Ельскі ўніверсітэт: Розніца паміж версіямі

|назва = Ельскі ўніверсітэт

|выява =

|арыгінал назвы = Yale University

|заснаваны = [[1701]]

|мэтавы фонд = $ 20,8 млрд. (2013)

'''Ельскі ўніверсітэт''' ({{lang-en|Yale University}}) — адзін з найбольш вядомых [[універсітэт]]аў [[ЗША]], знаходзіцца ў г. [[Нью-Хэйвен, Канектыкут|г. Нью-Хэйвен]], [[штат Канектыкут]]. Уваходзіць у групу самых элітных амерыканскіх універсітэтаў, г. зв. [[Ліга плюшчу|Лігу плюшчу]].

Выпускнікамі ўніверсітэту стала мноства вядомых асобаўасоб, улучнау т.л. 52 лаўрэатаў [[Нобелеўская прэмія|Нобелеўскай прэміі]], 5 [[прэзідэнт ЗША|прэзідэнтаў ЗША]], 13 мільярдэраў і мноства кіраўнікоў краін.

Ельскі ўніверсытэтўніверсітэт быў заснаваны як «Акадэмічная Школа» (Collegiate School) ўу [[1701]] годзе пурытанскай суполкай у тагачаснай калоніі КанэктыкутКанектыкут, стаўшы трэцяй найстарэйшай установай вышэйшай адукацыі ў Злучаных Штатах. Першапачаткова школа дзейнічала ў горадзе Сэйбрук, але праз 15 год была перанесенаяперанесена уў Нью-Хэйвен, другі папаводле велічыні горад Канектыкута. У 1718 годзе, у гонар шчодрага фінансавага ўнёску ад тагачаснага кіраўніка [[Брытанская Ост-Індская кампанія|Брытанскай Ост-Індскай Кампаніі]] Элайху Еля, школа атрымала назву «Ельскі Каледж».

Першапачатковай мэтай установы была адукацыя пратэстанцкіх пастараў у тэалогіі і свяшчэнных мовах, але каля 1777 года навучальная праграма пачала надаваць увагу гуманітарным і навуковым дысцыплінам. Каледж таксама паступова пашыраўся:, у 1810 годзе была заснаваная Медыцынская школа, у 1822 — Школа багаслоўя, у 1843 — Юрыдычная школа. У 1847 год пабачыўгодзе заснаваннезаснаванна першай у Злучаных Штатах аспірантуры (Yale Graduate School of Arts and Sciences), якая прапаноўвала бакалаўрам працягваць навучанне па вялікім шэразешэрагу спецыяльнасцяў — ад мастацтваў і гуманітарных дысцыплінаўдысцыплін да прыродазнаўчых і прыкладных навукаўнавук. Так, напрацягуна 19працягу стагоддзяXIX ст. Ельскі Каледж стаў надаваць прафесійныя і навуковыя ступені, улучнау т.л. з першай у ЗША ступенню доктара навук у 1861 годзе, і ў 1887 годзе атрымаў статус універсітэта.

Ельскі ўніверсытэтўніверсітэт улучаеуключае дванаццаць падраздзяленняў: — Ельскі каледж, чатырохгадовая адукацыя ў якім сканчаецца атрыманьнематрыманнем ступені [[бакалаўр]]а; Гуманітарная і навуковая [[аспірантура]] (Graduate School of Arts and Sciences), а таксама 10 прафесійных факультэтаў, якія рыхтуюць спецыялістаў у галінах [[Юрыспрудэнцыя|юрыспрудэнцыі]], [[Медыцына|медыцыны]], [[бізнес]]у, [[Ахова навакольнага асяроддзя|аховы навакольнага асяроддзя]], а таксама [[Тэалогія|тэолагаў]], [[Архітэктура|архітэктараў]], [[музыкамузыкант]]ўаў, [[мастак]]оў і [[акцёр]]аў. Праграмы Ельскага ўніверсітэту адрозьніваюццавылучаецца сваёй шырынёй і паглыбленасцю. Паводле даўняй традыцыі прафесарска-выкладчыцкі склад універсітэта надзяляенадае выключную ўвагу навучанню студэнтаў. Шматлікія пачатковыя і ўводныя курсы вядуцца заслужанымі навукоўцамі і [[прафесар]]амі ўніверсітэта.

[[File:Sterling Memorial Library Highsmith.jpg|alt=Мемарыяльная бібліятэка Стэрлінг|thumb|333x333px|Мемарыяльная бібліятэка Стэрлінга у цэнтры Ельскага кампусу.]]

Ельскі ўніверсітэт вядомы сваім гатычным кампусам у стылі характэрным для найстарэйшых амерыканскіх універсітэтаў, што прагнуліімкнуліся імітаваць слаўныя еўрапейскія установы, як [[Оксфардскі ўніверсітэт|Оксфард]] і [[Кембрыджскі ўніверсітэт|Кембрыдж]]. Нешматлікімі выняткаміВыключэннем з агульнай стылістыкі сталі мастацкія галерэі, два найноўшыя каледжы, а таксама Школа мастацтва і архітэктуры.

Асобна выступае Бібліятэка рэдкіх манускрыптаў Байнэке, якая, апроч [[Біблія Гутэнберга|Бібліі Гутэнберга]], таксама славіццавядома сваёй архітэктурай. Яна пабудаваная з белага мармуру, настолкінастолькі тонкага, што ён часткова прапускае сонечнае святло. Байнэке таксама месціцьзахоўвае багата старажытных славянскіх і ўсходнееўрапейскіх дакументаў.

НяНе менш знакамітая таксама Мемарыяльная бібліятэка Стэрлінга, пабудаваная ў стылі катэдральнагакафедральнага сабору, дзе замест алтара знаходзіцца месца выдачы кнігаўкніг. Будынак упрыгожаны мноствам скульптураўскульптур і вітражоў, і утрымліваезахоўвае каля 4 мільёнаў кніг і дакументаў. Галоўная фрэска бібліятэкі, што адлюстроўвае Маці БожуюБагародзіцу і апосталаў, вядомая схаванымі на ёй аўтарам серпамсярпом і молатам. Мемарыяльная бібліятэка Стэрлінга праззлучана падземны ход злучаеццаходам з Бібліятэкай Баса, якая маезахоўвае дадатковыяяшчэ 150 тыс.тысяч тамоў.

Ельскі ўніверсітэт таксама выкупіў і аднавіў вялікую колькасць прыватных дамоў на прылеглай да яго Хілхаўс авеню, які [[Чарльз Дыкенс]], падчас візытувізіту ў краінуЗША ў1840хў 1840-х гадах, назваў найбольш прывабнайпрывабнейшай вуліцай у АмерыцыАмерыкі. Ельскі кампус лічыцца адным з найпрыгажэйшыхпрыгажэйшых акадэмічных кампусаў у ЗША<ref>America's Most Beautiful College Campuses — Yale University [http://www.travelandleisure.com/articles/americas-most-beautiful-college-campuses/19 America's Most Beautiful College Campuses — Yale University]</ref>.

[[File:Harkness Tower Canopy Highsmith.jpg|alt=Званіца Харкнэс — класічны сімвал Ельскага кампусу|thumb|333x333px|Званіца Харкнэса — класічны сімвал Ельскага кампусу. МузыкіМузыканты званіцы ажыўляюць будні студэнтаў разнастайнымі мелодыямі: ад Баха да Брытні Спірс.]]

* [http://www.yale.edu/ Афіцыйная старонка] {{ref-en}}