Мэнская мова: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 21:
}}
'''Мэ́нская мо́ва''' (мэнск.: ''Yn Ghaelg'' альбо ''Yn Ghailck'') адносіцца да [[Гайдэльскія мовы|гайдэльскай падгрупы]] [[кельцкія мовы|кельцкай групы]] [[індаеўрапейскія мовы|індаеўрапейскай моўнай сям'і]]. Паходзіць ад сярэднеірландскай, блізкі да ірландскай мовы, яшчэ бліжэй да шатландскай. Ужываецца поруч з [[Англійская мова|англійскай]] на [[Востраў Мэн|востраве Мэн]].
== Гісторыя ==
Нічога невядома аб мовах, на якіх гаварылі жыхары вострава Мэн да прыходу кельтаў, бо невядомы нават перыяд, калі яны з'явіліся на востраве. На Мэне адсутнічаюць дахрысціянскія тапонімы - адсюль мяркуецца, што рэгіён быў заняты ірландцамі прыкладна ў той жа час, калі яны каланізавалі Шатландыю - значыць, у V-VI стст. Дагэтуль на востраве жылі брыцкя кельты, альбо ім яшчэ валодала дакельтскае насельніцтва.
У сярэдзіне ХІХ ст. большасць жыхароў Мэна яшчэ гаварыла толькі на мэнскай мове. Але эканамічныя складанасці прывялі да адтоку моладзі ў Англію, а бацькі перасталі вучыць дзяцей роднай мове, лічачы яго немэтазгодным з эканамічнага пункту гледжання. Нават сёння на востраве некаторыя пажылыя людзі лічаць мэнску мову сведкам адсталасці. Перапіс насельніцтва 1921 г. выявіў усяго аднаго чалавека, які гаварыў толькі на мэнскай мове, і 896 чалавек, якія валодалі мэнскай поруч з англійскай. У 1934 г. знайшоўся ўсяго адзін чалавек, дзеля якога мэнская мова было роднай. У сярэдзіне [[20 стагоддзе|20 стагоддзя]] заставалася ўсяго некалькі асобаў, для якіх мэнская мова была матчынай. Апошні з іх, [[Эд Мадрэл]], памёр [[27 снежня]] [[1974]] года. Але на той момант мэнская ўжо актыўна выкладалася ў школах, і ў нядаўні час ізноў з'явіліся людзі, якія ведаюць гэтую мову з маленства ад бацькоў. Прыкладна 1900 чалавек сёння сцвярджаюць, што могуць свабодна карыстацца мэнскай мовай.
== Асаблівасці ==
Адрозніваецца істотнымі зменамі ў інтэрвакальным кансанатызме: зыходные глухія і звонкія ўзрыўныя ператварыліся ў фрыкатыўныя ці наогул зніклі, зыходныя фрыкатыўныя зычныя (за выключэннем g) выпалі. Першы пісьмовы помнік на мэнскай мове - пераклад малітвенніка 1625 г.
== Спасылкі ==
{{interwiki|gv|Ard-ghuillag|мэнскай|}}
* [http://news.flarus.ru/?topic=2477 Мэнская: адраджэнне з мёртвых (русс.)]
* [http://homepages.enterprise.net/kelly/FRONT/INFO/info.html Рэсурсы па мэнскай мове (анг.)]
* [http://www.gaelg.iofm.net/EMENU.html Звесткі пра мову] {{ref-en}}
| |||