[[Image:Chrzest Litwy 1388.JPG|210px|thumb|Фрэска з выявай Андрэя, першага віленскага біскупа .]]
'''Віленскае біскупства''' - — царкоўна адміністрацыйная адзінка [[рымска-каталіцкая царква|рымска-каталіцкай царквы]] ў [[ВКЛ|Вялікім княстве Літоўскім]]. Утворана паводле прывілея вялікага князя ВКЛ [[Ягайла|Ягайлы]] ад [[17 лютага]] [[1387]], зацверджана ПапайПапам Рымскім у [[1388]] годзе.
Падпарадкоўвалася папствуПапству, з [[1418]] года [[Мітраполія гнезненская|гнезненскаму архібіскупу]]. На чале стаяў [[біскуп]], якому падпарадкоўваліся амаль усе парафіі на Беларусі і Літве (акрамяапроч парафій [[Берасцейскае ваяводства|Берасцейскага ваяводства]]). Першы біскуп - — [[Андрэй Васіла|Андрэй]].
Віленскі капітул (калегія духоўных асоб пры біскупе) створаны ў другой2-й палове [[1388]] года пазнанскім біскупам Дабрагостам паводле булы папыПапы рымскагаРымскага [[Урбан VI, папа рымскі|Урбана VI]] са згоды Ягайлы. У яго першапачаткова ўваходзілі пробашч, дэкан, 10 канонікаў, з [[1397]] -года — кусташ, [[з 1345]] - — арцыдзяк, з [[1522]] — прэлат-кантар. дляДля вырашэння важных падзей духоўнага жыцця біскуп склікаў сіноды духавенства. Першы сінод адбыўся ў канцы [[1520]] або пач.пачатку [[1521]] года.
Штодзённымі справамі біскупа займаўся двор ([[курыя]]), які падзяляўся на канцылярыю, духоўны суд і прыватны двор біскупа ([[маршалак]], [[падскарбі]], [[кухмістр]], [[ключнік]] і іншыя прыдворныя). За [[1387]]—[[1430]]1387—1430 гады на аснове фундушаў было створана 27 парафіяльных касцёлаў, за [[1431]]1431—1500 гада —[[1500]] 99 касцёлаў, у першай1-й палове 16 ст. — 129 касцёлаў. У сярэдзіне 16 ст. у 17 паветах ВКЛ дзейнічала 259 парафій (касцёлаў), у [[1790]] -годзе — [[277]] касцёлаў. Парафіі былі аб'яднаны ў дэканаты. У 18 ст. на Беларусі існавалі Аршанскі, Ашмянскі, Бабруйскі, Браслаўскі, Ваўкавыскі, Віцебскі, Вішнеўскі, Гродзенскі, Лідскі, Менскі, Наваградскі, Радашковіцкі, Ражанскі, Свірскі, Слонімскі і Полацкі дэканаты.
У [[1387]] годзе вялікі князь ВКЛлітоўскі аддаўнаддаў Віленскаму біскупству воласць Таўрогіне на паўднёвым-усходзе сучаснай Літвы, [[Бакшты]] на поўначы Меншчыны, [[Дуброўна]] каля Ліды і некалькі вёсак. Пазней біскупства атрымала [[Стрэшын]] на Дняпры, [[Корань]], [[Ганявічы]] і [[Ваўча|Ваўчу]], воласць [[Маёнтак Убарць|Убарць]] (цяпер [[Лельчыцы]]) на Мазыршчыне, [[Параф'янава]] каля Докшыц і інш.іншыя маёнткі. У сярэдзіне 16 ст. уладанні біскупства ўключалі каля 300 вёсак. Яны падзяліліся на сталовыя біскупскія (прыбытак ішоў на патрэбы біскупа і яго памочнікаў), сталовыя капітульныя (на ўтрыманне капітула) і прэстыманіяльныя (на патрэбы асобных канонікаў капітула). Найбольш значнымі біскупскімі маёнткамі былі Убарць і [[Ігумен]], сталовымі капітульнымі [[Горваль]] і Стрэшын, прэстыманіяльнымі - — Бакшты, Корань, Ванявічы, Ваўча ([[Гарадскі пасёлак Бягомль|Бягомль]]; цэнтр маёнтку на пачатку 17 ст. перамясціўся з Ваўчы ў Бягомль) і інш.
{{літ|1=''В. Л. Насевіч''. Віленскае біскупства // {{крыніцы/ЭГБ|2}}}} ▼
== Гл. таксама ==
* [[Біскупы віленскія]]
* [[Каталіцтва ў Беларусі]]
* [[Каталіцтва ў Літве]]
== Літаратура ==
▲{{літ|1=* '' Насевіч В. Л. Насевіч'' . Віленскае біскупства // {{крыніцы/ЭГБ|2 }}}}
[[Катэгорыя:Каталіцтва ў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Біскупы віленскія]]
[[no:Vilnius erkebispedømme]]
[[pl:Archidiecezja wileńska]]
[[ru:Архиепархия Вильнюса]]
[[de:Erzbistum Vilnius]]
[[en:Roman Catholic Archdiocese of Vilnius]]
[[fr:Archidiocèse de Vilnius]]
[[it:Arcidiocesi di Vilnius]]
[[lt:Vilniaus arkivyskupija]]
|