Свята-Раства-Багародзіцкая царква і кляштар базыльянак (Гродна): Розніца паміж версіямі

Кляштар базыльянак быў заснаваны ў [[1633]] годзе (па іншым дадзеным у [[1632]] годзе паводле загада ўніяцкага мітрапаліта Антонія Сялявы) з дазвалення [[Уніяцтва|ўніяцканаўніяцкага]] [[мітрапаліт]]а [[Іосіф Вельямін Руцкі|Іосіфа-Вельяміна Руцкага]] на месцы [[Прачысценская царква, Гродна|ПрачысценьскайПрачысценскай царквецарквы]] 12 стагодзястагоддзя. Першай ігуменняй была Базілія Сапега, якая прыехала з [[Вільня|Вільні]]. У [[1641]] годзе ў кляштары было ўсяго 5 манашак. У [[1642]] годзе А. Сялява загадаў аддаць гродзенскаму манастыру [[Ордэн Базылянаў|базыльянак]], якія прыбылі сюды з Вільні, “на вечныя часы” тэрыторыю на захад праваслаўнай Прачысценскай царквы і да Каралеўскага замка.<ref name="ReferenceA">Габрусь Т.В. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока. Мн.: Ураджай, 2001. – 287 с. ISBN 985-04-0499-X с. 190</ref> Пасля спусташальнага пажару [[1647]] года, які знішчыў старадаўнюю царкву, быў пабудаваны драўляны храм Раства Багародзіцы, які таксама былабыў знішчаны пажарам [[1720]] года. У 1720 годзе пачалося будаўніцтва каменнай царквы і кляштара пад кіраўніцтвам архітэктара [[І. Фантана]]. Фінансаваў будоўлю ўніяцкі мітрапаліт [[Леў Кішка]]. Кляштар быў асвечаны ў [[1756]] годзе (па іншым дадзеным у [[1751]] годзе<ref name="ReferenceB">Габрусь Т.В. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока. Мн.: Ураджай, 2001. – 287 с. ISBN 985-04-0499-X с. 191</ref>).

Пасля роспуску ўніяцкай царквы на Беларусі, кляштар у [[1843]] годзе быў перададзены [[праваслаўе|праваслаўным]]. У [[1848]] годзе царква была перароблена, у выніку чаго [[іканастас]] быў перанесены з [[Захад|заходняй]] часткі, дзе раней быў [[алтар]], ва [[усход|ўсходнюю]]. У [[1866]] годзе на тэрыторыі кляштара з'явілася так званая “цёплая” царква [[Сергій Раданежскі|Св. Сергія Раданежскага]], якая была пабудавана на грошы, накладзеныя на мясцовую [[Шляхта|шляхту]] за ўдзел у [[Паўстанне 1863—1864 гадоў|паўстанні 1863 года]]. У [[1891]] годзе ў заходняй частцы комплекса быў пабудаваны гаспадарчы корпус. У [[1901]] годзе кляштар быў перанесены ва ўрочышча Чырвонасток, а пасля [[1914]] года ў сувязі з нямецкай акупацыяй Гродна ў [[Масква|Маскву]], але падчас [[Грамадзянская вайна ў Расіі|Грамадзянскай вайны]] манахіні вярнуліся назад у Гродна. Кляштар дзейнічаў і пасля [[Вялікая Айчынная вайна 1941-1945|Вялікай Айчынай вайны]]. Так, тут у [[1953]] годзе працаваў прытулак для дзяцей-сірат, золаташвейная майстэрня, цехцэх па вырабу свечак. Аднак у [[1960]] годзе манахіні былі вымушаны пераехаць у [[Жыровіцкі манастыр|Жыровічы]], а кляштар зачыніўся на рэстаўрацыю. У 1977 – 1992 гадах у будынку размяшчаўся [[Гродзенскі дзяржаўны музей гісторыі рэлігіі|Рэспубліканскі музей атэізму і гісторыі рэлігіі]], а пасля [[1992]] года ўзнавіў сваю дзейнасць кляштар РасткаРаства Багародзіцы.

Царква ўзведзена ў 1726 годзе архітэктарам І. Фантана, прадстаўнікапрадстаўніком шматлікай дынастыі італьянскіх дойлідаў Фантана, якія працавалі, як у [[Карона Польская|Кароне Польскай]], дык і ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім княтве]]. І. Фантана, як архітэктар-[[Каталіцтва|каталік]], пры ўзвядзенні грэка-каталіцкага храма мусіў адчуць яго сінтычную ідэйную сутнасць і выявіць яе сродкамі архітэктуры. Асаблівай адметнасцю царквы з'яўляццаяўляецца то, што яна ўяўляе сабой не [[Руска-візантыйская архітэктура|руска-візантыйскі]] крыжова-купальны храм і не лацінскую крыжова-купальную трох[[неф]]ную [[базіліка|базіліку]], а адметны цэнтрычна-крыжовы тып храма, падкрэсліваючы памкненні уніяцкайўніяцкай царквы да ранехрысціянскіхраннехрысціянскіх вытокаў, каб пераадолець увазнікшы раней канфесійны раскол.

Да васьміграннага ядра кампазіцыі, увенчанага светлавым барабанам з [[купал]]ам, з чатырох бакоў свету прылягаюць аднолькавыя прамавугольныя аб'ёмы, утвараючы ў плане роўнаканцовы грэчаскі крыж. Першапачаткова да заходняй часткі, якая з'яўлялася алтарнай, далучаны роўнавысокі і роўнашырокі аб'ём, што рабіла прэсбітэрый моцна выцягнутым,ю а царквуцаркве ў плане надавала форму лацінскага крыжа. Унутры алтарная частка мела закруглёны абрыс. Пасля рэканструкцыі 1843 года тут быў зроблены ўваход, а ва ўсходняй часткічастцы пастаўлены іканастас.<ref name="ReferenceA"/>

Асаблівасцю кампазіцыі з'яўляецца размяшчэнне дзвухдзвюх чатверыковых [[вежа]]ў з фігурнымі глаўкамі над крыламі [[трансепт]]а, а не традыцыйна па баках галоўнага [[фасад]]у. Такое размяшчэнне вежаў больш характэрна раннехрысціянскаму культаваму дойціцтвудойлідству, чым артадаксальнаму праваслаўю з яго традыцыйным пяцігалоўем па [[дыяганаль|дыяганалях]] крыжова-купальнага храма. Купал змешчаны на высокім [[барабан]]е, завершаны цыбульнай глаўкай. КупалДа купал прамавугольнай алтарнай часткі прымыкаюць нізкія аб'ёмы [[рызніца|рызніц]]. Галоўны ўваход завершаны трохвугольным франтонам. Першапачаткова храм меў унікальную кампазіцыю вярхоў, якая нідзе больш у беларускім дойлідстве не сустракаецца. Пасля перабудовы 1843 года купал набыў рысы класіцызму.<ref name="ReferenceB"/>

КДа усходняму тарцуўсходняга тарца кляштара ў 19 стагодзістагоддзі прыбудавана капліца. Сцены капліцы рассечаны [[лапатка, архітэктура|лапаткамі]]. Усходні тарцовы фасад завершаны франтонам.

У 1891 годзе да ўсходняй частцы комплекса пабудаваныпрыбудаваны гаспадарчы корпус, які прадстаўляе сабой двухпавярховы прамавугольны ў плане будынак з прамавугольнымі вокнамі.