Кафедральны касцёл Святога Францішка Ксаверыя: Розніца паміж версіямі

| Выява =Гродно Костел Фарный 01.jpg

| Подпіс выявы =Касцёл [[Францішак Ксаверы|Святога Францішка Ксаверыя]]

|Сучасны статус =

|Краіна = Беларусь

 

== Гісторыя ==

Комплекс [[калегіум]]а раней займаў адзін з кварталаў каля [[Рыначная плошча, Гродна|Рыначнай плошчы]]. Будаўніцтва езуіцкай рэзідэнцыі пачалося пасля [[1664]] года пры гродзенскім [[пробашч]]ы [[Ф.Д. Ісакоўскі]]м, мураванага касцёла – у [[1678]] годзе (фундатары Самуэль і Канстанцыя Лозы). [[6 снежня]] [[1705]] касцёл асвечаны ў імя [[Францішак Ксаверы|Францішка Ксаверыя]]. У [[1725]] годзе на вежу-[[званіца|званіц]]у касцёла перанесены [[гадзіннік]] з вежы калегіума. Кляштар быў скасаваны ў [[1773]] годзе, таму касцёл ужо ў [[1788]] годзе стаў фарным (прыходскім), а іншыя будынкі калегіума перайшлі да Камісіі нацыянальнай адукацыі, якая размясціла тут ваяводскія школы<ref>{{Кніга

|аўтар = А.А. Ярашэвіч, В.Дз. Бажэнава.

 

== Архітэктура ==

Касцёл уяўляе сабой [[неф|трохнефавую]] [[купальная базіліка|купальную базіліку]] з [[трансепт]]ам, памерам у плане 30х60 м і вышынёй 65 м<ref>http://www.nest.by/news/2014-01-14/pochemu-na-farnyi-kostel-ne-vernuli-angela</ref>. У сярэдзіне [[XVIII ст.]] былі перабудаваны вежы і [[ліхтар, архітэктура|ліхтар]] над цэнтральным купалам. Вежы набылі складаныя барочныя формы. Таксама ў стылі барока была зменена і архітэктура [[фасад]]а ў цэлым – трох'ярусны двухвежавы фасад падзелены гарызантальнымі паясамі [[антаблемент]]аў і [[карніз]]аў, а па вертыкалі двайнымі [[пілястра]]мі складанага профілю. Фасад акрамя таго быў аздаблены прамавугольнымі і арачнымі [[ніша]]мі і [[праём]]амі са [[скульптура]]й. З боку паўкруглай апсіды прыбудаваны дзве [[капліца|капліцы]], завершаныя сферычнымі купаламі. У строгіх формах ранняга барока былі вырашаны бакавыя фасады: раскрапаваны двайнымі пілястрамі, тонкімі карнізнымі паясамі, прарэзаны вялікімі лучковымі і арачнымі аконнымі праёмамі. З кантракта на перабудову вядома, што купалы касцёла і раней былі абшыты бляхай.

 

=== Інтэр'ер ===

[[File:Ансамбль былога кляштара езуітаў гал алтар.jpg|thumb|300px|Галоўны неф]]

У інтэр'еры цэнтральны [[неф]] аддзелены ад бакавых нефаў [[Аркада, архітэктура|аркадамі]] на апорных [[слуп]]ах. Па перыметры цэнтральнага нефа над антаблементам зроблена [[галерэя]] з [[балюстрада]]й. Пры ўваходзе — [[хоры]] з [[арган]]ам. [[Фрэска|Фрэскавы роспіс]] сярэдзіны [[XVIII ст.]] складаецца з 14 сюжэтных кампазіцый, размешчаных у арачных нішах. Цыкл роспісаў фрыза прысвечаны Францішку Ксаверыю; на скляпеннях фігуры чатырох [[евангелісты|евангелістаў]]. Адзіны ансамбль мастацкага аздаблення інтэр'ера фарміруе галоўны, восем кулісных і тры бакавыя [[алтар]]ы, [[амбон]].

 

Галоўны алтар чатырох'ярусны, з мноствам карынфскага ордара калон і пілястраў, раскрапаваны антаблементамі, упрыгожаны тыражной разьбой, скульптурнымі выявамі апосталаў, евангелістаў, быў зроблены ў [[1736]] г. з таніраванага пад [[мармур]] дрэва ў стылі позняга барока. Над галоўным алтаром у прэсбітэрыі авальнае [[акно]] паўтарае афармленне светлавога праёма над алтаром [[сабор Святога Пятра|сабора Св. Пятра]] ў [[Рым]]е. Аналагічна вырашаны кулісныя алтары. Адзін з алтароў паўднёвага нефа выкананы ў пачатку [[XIX ст.]]. у стылі [[класіцызм]]у ў тэхніцы [[стука]]. Амбон зроблены ў сярэдзіне [[XVIII ст.]] у стылі [[ракако]]. Яго падтрымлівае [[кансоль]] у выглядзе [[ракавіна|ракавіны]]. [[Балдахін]] дэкарыраваны скульптурамі евангелістаў, [[анёлы|анёлаў]], [[амуры|амураў]], пазалочанай [[разьба|разьбой]]. Рамонты касцёла (пакрыццё даху, пабелка) праводзіліся ў канцы XVIII, сярэдзіне і канцы XIX, пачатку [[XX ст.]] Пад час пажару [[1885]] г. касцёл амаль не быў пашкоджаны.

 

Улетку [[2006]] г. ў [[алтар]]ы касцёла адбыўся пажар. Дзве статуі ў алтары апынуліся цалкам знішчанымі. Прычынай [[пажар]]а, паводле афіцыйнай версіі, стала няспраўнасць [[электраправодка|электраправодкі]]. На цяперашні момант ажыццяўляецца збор ахвяраванняў на аднаўленне згубленай частцы алтара. З 2009 года вядуцца актыўныя работы па рэканструкцыі згарэлай частцы алтара.