Швецыя: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
крыніца — be-x-old:Швэцыя |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 52:
Сучасная Швецыя — канстытуцыйная манархія з высокаразвітой эканомікай. Згодна падлікам ПРААН Швецыя займае 7-е месца ў свеце па ўзроўню развіцця чалавечага патанцыялу.
==
{{main|Гісторыя Швецыі}}▼
<!--=== Старажытная гісторыя ===-->▼
Пасля раставання ледавіку тэрыторыю [[Скандынаўскі паўвостраў|Скандынаўскага
Як суверэнная краіна Швецыя ўзнікла ў
== Геаграфія ==
{{Асноўны|Геаграфія Швецыі}}
=== Будова паверхні ===
На тэрыторыі Швецыі можна вылучыць два буйных прыродных раёны — паўночны і паўднёвы. У межах больш узвышанай Паўночнай Швецыі вылучаюцца тры вертыкальныя паясы: верхні, які ўключае ўсходнюю перыферыю Скандынаўскага нагор'я, багатую азёрамі; сярэдні, які ахоплівае [[плато Норланд]] з чахлом марэнных адкладаў і тарфянікамі; ніжні — з перавагай марскіх ападкаў на раўнінах уздоўж заходняга берага Батнічнага заліва. У межах паўднёвай часткі краіны адасабляюцца: раўніны Сярэдняй Швецыі, плато Смоланд і раўніны п-ва Сконэ.
Радок 89 ⟶ 97:
У Швецыі сустракаюцца такія насельнікі лясоў, як [[лось]], [[буры мядзведзь]], [[расамаха]], [[рысь]], [[лісіца]], [[куніца]], [[вавёрка]], [[заяц-бяляк]]. [[Амерыканская норка]] і [[андатра]] былі завезеныя з Паўночнай Амерыкі некалькі дзесяцігоддзяў назад для гадоўлі ў пушных гаспадарках, але некаторыя асобіны збеглі і ўтварылі ў прыродзе жыццяздольныя папуляцыі, хутка распаўсюдзіліся і выцеснілі шэраг мясцовых відаў жывёл з іх экалагічных ніш. На поўначы Швецыі захаваўся дзікі [[паўночны алень]]. Па берагах мораў і азёр гняздуюцца качкі, гусакі, лебедзі, гарбаткі, крачкі і іншыя птушкі. У рэках водзяцца [[ласось]], [[стронга]], [[акунь]], на поўначы — [[харыус]].
▲{{main|Гісторыя Швецыі}}
▲<!--=== Старажытная гісторыя ===-->
▲Пасля раставання ледавіку тэрыторыю [[Скандынаўскі паўвостраў|Скандынаўскага паўвостраву]] пачалі засяляць прышоўшыя з поўдню плямёны збіральнікаў і паляўнічых. Прыкладна каля 2800 года да н.э. сучасную Швецыю сталі засяляць індаеўрапейскія плямёны. У [[VI стагоддзе|VI стагоддзі]] з іх вылучыліся два асноўных: [[свеі]] і [[гёты]], пачаўся г. зв. ''Вендэльскі перыяд'', які працягваўся да 800 года. Уладанні свеяў і гётаў падзяляліся на шэраг княстваў, якімі кіравалі конунгі (князі). Найважнейшым культурным і рэлігійным цэнтрам для ўсіх гэтых княстваў была [[Старая Упсала]].
▲Як суверэнная краіна Швецыя ўзнікла ў Сярэднявечч. У 17 стагоддзі краіна пашырыла свае ўладанні і стварыла Шведскую імперыю, якая была адной з еўрапейскіх вялікіх дзяржаў у 17 і 18 стагоддзях. Большасць па-заскандынаўскіх тэрыторый Швецыя страціла на працягу 18-19 стагоддзяў. З 1905 Швецыя — нейтральная краіна.
== Дзяржаўны лад і палітыка ==
| |||