 па 1960 год кожная каманда НФЛ гуляла 12 гульняў. У 1960 годзе новаўтвораная [[Амерыканская футбольная ліга]] ўвяла збалансаваны расклад з 14 гульняў на каманду за 15-тыднёвы сезон, у якім кожная з васьмі каманд гуляла з другой двойчы (дома і ў гасцях) з адным перапынкам. У [[1961|1961 год]]зе годзе НФЛ таксама ўвяла расклад з 14 гульнямі, але, у адрозненне ад АФЛ, без перапынкаў для каманд. З 1978 па 1989 год каманды праводзілі па 16 гульняў за 16 тыдняў. У [[1990|1990 год]]зе годзе НФЛ ўвяла ў расклад свабодны тыдзень. Кожны клуб праводзіў тыя ж 16 гульняў, але ўжо за 17 тыдняў. У [[1993|1993 год]]зе годзе быў уведзенауведзены дадатковы вольны тыдзень, але ўжо ў наступным сезоне яго адмянілі. З [[НФЛ у сезонесезон 2002|сезона 2002]] ліга ўвяла матч-адкрыццё сезону, які праходзіць у чацвер вечарам і транслюецца па нацыянальных каналах. З [[2004|2004 год]]а года матч адкрыцця праходзіць з удзелам дзейнагадзеючага пераможца [[Супер Боул]]а на яго поле.
==== Формула ====
У цяперашні час кожная каманда гуляе ў рэгулярным сезоне па 16 гульняў. Супернікі вызначаюцца згодна з пэўнай формулай:
* Кожная каманда гуляе з трыма іншымі са свайго дывізіёна двойчы: адну дома, адну ў гасцях (шэсць гульняў).
* Кожная каманда гуляе з чатырма іншымі з іншага дывізіёна сваёй канферэнцыі па трохгадовагатрохгадовым крузе: дзве дома, дзве ў гасцях (чатыры гульні, усяго дзесяць)
* Кожная каманда гуляе з чатырма іншымі з аднаго дывізіёна іншай канферэнцыі па чатырохгадовамучатырохгадовым крузе: дзве дома, дзве ў гасцях (чатыры гульні, усяго чатырнаццаць)
* Кожная каманда гуляе з двума іншымі камандамі з той жа канферэнцыі, якія занялі тое ж самае месца ў сваім дывізіёне ў папярэднім сезоне: адна дома, адна ў гасцях (дзве гульні, усяго шаснаццаць).
===== Расклад гульняў для адной з каманд =====
У гэтых табліцах паказаны супернікі каманды "[[Пітсбург Стайлерз]]" у сезоне [[НФЛ ў сезонесезон 2007 | 2007 год]]а года. Супернікі вызначаюцца аўтаматычна паводле вызначанай формулы і месцах, занятых камандамі ў мінулым сезоне.
{| class="wikitable"
|}
Згодна з формулай раскладу матчы паміж камандамі з дывізіёнаў адной канферэнцыі і розных на [[НФЛ ў сезонесезон 2007 | сезон 2007 год]]а года наступныя:
{|Width = "100%"
|-
==== Гульні за межамі ЗША ====
Пачынаючы з [[НФЛ ў сезонесезон 2007|сезона 2007]] года, кожны год Нацыянальная футбольная ліга праводзіць матчы рэгулярнага сезону за межамі [[ЗША|Злучаных Штатаў]] у серыі, вядомай як ''International Series''. З [[2007]] года і па крайняй меры да [[2016]] года, гульні будуць праходзіць ўу Злучаным Каралеўстве, на стадыёне Уэмблі ў Лондане.
Першая гульня за межамі ЗША адбылася ў [[2005]] годзе паміж камандамі «[[Сан-Францыска Форці Найнэрс]]» і «[[Арызона Кардыналс]]». Яна прайшла ў [[Мехіка]], ([[Мексіка]]), на адным з найбуйнейшых футбольных стадыёнаў свету - [[Ацтэка, (стадыён)|Ацтэка]]. Матч завяршыўся перамогай Арызоны 31:14, а сустрэча ўстанавіла рэкорд наведвальнасці для матчаў рэгуляркі - 103 467 чалавек.
У кастрычніку [[2006]] года ўладальнікі клубаў НФЛ прынялі план па якім дзве гульні рэгулярнага сезона ў год, пачынаючы з [[2007]] года і, па меншай меры, да [[2011]], будуць гуляцца за межамі ЗША<ref>[http://www.nfl.com/news/story/9752443 Resolution approved for international games], NFL.com, 2006-10-24</ref>. [[2 лютага]] [[2007]] года НФЛ абвясціла аб тым, што адзін матч рэгулярнага [[НФЛ сезон 2007|сезона 2007]] будзе праведзены ў Англіі. Гульня восьмага тыдня паміж «[[Нью-Ёрк ДжайентсДжайэнтс]]» і «[[Маямі Долфінс]]» прайшла ў [[Лондан]]е на стадыёне «[[Уэмблі]]» [[28 кастрычніка]] [[2007]] года<ref>[http://www.nfl.com/news/story/9971024 London to host 2007 regular-season game], NFL.com, 2007-01-16</ref><ref>[http://sports.espn.go.com/nfl/news/story?id=2751440 Dolphins will host Giants in a game in London], ESPN.com, 2007-02-01</ref>. У доўгатэрміновы план ўваходзяцьуваходзяць дзве міжнародныя гульні за сезон на працягу 16 гадоў. Гэта гарантуе ўсім камандам па дзве гульні за межамі ЗША за гэты перыяд: адну ў якасці намінальнага госця, другую ў якасці намінальнага гаспадара поля.
===== Гісторыя гульняў =====
! Год !! Дата !! TV !! Намінальны госць !! Ачкі !! Намінальны гаспадар !! Ачкі !! Стадыён !! Горад !! Гледачы !! NFL.com recap
|-
| [[НФЛ ў сезонесезон 2007||2007]] || 28 кастрычніка || [[НФЛ на FOX|Fox]] || '''[[Нью-Ёрк Джайэнтс]]''' || '''13''' || [[Маямі Долфінс]] || 10 || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || 81,176 || [http://www.nfl.com/gamecenter/2007102803/2007/REG8/giants@dolphins Recap]
|-
| [[НФЛ ў сезонесезон 2008|2008]] || 26 кастрычніка ||[[НФЛ на CBS|CBS]] || [[Сан-Дыега Чарджэрс]] || 32 || '''[[Нью-Арлеан Сэйнтс]]''' || '''37''' || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || 83,226 || [http://www.nfl.com/gamecenter/2008102606/2008/REG8/chargers@saints Recap]
|-
| [[НФЛ ў сезонесезон 2009|2009]] || 25 кастрычніка || CBS || '''[[Нью-Інглэнд Пэтрыотс]]''' || '''35''' || [[Тампа Бэй Баккэнірс]] || 7 || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || 84,254 || [http://www.nfl.com/gamecenter/2009102506/2009/REG7/patriots@buccaneers Recap]
|-
| [[НФЛ ў сезонесезон 2010|2010]] || 31 кастрычніка || CBS || [[Дэнвер Бронкас]] || 16 || '''[[Сан-Францыска Форці Найнэрс]]''' || '''24''' || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || 83,941 || [http://www.nfl.com/gamecenter/2010103100/2010/REG8/broncos@49ers Recap]
|-
| [[НФЛ ў сезонесезон 2011|2011]] || 23 кастрычніка || FOX || '''[[Чыкага Бэарз]]''' || '''24''' || [[Тампа Бэй Баккэнірс]] || 18 || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || 76,981 || [http://www.nfl.com/gamecenter/2011102305/2011/REG7/bears@buccaneers Recap]
|-
| [[НФЛ ў сезонесезон 2012|2012]] || 28 кастрычніка || CBS || '''[[Нью-Інглэнд Пэтрыотс]]''' || '''45''' || [[Сэнт-Луіс Рэмс]] || 7 || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || 84,004 || [http://www.nfl.com/gamecenter/2012102804/2012/REG8/patriots@rams Recap]
|-
|rowspan=2| [[НФЛ ў сезонесезон 2013|2013]] || 29 верасня || CBS || [[Пітсбург Стайлерз]] || 27 || '''[[Мінесота Вікінгс]]''' || '''34''' || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || 83,518 || [http://www.nfl.com/gamecenter/2013092906/2013/REG4/steelers@vikings Recap]
|-
| 27 кастрычніка || FOX || '''[[Сан-Францыска Форці Найнэрс]]''' || '''42''' || [[Джэксанвіль Джагуарс]] || 10 || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || 83,559 || [http://www.nfl.com/gamecenter/2013102701/2013/REG8/49ers@jaguars Recap]
|-
|rowspan=3| [[НФЛ ў сезонесезон 2014|2014]] || 28 верасня || CBS || [[Маямі Долфінс]] || || [[Оклэнд Рэйдэрс]] || || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || ||
|-
| 26 кастрычніка || FOX || [[Дэтройт Лайанз]] || || [[Атланта Фэлканс]] || || [[Уэмблі]] || {{flagicon|UK}} [[Лондан]] || ||
=== Плэй-оф ===
{{main|Плэй-оф НФЛ}}
Плэй-оф - турнір на выбыванне які вызначае лепшую каманду сезону. Шэсць каманд з кожнай канферэнцыі - чатыры пераможцы [[дывізіён]]а і 2 каманды якія атрымалі [[Wild card]] - кваліфікуюцца ў [[плэй-оф]] ўу адпаведнасці з вынікамі рэгулярнага сезону, у якім кожная каманда гуляе па 16 гульняў. Турнір, які складаецца з чатырох раўндаў, завяршаецца [[Супер БоулБоўл]]ам - фінальнай гульнёй сезону. У кожным раундзе каманды праводзяць па адной гульні. Перавагу свайго поля маюць клубы, якія паказалі лепшы вынік у рэгулярным сезоне. Выключэннем з'яўляецца Супер Боул, які праходзіць на нейтральным полі (не лічачы таго выпадку, калі сама каманда-гаспадар поля трапляе ў Супер Боул).
Першыя гульні плэй-оф у НФЛ складаліся ўсяго з адной гульні. У [[НФЛ ў сезонесезон 1933|1933 год]]зе годзе ўпершыню была ўведзена «чэмпіёнскай гульня», у якой за званне чэмпіёна лігі сустракаліся дзве лепшыя каманды рэгулярнага сезону. У [[1967]] годугодзе плэй-оф набыў свой звыклы выгляд - ужо чатыры каманды ўдзельнічалі ў гульнях на вылет. У [[1970]] годзе, пасля аб'яднання АФЛ і НФЛ, у плэй-оф магло ўдзельнічаць восем каманд; ў 1978 - дзесяць, а ў 1990 ужо дванаццаць. Зараз ідзе шмат размоў наконт пашырэння плэй-оф да 14 або 16 каманд.
== Каманды ==
| 