Гісторыя тэорыі імавернасцей: Розніца паміж версіямі

'''Гісторыя [[Тэорыя імавернасцей|тэорыі імавернасцей]]''' мае мноства ўнікальных асаблівасцей. Перш за ўсё, у адрозенне ад іншых раздзелаў [[матэматыка|матэматыкі]], якія ўзніклі прыкладна ў той жа час (напрыклад, [[Матэматычны аналіз|матэматычнага аналізу]] ці [[Аналітычная геаметрыя|аналітычнай геаметрыі]]), у тэорыі імавернасцей па сутнасці не было антычных ці сярэдневяковых папярэднікаў, яна цалкам — стварэнне [[новы час|Новага часу]]<ref>{{артыкул |аўтар=Гнеденко Б. В. |загаловак=О работах М. В. Остроградского по теории вероятностей |выданне=Историко-математические исследования |нумар=4 |выдавецтва=ГИТТЛ |месца=М. |год=1951 |старонкі=120 }}</ref>. Доўгі час тэорыя імавернасцей лічылася чыста эксперыментальнаю навукаю і «не зусім матэматыкаю»<ref>{{кніга |аўтар=Гнеденко Б. В.|загаловак=Очерки по истории математики в России |месца=М.—Л. |выдавецтва=ОГИЗ |год=1946 |старонкі=201}}</ref>{{sfn |Майстров Л. Е.|1967|с=303. }}, яе строгае абгрунтаванне было распрацавана толькі ў 1929 годзе, г. зн. нават пазней, чым [[аксіяматыка тэорыі мностваў]] (1922). У нашы дні тэорыя імавернасцей займае адно з першых месцаў у прыкладных навуках па шырыні сваёй вобласці прымянення; «няма амаль ні аднае прыродазнаўчае навукі, у якой так ці йначай не прымяняліся б імавернасныя метады»<ref>{{кніга|аўтар=Вентцель Е. С.|загаловак=Теория вероятностей|выданне=Изд. 4-е, стереотипное|месца=М.|выдавецтва=Наука|год=1969|старонкі=17|старонак=577}}</ref>.

 

# Перадгісторыя, да XVI ст. ўключна. У антычныя часы і ў Сярэдневечча [[Натурфіласофія|натурфілосафы]] абмяжоўваліся [[Метафізіка|метафізічнымі]] разважаннямі аб паходжанні выпадковасці і яе ролі ў прыродзе{{sfn |Шейнин О. Б.|1978| с=285—288. }}. Матэматыкі ў гэты перыяд разглядалі і часам рашалі задачы, звязаныя з тэорыяй імавернасцей, але ніякіх агульных метадаў і тэматычных паняццяў яшчэ не з'явілася. Галоўным дасягеннем гэтага перыяда можна лічыць развіццё [[Камбінаторыка|камбінаторных метадаў]], якія пазней спатрэбіліся стваральнікам тэорыі імавернасцей.

# Пачатак фарміравання ў другой палавіне XVII ст. асноўных паняццяў і метадаў тэорыі імавернасцей для [[выпадковая велічыня|выпадковых велічынь]] з канечным лікам значэнняў. Стымулам спачатку служылі пераважна праблемы, што ўзнікалі ў [[Азартная гульня|азартных гульнях]], аднак вобласць прымянення тэорыі імавернасцей амаль адразу пачынае пашырацца, уключаючы ў сябе прыкладныя задачы [[Дэмаграфія|дэмаграфічнай статыстыкі]], [[Страхаванне|страхавога дзела]] і [[Вылічальная матэматыка|тэорыі прыбліжаных вылічэнняў]]. На гэтым этапе важны ўклад у ідэі новай навукі ўнеслі [[Блез Паскаль|Паскаль]] і [[П'ер Ферма|Ферма]]. [[Хрысціян Гюйгенс|Гюйгенс]] увёў два фундаментальныя паняцці: лікавая мера імавернасці падзеі, а таксама паняцце [[Матэматычнае спадзяванне|матэматычнага спадзявання]] выпадковай велічыні.