Аляксандр Уладзіміравіч Кільчэўскі: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др нагадваю, лацінскае "i" і кірылічнае "і" -- розныя літары! прагалы. |
+картка навукоўца |
||
Радок 1:
{{Вучоны
'''Аляксандр Уладзіміравіч Кільчэўскі''' (нар. {{ДН|17|8|1955}}, [[горад Горкі|г. Горкі]] Магілёўская вобласць) — беларускі [[вучоны]] ў галіне генетыкі, селекцыі і біятэхналогіі раслін. Член-карэспандэнт Акадэміі аграрных навук Беларусі (1996), доктар біялагічных навук (1994), [[прафесар]] (1995), акадэмік Міжнароднай Акадэміі інфарматызацыі, член Еўрапейскага таварыства генетыкаў і селекцыянераў, член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2003).▼
|Імя = Аляксандр Уладзіміравіч Кільчэўскі
|Арыгінал імя =
|Выява =
|Шырыня =
|Апісанне выявы =
|Дата нараджэння = 17.08.1955
|Месца нараджэння = {{Месца нараджэння|Горад Горкі|у Горках}}
|Дата смерці =
|Месца смерці =
|Грамадзянства = {{Сцягафікацыя|Беларусь}}
|Навуковая сфера = [[генетыка]], [[селекцыя]], [[біятэхналогія]]
|Месца працы = [[Інстытут генетыкі і цыталогіі НАН Беларусі]]
|Навуковая ступень = {{Навуковая ступень|доктар|біялагічных навук}}
|Навуковае званне = {{Навуковае званне||0}}, {{Навуковае званне|НАНБ|1}}, {{Навуковае званне|ААН РБ|1}}
|Альма-матэр = [[БСГА]]
|Навуковы кіраўнік =
|Знакамітыя вучні =
|Вядомы як =
|Узнагароды і прэміі = {{Медаль Францыска Скарыны|2014}}
|Роспіс =
|Шырыня роспісу =
|Сайт =
}}
▲'''Аляксандр Уладзіміравіч Кільчэўскі''' (нар. {{ДН|17|8|1955}}, [[горад Горкі|г. Горкі]] Магілёўская вобласць) — беларускі [[вучоны]] ў галіне генетыкі, селекцыі і біятэхналогіі раслін. Член-карэспандэнт Акадэміі аграрных навук Беларусі (1996), член-карэспандэнт НАН Беларусі (2003), доктар біялагічных навук (1994), [[прафесар]] (1995), акадэмік Міжнароднай Акадэміі інфарматызацыі, член Еўрапейскага таварыства генетыкаў і селекцыянераў
== Біяграфія ==
Радок 12 ⟶ 36:
У 1994 годзе абараніў дысертацыю на саісканне вучонай ступені доктара біялагічных навук на тэму «Узаемадзеянне генатыпу і асяроддзя ў селекцыі раслін (на прыкладзе агароднінных культур і бульбы)». У 1995 годзе прысвоена званне прафесара. Член-карэспандэнт Акадэміі аграрных навук Беларусі (1996).
У 2003 годзе быў абраны членам — карэспандэнтам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. У 2004 г. А. В. Кільчэўскі прызначаны дырэктарам Інстытута генетыкі і цыталогіі НАН Беларусі
== Уклад у навуку ==
Асноўны кірунак навуковай дзейнасці А. В. Кільчэўскага ў 1977—2003 гг. — распрацоўка прынцыпаў і метадаў экалагічнай селекцыі раслін з ужываннем біятэхналогіі для стварэння высокапрадукцыйных, энергаэфектыўных і экалагічна стабільных гатункаў, якія забяспечваюць атрыманне экалагічна бяспечнай прадукцыі. Сумесна з [[Любоў Уладзіміраўна Хатылёва|Л.
А. В. Кільчэўскім ўпершыню комплексна вывучана генетыка назапашвання палютантаў (нітратаў, цяжкіх металаў, радыенуклідаў) агародніннымі культурамі. Паказана, што ўнутрывідавая генетычная разнастайнасць раслін па змесце палютантаў дазваляе шляхам адбору генатыпаў з мінімальным вынасам палютантаў паменшыць іх назапашванне ў прадукцыі ў 2-5 разоў. Ён шмат увагі надае распрацоўцы метадаў селекцыі на гетэрозіс. Ім упершыню на прыкладзе тамата распрацаваны метад рэціпрокнага перыядычнага адбору, тэарэтычна абгрунтаваны і эксперыментальна правераны метад рэціпрокных тэстараў. Ён унёс вялікі ўклад у біятэхналогію раслін: распрацаваны і ўдасканалены метады кланальнага мікраразмнаження дурніцы высокай, лілей, мікра — і міні клубняў бульбы і інш. Ім таксама прапанаваны метад цыклічнай селекцыі тамата на холадаўстойлівасць і прадуктыўнасць па гаметофіту і спарафіту.
Радок 21 ⟶ 45:
Пад яго кіраўніцтвам і пры непасрэдным удзеле створаны і раяніраваны ў Беларусі 15 гатункаў і гібрыдаў тамата для адкрытага грунту і плёначных цяпліц, распрацавана эфектыўная сістэма насенняводства гібрыдаў тамата на аснове функцыянальнай мужчынскай стэрыльнасці, якая зніжае затраты на атрыманне насення ў 10 разоў.
У 2003 г па с.ч. у Інстытуце генетыкі і цыталогіі НАН Беларусі пад кіраўніцтвам А. В. Кільчэўскага разгорнуты даследаванні па ДНК- пашпартызацыі і ДНК- маркіраванню генатыпаў тамата, перцу, цукровых буракоў і бульбы. Распрацаваны метады маркер — спадарожнай селекцыі тамата па генах, вызначальным лежкасць і якасць плёну. Для паскоранага ўкаранення дасягненняў геномікі і біятэхналогіі ў практыку сельскай гаспадаркі, аховы здароўя, аховы навакольнага асяроддзя па яго ініцыятыве створаны ў Інстытуце генетыкі і цыталогіі НАН Беларусі Рэспубліканскі Цэнтр геномных біятэхналогій (акрэдытаваны ў 2009 г.), а таксама цэнтр калектыўнага карыстання «Геном». У цяперашні час па ініцыятыве А. В. Кільчэўскага ствараецца Рэспублiканскi банк ДНК. З'яўляецца кіраўніком падпраграмы «Геномікі» праграмы «Фундаментальныя асновы біятэхналогіі». Ініцыяваў галіновую праграму «Геномных біятэхналогій». З'яўляецца кіраўніком двух міжнародных кантрактаў з
Ім апублікавана больш за 350 навуковых прац, у тым ліку 7 навуковых манаграфій і 3 падручніка, мае 15 сведчанняў селекцыянера на гатункі.
== Навуковая школа ==
Падрыхтаваны 17 кандыдатаў і адзін доктар навук. У цяперашні час кіруе 4 аспірантамі і кансультуе 2-
== Прызнанне ==
Радок 51 ⟶ 75:
* Узнагароджаны Ганаровая граматай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь.
* Узнагароджаны Ганаровымі Граматамі НАН Беларусі, Мінсельгасхарча, Вышэйшай атэстацыйнай камісіі, Беларускага Рэспубліканскага фонду фундаментальных даследаванняў.
* Медаль Францыска Скарыны (2014)<ref name="pravo">[http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=P31400386&p1=1&p5=0 Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь №486 ад 4 жніўня 2014 г.]</ref>.
== Бібліяграфія ==
Радок 69 ⟶ 94:
* Кильчевский Александр Владимирович // История в биографиях ученых, удостоенных почетных званий, лауреатов премий, профессоров, докторов наук /авт.-сост. Цыганов А. Р., Лившиц В. М.БГСХА. — Могилев: 2005. С. 79-81.
* Кильчевский Александр Владмирович//Лившиц В. М. Гордость и слава Горецкой земли. В 3 -х книгах. Книга 1. Учёные-земляки.- Горки. С.18-22.
{{зноскі}}
== Спасылкі ==
* Член-корреспондент НАН Республики Беларусь КИЛЬЧЕВСКИЙ Александр Владимирович: на сайце Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі [http://nasb.gov.by/rus/members/correspondents/kilchevskii.php Профіль члена-карэспандэнта А.У. Кільчэўскага на сайце НАН Беларусі]
{{DEFAULTSORT:Кільчэўскі}}▼
▲{{DEFAULTSORT:Кільчэўскі Аляксандр Уладзіміравіч}}
[[Катэгорыя:Постаці беларускай біялогіі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай генетыкі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі]]
| |||