|
Складаюцца на 95—97% з сумесі трыгліцэрыдаў (поўных эфіраў гліцэрыны) вышэйшых насычаных і ненасычаных тлустых кіслот, пераважна С<sub>16</sub> і С<sub>18</sub>, і свабодных тлустых кіслот, фасфатыдаў, [[воск]]у, токаферолаў, вітамінаў, пігментаў і інш. Не маюць у сабе халестэрыну. У залежнасці ад саставу тлустых кіслот падзяляюцца на высыхальныя ([[ільняны алей]], [[канапляны алей]], [[тунгавы алей]]), паўвысыхальныя ([[соевы алей]] і макавы алей) і невысыхальныя ([[какосавы алей]], [[пальмавы алей]]).
Алеі — вадкія, мазепадобныя ці цвёрдыя афарбаваныя рэчывы, некаторыя з іх таксічныя. Палімерызуюцца пры I t=250—300 °С ці пад уздзеяннем кіслароду паветра (паглынаюць да 30%, чым тлумачыцца «прагарканне» алею). Атрымліваюць са здробненага насення, мякаці пладоў алейных раслін, у т.л. алейных культур, прасаваннем ці эксграгаваннемэкстрагаваннем арганічнымі растваральнікамі з ачысткай, адстойваннем, фільтрацыяй, апрацоўкай вадой (гідратацыя), растворамі шчолачаў (рафінацыя), адсарбентамі ці глінамі (адбельванне), вадзяной парай ці вакуумам (дэзадарацыя).
Падзяляюцца на сырыя, рафінаваныя і нерафінаваныя.
Выкарыстоўваюцца яхяк харчовыя прадукты, для прыгатавання кансерваў, маянэзаў, гідрыраваныя алеі — для [[маргарын]]аў; у вытворчассцівытворчасці гліцэрыны, тлустых кіслот, алейных лакаў і фарбаў, мазяў, касметычных сродкаў.
== Літаратура ==
[[Катэгорыя:Тлушчы]]
[[af:Plantaardige olie]]
[[ar:زيت نباتي]]
[[bg:Растително масло]]
[[ca:Oli vegetal]]
[[da:Vegetabilsk fedtstof og olie]]
[[de:Pflanzenöle]]
[[en:Vegetable fats and oils]]
[[es:Aceite vegetal]]
[[et:Taimerasv]]
[[fa:دانههای روغنی]]
[[fi:Kasviöljy]]
[[fr:Huile alimentaire]]
[[id:Minyak nabati]]
[[it:Olio vegetale]]
[[lt:Augalinis aliejus]]
[[nl:Plantaardige olie]]
[[no:Matolje]]
[[os:Зети]]
[[pl:Oleje roślinne]]
[[pt:Óleo vegetal]]
[[qu:Yura wira]]
[[ru:Растительное масло]]
[[sah:Мас арыыта]]
[[simple:Vegetable oil]]
[[sv:Matolja]]
[[th:น้ำมันประกอบอาหาร]]
[[vi:Dầu ăn]]
|
