Вікіпедыя

Верхні замак (Полацк): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
'''Верхні замак'''  — [[замак]] у [[Полацк]]у.
 
[[Выява:Polatsk XVI.jpg|thumb|справа|Замкі Полацка 17 стагоддзя]]
 
== Гісторыя ==
Верхні замак з сярэдзіны XI па XVIII  стст. граў ролю адміністрацыйнага і культурнага цэнтра [[Полацк]]а. Паводле звестак пісьмовых крыніц, у канцы [[XIII стагоддзе|XIII ст.]] «Оу святое Соф'я» знаходзілася рэзідэнцыя полацкіх [[епіскап]]аў. Тут было і памяшканне для ўсяго складу духоўных асоб пры біскупскай кафедры («Крылас»). У часы Вялікага Княства Літоўскага на Верхнім замку жылі [[Ваяводы полацкія|ваяводы]], тут размяшчаліся шэраг полацкіх [[манастыр]]оў (Траецкі разам з Сафіяй, Васкрасенскі Пятра і Паўла і інш.)
 
Тэрыторыя Верхняга замка фарміравалася на працягу значнага прамежку часу. Найбольш магутны [[культурны пласт]] - да 5 м і больш - захаваўся на тэрыторыі паўночна-ўсходняй частцы Верхняга замка. Верхні замак з'яўляўся месцам жыхарства гарадской [[Шляхта|шляхты]] да таго часу, пакуль гэтая тэрыторыя канчаткова не страціла сваёй адміністрацыйнай функцыі (XVII ст.).
 
У паўночна-ўсходняй частцы Верхняга замка археолагамі даследаваны самы магутны культурны пласт, менавіта тут размяшчалася шчыльная дварова-сядзібная забудова. Ва ўсходняй частцы Верхняга замка ў [[XII-]]—[[XIII ]] стст. жылі рамеснікі[[рамеснік]]і. На паўночнай і паўночна-заходняй частцы Верхняга замка магутнасць пласта не перавышае ў сярэднім 4-4,5  м. Аналагічны па магутнасці культурны слой быў выяўлены на тэрыторыі, прылеглай да Верхняга замка ўздоўж вала Ніжняга замка. Плошча Верхняга замка павялічылася ў [[XIV-]]—[[XVI ]] стст. за кошт «ўключэння» часткі пасадскіх тэрыторыі на месцы сучасных усходніх карпусоў гарадской бальніцы.
 
З будаўніцтвам [[Полацкая ратуша|ратушы]] (XVII ст.) Верхні замак паступова пачынае губляць функцыю адміністрацыйнага цэнтра горада і з гэтага часу адбываецца пераразмеркаванне акцэнтаў у архітэктурных і сацыяльных дамінантудамінант у гарадской структуры.▼
Самы старажытны абарончы вал на Верхнім замку датуецца не раней за [[XI стагоддзе|XI ст.]] На яго вонкавым боку жылі рамеснікі, на ўнутраным - прадстаўнікі шляхты і духавенства.▼
 
== Фартыфікацыя ==
Па матэрыялах даследаванняў культурнага пласта Верхняга замка Г. В. Штыхавым было зроблена заключэнне, што на тэрыторыі ўсходняй частцы Верхняга замка з другой паловы [[XIII стагоддзе|XIII ст.]] існавала ўстойлівая планіроўка ў забудове. Выкрытыя раскопкамі пабудовы ўваходзілі ў склад гаспадарчых комплексаў - пагонных двароў, абнесеныя плотам. Тэрыторыя двароў выцягвалася ўглыб ад вуліцы, гэтак жа размяшчаліся і пабудовы. Двары належалі рамеснікаў, у раскоп патрапілі пабудовы ювеліра і гарбара-шаўца. Падворак, як правіла, быў выбрукаваны дрэвам, каля бруку быў пракладзены водаадводы (калектары).▼
▲Самы старажытны абарончы вал на Верхнім замку датуецца не раней за [[XI стагоддзе|XI ст.]] На яго вонкавым боку жылі рамеснікі, на ўнутраным - — прадстаўнікі шляхты і духавенства.
 
== Планіровачная структура ==
Двор ваяводы размяшчаўся ў паўночна-заходняй частцы Верхняга замка (тэрыторыя сучаснай гарадской бальніцы). Па рэвізіі 1552 двор ваяводы ўключаў у шэсць жылых будынкаў, піўную (склеп) са складскім памяшканнем пад ёй, кухню і пякарню, стайню, лазню, каралеўскую клець каля замкавай брамы. Дома на падклеце ўяўлялі сабой двух-трохкамерныя пабудовы. Шосты дом знаходзіўся "ў замкавай сцяне» і, верагодна, з'яўляўся каравульным памяшканні, адкуль [[ваявода]] мог назіраць за рухам [[Армія|арміі]].▼
▲Па матэрыялах даследаванняў культурнага пласта Верхняга замка Г.  В.  Штыхавым было зроблена заключэнне, што на тэрыторыі ўсходняй частцы Верхняга замка з другой паловы [[XIII стагоддзе|XIII ст.]] існавала ўстойлівая планіроўка ў забудове. Выкрытыя раскопкамі пабудовы ўваходзілі ў склад гаспадарчых комплексаў - — пагонных двароў, абнесеныя плотам. Тэрыторыя двароў выцягвалася ўглыб ад вуліцы, гэтак жа размяшчаліся і пабудовы. Двары належалі рамеснікаў, у раскоп патрапілі пабудовы ювеліра[[ювелір]]а і гарбара-шаўца. Падворак, як правіла, быў выбрукаваны дрэвам, каля бруку быў пракладзены водаадводы (калектары[[калектар]]ы).
 
== Двор ваяводы ==
▲З будаўніцтвам ратушы Верхні замак паступова пачынае губляць функцыю адміністрацыйнага цэнтра горада і з гэтага часу адбываецца пераразмеркаванне акцэнтаў у архітэктурных і сацыяльных дамінанту гарадской структуры.
{{Асноўны артыкул|Двор ваяводы, Полацк}}
▲Двор ваяводы размяшчаўся ў паўночна-заходняй частцы Верхняга замка (тэрыторыя сучаснай гарадской бальніцы). Па рэвізіі 1552 двор ваяводы ўключаў у шэсць жылых будынкаў, піўную (склеп) са складскім памяшканнем пад ёй, кухню і [[пякарня|пякарню]], [[стайня|стайню]], [[лазня|лазню]], каралеўскую клець каля замкавай брамы. ДомаДамы на [[падклет|падклеце]] ўяўлялі сабой двух-трохкамерныя пабудовы. Шосты дом знаходзіўся "«ў замкавай сцяне» і, верагодна, з'яўляўся каравульным памяшканні, адкуль [[ваявода]] мог назіраць за рухам [[Армія|арміі]].
 
== Літаратура ==
* Дук Д.  У.  Гісторыя Полацка: па матэрыялах археалагічных даследаванняў.  — Наваполацк: УА «ПДУ», 2006.  — 112 с.
 
[[Катэгорыя:Замкі Беларусі]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Верхні_замак_(Полацк)"