Акіян: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
+арганічны свет |
||
Радок 13:
== Склад акіянаў ==
У склад акіянаў уваходзяць і меншыя водныя абшары: [[Мора|моры]], [[Заліў|залівы]], [[Канал, гідраграфія|каналы]], [[Праліў|пралівы]], якія ад астатніх частак акіяна могуць аддзяляцца [[Паўвостраў|паўвастравамі]], [[Востраў|астравамі]] ці [[архіпелаг]]амі. Разам усе гэтыя водныя запасы Зямлі маюць назву ''Сусветны акіян'' (уведзена ва ўжытак {{нп3|Юлій Міхайлавіч Шакальскі|Юліем Міхайлавічам Шакальскім|uk|Шокальський Юлій Михайлович}}).
{| class="wikitable sortable"
!Акіян !!Плошча,<br /> млн км² !!Аб'ём,<br /> млн км³ !!Сярэдняя<br /> глыбіня,<br /> м !!Найбольшая<br /> глыбіня,<br /> м !!Моры
Радок 31:
{{main|Акіянічнае дно}}
Большая частка дна акіянаў прадстаўляе роўную паверхню, так званыя [[Абісаль|абісальныя раўніны]]. Іх сярэдняя глыбіня — 5 км. У цэнтральных частках усіх акіянаў размешчаны ўзвышшы на 1 — 2 км — [[сярэдзінна-акіянічныя хрыбты]], якія звязаны ў адзіную сетку. Хрыбты раздзелены трансформнымі разломамі на часткі, якія праяўляюцца ў рэльефе невялікімі ўзвышшамі, перпендыкулярнымі хрыбтам.
На абісальных раўнінах размяшчаецца вялікая колькасць адзінкавых [[Гара|гор]], частка з якіх выступае над паверхняй вады ў выглядзе астравоў. Большасць гэтых гор — згаслыя або дзейныя [[вулкан]]ы. Пад цяжарам гары акіянічная кара прагібаецца і гара павольна апускаецца ў ваду. На ёй утвараецца [[каралавыя рыфы|каралавы рыф]], надбудоўвае вяршыню, у выніку ўтвараецца каралавы востраў — [[атол]].
Калі акраіна кантынента пасіўная, то паміж ім і акіянам размешчаны ''шэльф'' — падвадная частка кантынента — і ''кантынентальны схіл'', паступова пераходзячы ў абсіальную раўніну. У тых месцах, дзе акіянічная кара пагружаецца пад кантыненты размешчаны [[жолаб|глыбокаводныя жолабы]] — найбольш глыбокія часткі акіянаў.
Радок 42:
Дзякуючы [[сіла прыцягнення|сіле прыцягнення]] [[Месяц, спадарожнік Зямлі|Месяца]] і [[Сонца]] выклікаюцца зрухі мас вады, якія называюць [[Прыліў|прылівамі]].
== Арганічны свет акіянаў ==▼
* [[рыбы]]▼
* [[кітовыя]] ([[кіт]]ы, [[дэльфін]]ы)▼
* [[планктон]]▼
* [[водарасці]]▼
* [[бентас]]▼
== Клімат ==
Радок 58 ⟶ 47:
Вада мае вялікую [[цеплаёмістасць]], таму [[тэмпература]] акіяна мяняецца больш павольна за тэмпературу [[паветра]] ці зямлі. Блізкія да акіяна раёны маюць меншыя штодзённыя і сезонныя змены тэмпературы.
▲== Арганічны свет акіянаў ==
{{main|Біялогія акіяна}}
Паводле тыпаў пражывання арганічны свет акіянаў падзяляецца на тры вялікія групы:
▲* [[планктон]]:
▲** [[водарасці]]
** [[чэрві]]
** {{нп3|кішачнаполасцевыя|кішачнаполасцевыя|ru|кишечнополостные}}
** [[пратысты]]
** некаторыя віды [[малюскі|малюскаў]]
** [[ікра]] і [[лічынка|лічынкі]] розных марскіх арганізмаў
** {{нп3|крыль|крыль|ru|криль}}
* [[нектон]]:
▲** [[рыбы]]
▲** [[кітовыя]] ([[кіт]]ы, [[дэльфін]]ы)
** буйныя [[галаваногія]] ([[васьміногі]], [[кальмары]], [[каракаціцы]])
** [[ластаногія]]
** [[марскія чарапахі]]
** [[марскія змеі]]
** некаторыя віды птушак ([[пінгвіны]] і інш.)
▲* [[бентас]]:
** [[каралавыя паліпы]]
** [[губкі]]
** большасць відаў [[малюскі|малюскаў]]
** [[ракападобныя]]
** [[чэрві]]
** [[фарамініферы]]
** [[ігласкурыя]]
** [[сіне-зялёныя водарасці]]
** [[зялёныя водарасці]]
** [[бурыя водарасці]]
** [[чырвоныя водарасці]]
** [[бактэрыі]]
** ніжэйшыя [[грыбы]]
** некаторыя з вышэйшых [[расліны|раслін]]
== Эканоміка ==
| |||