Вікіпедыя

Аперацыя «Баграціён»: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Artificial123 (размовы | уклад)
35 631 праўка
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 65:
== Перадумовы аперацыі ==
 
К чэрвеню 1944 лінія фронту на ўсходзе падышла да мяжы [[Віцебск]] — [[Орша]] — [[Магілёў]] — [[Жлобін]], утварыўшы велізарны выступ-клін, павернуты ўглыб [[СССР]], так званы «Беларускі балкон». Калі нава Украіне [[Чырвоная Армія|Чырвонай арміі]] ўдалося дамагчыся серыі уражлівых поспехаў (была вызвалена амаль уся тэрыторыя рэспублікі, [[вермахт]] панёс цяжкія страты ў ланцужку «катлоў»), то пры спробе прарвацца ў напрамку [[Мінск]]а зімой 1943—1944 гадоў поспехі, наадварот, былі дастаткова сціплымі.
 
У той жа час, к канцу вясны 1944 наступленне на поўдні замарудзілася, і Стаўкай Вярхоўнага Галоўнакамандавання было прынята рашэнне змяніць напрамак намаганняў. Як адзначыў [[К. Ракасоўскі|К. К. Ракасоўскі]]<ref name="ReferenceA">''Рокоссовский К. К.'' Солдатский долг. (5-е изд.) — М.: Воениздат, 1988.</ref>
 
{{цытата|Да вясны 1944 года нашы войскі нава Украіне прасунуліся далёка наперад. Але тут праціўнік перакінуў з захаду свежыя сілы і спыніў наступленне 1-га Украінскага фронту. Баі прынялі зацяжны характар, і гэта прымусіла Генеральны штаб і Стаўку перанесці галоўныя намаганні на новы напрамак}}
 
== Склад бакоў ==
Радок 350:
Аператыўны план аперацыі «Баграціён» пачаў распрацоўвацца Генштабам ў красавіку 1944 года. Агульная задума складалася ў знішчэнні флангаў нямецкай [[група армій «Цэнтр»|групы армій «Цэнтр»]], акружэнні асноўных яе сіл на ўсход ад [[Мінск]]а і поўным вызваленні Беларусі<ref>''Александр Василевский.'' Дело всей жизни. — М.: Политиздат, 1983.</ref>. Гэта быў надзвычай амбіцыёзны і маштабны план, аднамомантавае знішчэнне цэлай групы войскаў планавалася ў ходзе вайны вельмі рэдка.
 
Былі здзейснены значныя кадравыя перастаноўкі. Генерал В. Д. Сакалоўскі не здолеў паказаць сябе ў баях зімы 1943—1944 гадоў ([[Аршанская наступальная аперацыя]], [[Віцебская наступальная аперацыя]]) і быў зняты з камандавання [[Заходні фронт, Вялікая айчынная вайна|Заходнім фронтам]]. Сам фронт быў падзелены папалам: [[2-і Беларускі фронт]] (на поўдні) узначаліў Г. Ф. Захараў, які добра паказаў сябе ў бітвах ў [[Крым]]е, І. Д. Чарняхоўскі, які камандаваў да гэтага арміяй нава Украіне, быў прызначаны камандуючым [[3-м Беларускі фронт|3-м Беларускім фронтам]] (на поўначы).
 
Непасрэдная падрыхтоўка аперацыі вялася з канца мая. Канкрэтныя планы былі атрыманы франтамі 31 мая ў прыватных дырэктывах [[Стаўка Вярхоўнага Галоўнакамандавання|Стаўкі Вярхоўнага Галоўнакамандавання]]<ref name="ReferenceB">Операция «Багратион». — М.: Вече, 2011.</ref>.
Радок 374:
=== Вермахт ===
 
Калі камандаванне [[РСЧА]] было нядрэнна інфармавана аб групоўцы немцаў у раёне будучага наступлення, то камандаванне групы армій «Цэнтр» і Генштаб сухапутных войск [[Трэці рэйх|Трэцяга Рэйха]] мелі цалкам зменлівае ўяўленне аб сілах і планах савецкіх войск. [[Гітлер]] і Вярхоўнае галоўнакамандаванне лічылі, што буйнога наступлення трэба чакаць па-ранейшаму нава Украіне. Меркавалася, што з раёна на поўдзень ад [[Ковель|Ковеля]] [[Чырвоная Армія]] нанясе ўдар па кірунку да [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]], адразаючы групы армій «Цэнтр» і «Поўнач»<ref name="ReferenceC">''Алекс Бухнер.'' 1944. Крах на Восточном фронте. — М.: ЭКСМО, 2006.</ref>. Для парыравання фантомнай пагрозы былі вылучаны значныя сілы. Так, у групе армій «Паўночная Украіна» было сем танкавых, дзве танка-грэнадзерскія дывізіі, а таксама чатыры батальёны [[Тыгр, танк|цяжкіх танкаў «Тыгр]]». У групе армій «Цэнтр» знаходзіліся адна танкавая, дзве танка-грэнадзерскія дывізіі і толькі адзін батальён «Тыграў»<ref name=autogenerated1>''А. В. Исаев.'' Два дня в истории. К 65-летию операции «Багратион».</ref>. У красавіку камандаванне групы армій «Цэнтр» прадставіла свайму кіраўніцтву план па скарачэнні лініі фронту і адыходу групы войскаў на лепшыя пазіцыі за Бярэзінай. Гэты план быў адхілены. Група армій « Цэнтр» абаранялася на ранейшых пазіцыях. [[Віцебск]], [[Орша]], [[Магілёў]] і [[Бабруйск]] былі абвешчаны «крэпасцямі» і ўмацаваны з разлікам на кругавую абарону<ref name="ReferenceC"/>. Для будаўнічых работ шырока выкарыстоўвалі прымусовую працу мясцовага насельніцтва. У прыватнасці, у паласе [[3-я танкавая армія|3-яй танкавай арміі]] былі накіраваны на такія работы 15-20 тысяч жыхароў<ref>Verbrechen der Wehrmacht — Dimensionen des Vernichtungskrieges (Katalog der Wehrmachtausstellung), S. 398.</ref>.
 
[[Курт Тыпельскірх]] (у той час — камандуючы [[4-й армія, Германія|4-й палявой арміяй]]) наступным чынам апісвае настроі ў нямецкім кіраўніцтве<ref name=autogenerated16>Курт Типпельскирх, «История Второй мировой войны». СПб.:Полигон;М.:АСТ,1999.</ref>:
Радок 536:
[[Файл:19440701 general rotmistrow beresina.jpg|міні|злева|200px|Камандуючы 5-й гвардзейскай танкавай арміяй П. А. Ратмістраў на камандным пункце]]
 
На гэтым этапе на фронт пачалі прыбываць нямецкія рухомыя рэзервы, адабраныя галоўным чынам з вайсковай групоўкі нава Украіне. Першай 26-28 чэрвеня на паўночны ўсход ад [[Мінск]]а, у раён [[Горад Барысаў|Барысава]], прыбыла 5-я танкавая дывізія пад камандаваннем генерала [[Карл Дэкер|К. Дэкера]]. Яна была сур'ёзнай пагрозай, улічваючы, што на працягу некалькіх месяцаў амаль не ўдзельнічала ў баявых дзеяннях і была ўкамплектавана практычна да штатнай колькасці (у тым ліку вясной супрацьтанкавы дывізіён быў пераўзброены 21 знішчальнікамі танкаў Jagdpanzer IV/48, а ў чэрвені прыбыў укамплектаваны па штаце батальён з 76 «[[пантэра, танк|пантэр]]»), а па прыбыцці ў раён Барысава была ўзмоцнена 505-м цяжкім батальёнам (45 танкаў «[[Тыгр, танк|тыгр]]»). Слабым месцам немцаў у гэтым раёне была пяхота: гэта былі альбо ахоўныя, альбо значна пацярпелыя пяхотныя дывізіі.
 
28 чэрвеня [[5-я гвардзейская танкавая армія]], конна-механізаваная група Н. С. Аслікоўскага і 2-й гвардзейскі танкавы корпус прыйшлі ў рух з мэтай фарсіраваць Бярэзіну і прасоўвацца на Мінск. 5-я танкавая армія, якая ішла ў сярэдзіне баявога парадку, на Бярэзіне сутыкнулася з групай генерала [[Дытрых фон Заукен|Д. фон Заукена]] (асноўныя сілы 5-й танкавай дывізіі і 505-ы цяжкі танкавы батальён). Задачай групы Д. фон Заукена было ўтрымліваць мяжу Бярэзіны, каб прыкрыць адступленне [[4-й армія, Германія|4-й арміі]]<ref name=autogenerated2 />. 29 і 30 чэрвеня паміж гэтай групай і двума карпусамі 5-й гвардзейскай танкавай арміі ішлі надзвычай жорсткія баі. 5-я гвардзейская танкавая армія прасоўвалася з вялікай цяжкасцю і цяжкімі стратамі, аднак за гэты час конна-механізаваная група Н. С. Аслікоўскага, 2-гі гвардзейскі танкавы корпус і стралкі 11-й гвардзейскай арміі фарсіравалі Бярэзіну, зламаўшы слабае супраціленне паліцэйскіх падраздзяленняў, і пачалі ахопліваць нямецкую дывізію з поўначы і поўдня. 5-я танкавая дывізія пад ціскам з усіх бакоў была вымушана адступіць з цяжкімі стратамі пасля непрацяглых, але лютых вулічных баёў у самім Барысаве<ref>William M Connor. Analysis of Deep Attack Operations: Operation Bagration, Belorussia, 22 June-29 August 1944</ref>. Пасля калапсу абароны у Барысаве, конна-механізаваная група Н. С. Аслікоўскага была нацэлена на [[Маладзечна]] (на паўночны захад ад Мінска), а 5-я гвардзейская танкавая армія і 2-гі гвардзейскі танкавы корпус — на Мінск. Правафлангавая 5-я агульнавайсковая армія ў гэты час рухалася на поўнач ад заходняга напрамку, на Вілейку, а левафлангавая 31-я армія ішла за 2-м гвардзейскім танкавым корпусам. Такім чынам, вялося паралельнае праследаванне: савецкія рухомыя злучэнні абганялі калоны навакольнай групоўкі. Быў зламаны апошні рубеж на шляху да Мінска. Вермахт панёс сур'ёзныя страты, прычым доля палонных была значнай. Заяўкі 3-га Беларускага фронту ўключалі больш за 22 тысяч забітых і больш за 13 тысяч палонных нямецкіх салдат<ref name=autogenerated11>Операция «Багратион». — М.: Вече, 2011</ref>. Разам з вялікай колькасцю знішчанага і захопленага транспарту (амаль 5 тысяч аўтамабіляў, згодна з той жа зводкай) можна зрабіць выснову, што цяжкім ударам падвергліся тылавыя службы групы армій «Цэнтр».
Радок 591:
{{Асноўны артыкул|Шаўляйская аперацыя}}
 
Пасля вызвалення [[Полацк]]а, [[1-ы Прыбалтыйскі фронт]] І. Х. Баграмяна атрымаў задачу на наступленне ў кірунку на паўночны захад, да [[Дзвінск]]а і на захад, да [[Каўнас]]а і [[Свянцяны|СвенцянамСвянцянам]]. Агульны план заключаўся ў прарыве да Балтыкі і адсячэнні [[група армій «Поўнач»|групы армій «Поўнач»]] ад іншых сіл [[вермахт]]а<ref name=autogenerated9 />. Каб войскі фронту не расцягваліся па розных аперацыйных лініях, 4-я ўдарная армія была перададзена [[2-гі Беларускі фронт|2-му Беларускаму фронту]]. Узамен была перададзена 39-я армія ад [[3-ці Беларускі фронт|3-га Беларускага фронту]]. Фронту таксама былі перададзеныя рэзервы: у яго склад увайшлі 51-я армія генерал-лейтэнанта Я. Г. Крэйзер і 2-я гвардзейская армія генерал-лейтэнанта П. Г. Чанчібадзэ. Гэтыя перастаноўкі выклікалі невялікую паўзу, бо на 4 ліпеня толькі дзве з армій фронту мелі перад сабой праціўніка. Рэзервовыя арміі здзяйснялі марш да фронту, 39-я таксама знаходзілася на маршы пасля разгрому Віцебскага «катла». Таму да 15 ліпеня бітва ішла без удзелу армій Я. Г. Крэйзера і П. Г. Чанчібадзэ<ref name="ReferenceB" />.
 
Чакаючы наступлення на [[Дзвінск]], праціўнік перакінуў у гэты раён частку сіл групы армій «Поўнач». Савецкі бок ацэньваў сілы праціўніка пад Дзвінскам у пяць свежых дывізій, а таксама — брыгаду штурмавых гармат, ахоўныя, сапёрныя і штрафныя часткі. Такім чынам, перавагі ў сілах над праціўнікам савецкія войскі не мелі<ref name="ReferenceB" />. Акрамя таго, перабоі з забеспячэннем палівам вымусілі савецкую авіяцыю моцна знізіць актыўнасць. З-за гэтага наступленне, якое пачалося 5 ліпеня, к 7-му ліпеня забуксавала. Перанясенне напрамку ўдару дапамагло толькі трохі прасунуцца наперад, але не стварыла прарыву. 18 ліпеня аперацыя на Дзвінскім напрамку была прыпынена. Па сцвярджэнню І. Х. Баграмяна, ён быў гатоў да такога развіцця падзей<ref name=autogenerated19>Баграмян И.X. Так шли мы к победе. — М.: Воениздат, 1977</ref>:
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Аперацыя_«Баграціён»"