Вікіпедыя

Вялікая дэпрэсія: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Радок 1:
[[Выява:Lange-MigrantMother02.jpg|thumb|Сям'я зборшчыкаў гароху ў перыяд крызісу.]]
'''Вялікая дэпрэсія''' ({{lang-en|Great Depression}})  — рэцэсія сусветнай эканомікі, якая пачалася ў большасці месцаў у [[1929]] і скончылася ў пачатку [[1933]]. Да [[1939]] свет выходзіў з дэпрэсіі, таму 1930-я увогуле лічацца перыядам Вялікай дэпрэсіі. У вузкім сэнсе гэты тэрмін прымяняецца толькі ў адносінах да [[ЗША]], а ў дачыненні да ўсяго свету гавораць пра сусветны эканамічны крызіс.
 
Спад найбольш закрануў развітыя краіны Захаду: [[ЗША]], [[Канада|Канаду]], [[Вялікабрытанія|Вялікабрытанію]], [[Германія|Германію]] і [[Францыя|Францыю]]. Моцна пацярпелі прамысловыя гарады, ў шэрагу краін практычна спынілася будаўніцтва, цэны на сельскагаспадарчую прадукцыю з-за адсутнасці плацежаздольнага попыту ўпалі на 40-60 %.
 
Прычынай эканамічнага крызісу, верагодна, стала сукупнасць фактараў: недахоп грашовай масы, крызіс перавытворчасці, імклівы прырост насельніцтва, скарачэнне [[міжнародны гандаль|міжнароднага гандлю]], біржавыя спекуляцыі, змяншэнне ваенных заказаў па заканчэнні Першай сусветнай вайны.
 
Пад канец перыяду рэцэсіі ўзровень прамысловай вытворчасці быў адкінуты да ўзроўню пачатку [[20 стагоддзе|20 стагоддзя]], г.зн. на 30 гадоў назад. Колькасць беспрацоўных у краінах Захаду дасягнула 30  млн. чалавек, моцна пагоршыўся стан рабочых, фермераў, дробных гандляроў, прадстаўнікоў сярэдняга класу, многія з іх апынуліся за рысай беднасці. Вырасла колькасць прыхільнікаў радыкальных ідэалогій.
 
Як вынік Вялікай дэпрэсіі, кейнсіянскія падыходы ў эканоміцы пацяснілі класічны [[эканамічны лібералізм]] і дамініравалі да 1970-х. Вялікая дэпрэсія стала асноўным фактарам усталявання сацыял-дэмакратыі і планавай эканомікі ў еўрапейскіх краінах пасля Другой сусветнай вайны.
 
== Пачатак ==
[[Выява:1929 wall street crash graph.svg|thumb|300px|[[Прамысловы індэкс Доу Джонс]] у 1928—1930 гадах]]
Эканамічныя гісторыкі звычайна звязваюць пачатак Вялікай дэпрэсіі з раптоўным разбуральным крахам коштаў на фондавым рынку ЗША [[29 кастрычніка]] [[1929]] года, які вядомы як [[Чорны аўторак]]. Не зважаючы на гэта, некаторыя гісторыкі прыходзяць да высновы, што фондавы крах быў толькі сімптомам, а не прычынай Вялікай дэпрэсіі<ref>Frank, Robert H.; Bernanke, Ben S. (2007). Principles of Macroeconomics (3rd ed.). Boston: McGraw-Hill/Irwin. p. 98. ISBN 0-07-319397-6.</ref><ref>[http://www.economist.com/finance/displaystory.cfm?story_id=E1_TGVSDT Economics focus: The Great Depression]. The Economist</ref>.
 
Нават пасля крызісу на Уол-Стрыт у 1929 годзе аптымізм працягваў захоўвацца на працягу некаторага часу сярод некаторых бізнесменаў і фінансістаў, гэтак [[Джон Ракфелер]] прыгадаў, што дэпрэсіі прыходзяць і сыходзяць, а росквіт заўсёды вяртаецца ізноў<ref>Schultz, Stanley K. (1999). [http://us.history.wisc.edu/hist102/lectures/lecture18.html Crashing Hopes: The Great Depression]. American History 102: Civil War to the Present. University of Wisconsin-Madison. Retrieved 2008-03-13.</ref>. Фондавы рынак напачатку [[1930]] года пачаў павольны рост, нават вярнуўшыся да паказчыку красавіка 1929 года. Аднак пачазчык амаль на 30 % быў ніжэйшым у параўнанні з пікавым значэннем у верасні 1929 года<ref>[http://www.gold-eagle.com/editorials_98/vronsky060698.html 1998/99 Prognosis Based Upon 1929 Market Autopsy]. Gold Eagle.</ref>.
 
{{зноскі}}
== Літаратура ==
* Ambrosius, G. and W. Hibbard, ''A Social and Economic History of Twentieth-Century Europe'' (1989)
Радок 15 ⟶ 22:
* Bernanke, Ben S. «The Macroeconomics of the Great Depression: A Comparative Approach» ''Journal of Money, Credit & Banking'', Vol. 27, 1995
* Brown, Ian. ''The Economies of Africa and Asia in the inter-war depression'' (1989)
* Davis, Joseph S., ''The World Between the Wars, 1919-39: An Economist’sEconomist's View'' (1974)
* Feinstein. Charles H. ''The European economy between the wars'' (1997)
* Filene, Edward A. ''The Way Out: A Forecast of the Coming Changes in American Business and Industry'' New York, NY: Doubleday, 1924.
Радок 29 ⟶ 36:
* Madsen, Jakob B. «Trade Barriers and the Collapse of World Trade during the Great Depression»' ''Southern Economic Journal'', Vol. 67, 200
* Mundell, R. A. "A Reconsideration of the Twentieth Century' «The American Economic Review» Vol. 90, No. 3 (Jun., 2000), pp.&nbsp;327-340
* [http://mises.org/resources/694/Americas-Great-Depression Rothbard, Murray «America’sAmerica's Great Depression» (2000)]
* Rothermund, Dietmar. ''The Global Impact of the Great Depression'' (1996)
* Tipton, F. and R. Aldrich, An Economic and Social History of Europe, 1890—1939'' (1987)
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Вялікая_дэпрэсія"