Нептун (планета): Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
Пачатак... |
||
Радок 164:
{{значэнні|Спасылка=Нептун, значэнні}}
'''Нептун''' — восьмая і самая далёкая планета [[Сонечная сістэма|Сонечнай сістэмы]]. Нептун таксама з'яўляецца чацвёртай па дыяметры і трэцяй па масе планетай. Маса Нептуна у {{nobr|17,2 разы}}, а дыяметр экватара у {{nobr|3,9 разы}} большы за [[Зямля (планета)|зямныя]]<ref name="OXFORD">{{кніга|аўтар = Саймон Миттон, Жалкин Миттон.|частка = |загаловак = Астрономия|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = М. |выдавецтва = Росмэн |год = 1998 |том = |старонкі = 78—79 |старонак = 160 |серыя = OXFORD|isbn = 5-257-00345-7 |тыраж = }}</ref>. Планета была названая ў гонар [[Нептун, міфалогія|рымскага бога мораў]]. Яго астранамічны сімвал [[Файл:Neptune symbol.svg|20px]] — стылізаваная версія трызубца [[Нептун, міфалогія|Нептуна]].
Выяўлены 23 верасня 1846 года<ref name="Hamilton" />, Нептун стаў першай планетай, адкрытай дзякуючы матэматычным разлікам, а не шляхам рэгулярных назіранняў. Выяўленне непрадбачаных змяненняў у арбіце [[Уран (планета)|Урана]] спарадзіла гіпотэзу аб невядомай планеце, гравітацыйным уплывам якой яны і абумоўленыя. Нептун быў знойдзены ў межах прадказанага палажэння. Неўзабаве быў адкрыты і яго спадарожнік [[Трытон, спадарожнік Нептуна|Трытон]], аднак астатнія 13 спадарожнікаў, вядомыя цяпер, былі невядомыя да XX стагоддзя. Нептун быў наведаны толькі адным касмічным апаратам, «[[Вояджэр-2|Вояджэрам-2]]», які праляцеў паблізу ад планеты 25 жніўня 1989 года.
Нептун па складзе блізкі да [[Уран (планета)|Урана]], і абедзве планеты адрозніваюцца па складзе ад больш буйных [[планета-гігант|планет-гігантаў]] — [[Юпітэр (планета)|Юпітэра]] і [[Сатурн, планета|Сатурна]]. Часам Уран і Нептун змяшчаюць у асобную катэгорыю «ледзяных гігантаў»<ref>{{cite news|url=http://science.compulenta.ru/559921/|title=В структуре ледяных гигантов должен быть мощный слой суперионной воды|date=3 сентября 2010|publisher=Компьюлента|accessdate=2011-10-09}}</ref>. Атмасфера Нептуна, падобна атмасферы Юпітэра і Сатурна, складаецца ў асноўным з [[вадарод]]у і [[Гелій|гелію]]<ref name="Радзини">{{кніга|аўтар =Джанлука Радзини.|частка = |загаловак = Космос |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца =М. |выдавецтва =АСТ, Астрель |год = 2002|том = |старонкі = 124—125 |старонак = 320|серыя = |isbn = 5-17-005952-3|тыраж = }}</ref>, разам са слядамі [[Вуглевадароды|вуглевадародаў]] і, магчыма, [[азот]]у, аднак утрымлівае ў сабе больш высокую прапорцыю льдоў: воднага, аміячнага, метанавага. Ядро Нептуна, як і Урана, складаецца галоўным чынам з льдоў і горных парод<ref name="Podolak1995">{{cite journal
| last=Podolak | first=M.
| coauthors=Weizman, A.; Marley, M.
| title=Comparative models of Uranus and Neptune
| journal=Planetary and Space Science | volume=43
| issue=12 | pages=1517—1522 | year=1995
| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1995P%26SS...43.1517P
| doi=10.1016/0032-0633(95)00061-5}}</ref>. Сляды [[метан]]у ў знешніх пластах атмасферы, у прыватнасці, з'яўляюцца прычынай сіняга колеру планетыы<ref name="bluecolour">{{cite web
| first = Kirk
| last = Munsell
| coauthors = Smith, Harman; Harvey, Samantha.
| date = November 13, 2007
| url = http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=OverviewLong
| title = Neptune overview
| work = Solar System Exploration
| publisher = NASA
| accessdate = 2008-02-20
| archiveurl = http://www.webcitation.org/610c3vAlO
| archivedate = 2011-08-17
}}</ref>.
У атмасферы Нептуна бушуюць самыя моцныя вятры сярод планет Сонечнай сістэмы, паводле некаторых ацэнак, іх хуткасці могуць дасягаць {{nobr|2100 км/г}}<ref name="Suomi1991">{{cite journal
| last=Suomi | first=V. E.
| coauthors=Limaye, S. S.; Johnson, D. R. | year=1991
| title=High Winds of Neptune: A possible mechanism
| journal=Science | volume=251
| issue=4996 | pages=929—932 | publisher=AAAS (USA)
| doi=10.1126/science.251.4996.929
| pmid=17847386
}}</ref>. Падчас пралёта «Вояджэра-2» у 1989 годзе ў паўднёвым паўшар'і Нептуна было выяўлена так званае Вялікая цёмная пляма, аналагічная [[Вялікая чырвоная пляма|Вялікай чырвонай пляме]] на [[Юпітэр (планета)|Юпітэры]]. Тэмпература Нептуна ў верхніх пластах атмасферы блізкая да {{nobr|-220 °C}}<ref name="OXFORD"/><ref name="Радзини"/>. У цэнтры Нептуна тэмпература складае паводле розных ацэнак ад 5400 K<ref name="hubbard"/> да 7000-7100 °C<ref>{{кніга|аўтар =В. Л. Пантелеев.| частка = |загаловак = Физика Земли и планет. Курс лекций |арыгінал = |спасылка =http://lnfm1.sai.msu.ru/grav/russian/lecture/geophiz/node42.html |адказны = |выданне = |месца =М. |выданне =Московский государственный университет им. М.В.Ломоносова, Физический факультет |год = 2001|том =}}</ref><ref>{{кніга|аўтар=Жарков Владимир Наумович|загаловак=Геофизические исследования планет и спутников|спасылка=http://www.scgis.ru/russian/cp1251/h_dgggms/1-2003/scpub-3_chap-2.pdf|месца =М.|издательство=ОИФЗ РАН|год= 2002}}</ref>, што супастаўна з тэмпературай на паверхні Сонца і параўнальна з унутранай тэмпературай большасці вядомых планет. У Нептуна ёсць слабая і фрагмэнтаваная [[Кольцы Нептуна|кальцавая сістэма]], магчыма, выяўленая яшчэ ў 1960-я гады, але пацверджаная «Вояджэрам-2» толькі ў 1989 годзе<ref name=ring1>{{cite news
| last=Wilford | first=John N. | date=June 10, 1982
| title=Data Shows 2 Rings Circling Neptune
| publisher=The New York Times
| url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?sec=technology&res=950DE3D71F38F933A25755C0A964948260&n=Top/News/Science/Topics/Space
| accessdate=2008-02-29 }}</ref>.
У 1948 годзе ў гонар адкрыцця планеты Нептун было прапанавана назваць новы хімічны элемент пад нумарам 93 [[Нептуній|Нептуніем]]<ref>{{кніга|частка=Нептуний|загаловак=Серебро—Нильсборий и далее|спасылка=http://books.google.com/books?id=BJzFQwAACAAJ|адказны=Ред.: Петрянов-Соколов И. В|выданне=3-е изд|месца=М.|выданне="Наука"|год=1983|том=2|серыя=Популярная библиотека химических элементов|старонак=570|тыраж=50000}}</ref>.
12 ліпеня 2011 г. споўніўся роўна адзін нептуніянский год ці {{nobr|164,79 зямнога года}} — з моманту адкрыцця Нептуна 23 верасня 1846 г.<ref name=NASA-20110712>{{cite news |date=12 июля 2011 |title=Hubble's Neptune Anniversary Pictures |publisher=NASA |url=http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/science/neptune-circuit.html |lang=en |accessdate=2011-07-18 }}</ref><ref name=bbc-20110712>{{cite news |last=Хадсон |first=Алекс |date=11 июля 2011 |title=С днем рождения, Нептун! |publisher=BBC Russian |url=http://www.bbc.co.uk/russian/science/2011/07/110711_neptune_one_year.shtml |accessdate=2011-07-12 }}</ref>.
== Заўвагі ==
| |||