Белы бусел: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма крыніцы такой назвы |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 27:
| eol = 1049149
}}
'''
▲'''Бусел белы''' ({{lang-la|Ciconia ciconia}}) — буйная балотная [[птушка]] з сямейства [[Бусліныя|бусліных]].
== Агульная характарыстыка ==
Радок 34 ⟶ 33:
Самы вядомы прадстаўнік буслоў. Белая птушка з чорнымі канцамі крылаў, доўгай шыяй, доўгай тонкай чырвонай дзюбаю і доўгімі чырванаватымі нагамі. Белае пер'е галавы, шыі і цела кантрастуе з чорнымі пер'ямі крылаў, якія ў сонечным святле адсвечваюць зялёным і пурпуровым. Невялікі кавалак голай скуры чорнага колеру на галаве знаходзіцца вакол карычневага вока. Калі крылы ў бусла складзеныя, ствараецца ўражанне, што ўся задняя частка цела бусла чорная. Адсюль яго ўкраінская назва — '''черногуз'''. Па афарбоўцы самкі не адрозніваюцца ад самцоў, але крыху меншыя па памеры. Рост белага бусла складае 100—125 см, размах крылаў 155—200 см. Маса дарослай птушкі дасягае 4 кг.
[[File:Aist-1.JPG|thumb|left|Птушаняты белага бусла ў гняздзе]]
Птушаняты маюць дзюбу шэрага колеру і тусклыя чырвоныя ногі. Яны таксама маюць апярэнне з шараватым адценнем
Лёгка адрозніць голас буслоў — гучны, сухі клёкат, які атрымліваецца дзякуючы ўдарам адна аб адну часткамі дзюбы, рэдка ціхае шыпенне, маладыя пішчаць і мяўкаюць.
== Пашырэнне ==
Арэал разарваны: Пiрэнейскi паўвостраў, цэнтральная i паўднёва-ўсходняя частка Еўропы, Малая Азiя, Паўднёвая, Заходняя i Сярэдняя Азiя, а таксама Далёкі Усход на шыраце Японii разам з ёй, Паўночна-Заходняя Афрыка.
Пералёты від. Месца зiмовак: Паўднёвая i Усходняя Афрыка, Паўднёвая Азiя, Карэйскi п-аў, Японiя.
На Беларусі звычайны на гнездаванні пералётны від, транзітны мігрант. Некаторыя птушкі застаюцца на зіму.
Лягчэй за ўсё можна ўбачыць бусла на яго [[Гняздо|гняздзе]], але не цяжка заўважыць гэтых птушак, калі яны палююць на вільготных лугах або на свежаскошаных палетках на грызуноў, земляных чарвякоў, лічынак насякомых, яшчарак і амфібій. Гнёзды белых буслоў маюць вялікія памеры і звычайна збудаваны на высокіх апорах, якія дазваляюць не толькі добры падлёт да гнязда, але агляд наваколля. У [[Еўропа|Еўропе]] буслы з'яўляюцца ўжо з сакавіку, а адлятаюць на зімоўку да канца жніўня.
== Асаблівасці біялогіі ==
Еўрапейскія белыя буслы будуюць свае гнёзды на пабудовах чалавека з Сярэднявечча. Гнёзды можна знайсці на дахах дамоў і гаспадарчых пабудоў, трубах комінаў, воданапорных вежах, [[слуп]]ах электра- і тэлефоннай сувязі, мурах і спецыяльна збудаваных для буслоў пляцоўках. Звычайна буслы кожны год вяртаюцца гнездаваць на тое самае месца, або недалёка ад яго. Такім чынам, некаторыя месцы выкарыстоўваюцца птушкамі на працягу сотняў гадоў! Маладыя птушкі стараюцца вярнуцца і загнездаваць як мага бліжэй да месцаў, дзе яны вылупіліся.
== Белы бусел у беларускай культуры ==▼
Яйкi 4-5, з тупым вузейшым канцом, белыя. Памеры: 72 х 54 мм.
[[File:XN Ciconia ciconia 86.jpg|thumb|Бусел у палёце.|left|alt=White bird with black flight feathers, long legs and a long neck soars against a hazy blue sky.]]
[[Выява:Alchimowicz-Pejzaż z bocianem.jpg|thumb|left
▲[[File:Cigogne blanche MHNT.jpg|thumb|''Ciconia ciconia'' ]]
Белы бусел з'яўляецца сімвалам Беларусі. Маючы яго на ўвазе [[Беларусь]] клічуць «Краінай пад белымі крыламі». Народная традыцыя забараняе рабіць шкоду гнязду бусла.
Радок 51 ⟶ 60:
Буслы сяліліся побач з хатамі. Дзеці, якія ўвесь час назіралі за гэтымі птушкамі, бачылі, што буслы заўсёды нешта нясуць у сваё гняздо — ці то шчэпку якую, галінку, ці то вужа, жабу, якая трапечацца ў дзюбе. Натуральна, дзеці лёгка могуць паверыць у тлумачэнне, што іхняга браціка ці сястрычку прынёс бусел.
== Літаратура ==
* Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000. — 540 с.: іл. ISBN 83-01-13187-X
== Спасылкі ==
Радок 58 ⟶ 71:
* [http://nn.by/?c=ar&i=29996 - Нацбанк уводзіць у абарачэнне манеты «Белы бусел»]{{ref-be}}
* [http://birdwatch.by/news/1184 - Птушкі ў духоўнай культуры беларусаў]{{ref-be}}
[[Катэгорыя:Бусліныя]]
{{Link FA|en}}
{{Link FA|fr}}
| |||