Мікалаеўшчына (Стаўбцоўскі раён): Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Belarus2578 (размовы | уклад) др афармленне |
крыніца — be-x-old:Мікалаеўшчына |
||
Радок 65:
|add3 =
}}
'''Мікалаеўшчына''' — вёска ў [[Стаўбцоўскі раён|Стаўбцоўскім раёне]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]], на рацэ [[Нёман]], цэнтр [[Мікалаеўшчынскі сельсавет|сельсавета]]. 652 жыхары (2009
Мікалаеўшчына — малая радзіма [[Якуб Колас|Якуба Коласа]].
== Гісторыя ==
Філіял музея Якуба Коласа.▼
Упершыню Мікалаеўшчына згадваецца ў сяр. [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] як уладанне [[Осцікавічы|Осцікавічаў]]. Сваю назву паселішча атрымала, відаць, ад імя [[Мікалай Осцікавіч|Мікалая Осцікавіча]]. У [[1555]] Мікалаеўшчыну набыў Л. Свірскі. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) мясцовасць увайшла ў склад [[Менскі павет|Менскага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]].
[[Выява:Mikałajeŭščyna. Мікалаеўшчына (1928).jpg|thumb|150px|злева|Адкрыццё моста, [[1928]]]]
Помнік Якубу Коласу.▼
У [[1596]] Мікалаеўшчына перайшла ў валоданне [[Мікалай Крыштоф Радзівіл «Сіротка»|М. К. Радзівіла «Сіроткі»]], які далучыў яе да [[Нясвіжская ардынацыя|Нясвіжскай ардынацыі]]. У гэты час вёска мела 17 двароў, карчму, бровар, прыстань. На мяжы [[XVI стагоддзе|XVI]]—[[XVII стагоддзе|XVII]] стст. паселішча атрымала статус мястэчка. У [[1617]] сядзібу Яна Радзівіла ў Мікалаеўшчыне наведаў каралевіч і вялікі княжыч [[Уладзіслаў Ваза|Уладзіслаў]]. Станам на [[1628]] у мястэчку было 5 вуліц (Сверынаўская або Уздзенская, Дворная, Мастовая, Мінская, Тыльная), 114 двароў, касцёл, ратуша, гасціны двор, рынак, млын, верф (сточня), 13 складоў для тавараў. У [[1652]] [[Маршалак вялікі літоўскі|маршалак вялікі]] [[Аляксандр Людвік Радзівіл]] заснаваў тут касцёл Яна Хрысціцеля. У часы [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовай вайны]] ў [[1664]] Мікалаеўшчыну знішчылі [[Маскоўская дзяржава|маскоўскія]] захопнікі<ref name="ehb">[[Валерый Шаблюк]]. Мікалаеўшчына // {{Крыніцы/ЭГБ|5к}} С. 137.</ref>. Станам на [[1669]] у мястэчку было толькі 20 двароў, на [[1700]] — 63, на [[1777]] — 62. У гэты час праз Нёман узвялі драўляны Калінавы мост даўжынёй у адну вярсту з чвэрцю.
== Вядомыя асобы ==▼
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Мікалаеўшчына апынулася ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], у Менскім павеце [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. У [[XIX стагоддзе|XIX ст.]] статус паселішча панізілі да сяла. Па здушэнні [[Паўстанне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызваленчага паўстання]] ў [[1867]] расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касцёл на праваслаўную царкву. У [[1882]] каля Мікалаеўшчыны ў засценку Акінчыцы нарадзіўся [[Якуб Колас|Канстанцін Міцкевіч (Якуб Колас)]]. Паводле вынікаў перапісу ([[1897]]) у мястэчку быў 141 двор, царква, карчма, крама, у пач. [[XX стагоддзе|XX ст.]] — 168 двароў. [[9 ліпеня]] [[1906]] г. у Мікалаеўшчыне адбыўся нелегальны [[з'езд настаўнікаў Мінскай губерні]]. З'езд быў разагнаны паліцыяй, за ўдзел у ім звольнілі 13 настаўнікаў, сярод іх [[Якуб Колас|К. Міцкевіча (Якуба Коласа)]], [[Аляксандр Сянкевіч|А. Сянкевіча]], [[Янка Маўр|І. Фёдарава (Янку Маўра)]] і інш.
{| class="toccolours" style="float: left; margin-left: 1em; margin-right: 1em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 25%;" cellspacing="5"
| style="text-align: left;" |
''Высокі Бераг, родны, мілы!''<br />
''Люблю я твой пяшчаны скат''<br />
''І хвоек нізкіх гурт пахілы,''<br />
''Капцоў гранічных цэлы рад.''<br />
''…
''Высокі Бераг, кут мой мілы!''<br />
''Люблю я жоўць тваіх пяскоў,''<br />
''разложных хвоек гурт пахілы''<br />
''І ціхі гоман лазьнякоў.''<br />
|-
| style="text-align: left;" | ''[[Якуб Колас]]. «Высокі Бераг»''.<ref>[https://be.wikisource.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0:Zbor_t1v1_1928.pdf/215 Якуб Колас. «Высокі Бераг»]</ref>
|}
Згодна з [[Рыжскі мірны дагавор 1921 года|Рыжскім мірным дагаворам]] ([[1921]]) Мікалаеўшчына апынулася ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка, 1918—1939|Польскай Рэспублікі]], у Стаўбцоўскім павеце Навагрудскага ваяводства. Станам на [[1921]] у мястэчку было 164 двары.
У [[1939]] Мікалаеўшчына ўвайшла ў [[БССР]], дзе [[12 кастрычніка]] [[1940]] зрабілася цэнтрам сельсавета Стаўбцоўскага раёна. Статус паселішча панізілі да вёскі. 3 [[1970]] тут працуе турыстычная база «Высокі Бераг», з [[1972]] — Коласаўскі дзяржаўны заказнік. Станам на [[1997]] у вёсцы было 360 двароў, на [[1 студзеня]] [[2004]] — 309 двароў.
== Насельніцтва ==
* '''[[XIX стагоддзе]]''': [[1860]] — 500 чал.; [[1886]] — 640 чал.; [[1897]] — 935 чал.
* '''[[XX стагоддзе]]''': [[1901]] — 1204 чал.; [[1921]] — 929 чал.; [[1939]] — 1000 чал.; [[1997]] — 743 чал.<ref name="ehb"/>
* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[1 студзеня]] [[2004]] — 679 чал.<ref>{{Крыніцы/Памяць/Стаўбцоўскі раён|к}}</ref>
=== Інфраструктура ===
У Мікалаеўшчыне працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, бібліятэка, пошта.
== Турыстычная інфармацыя ==
[[Выява:Mikałajeŭščyna. Мікалаеўшчына (XX).jpg|thumb|Царква, пач. [[XX стагоддзе|XX ст.]]]]
=== Славутасці ===
Помнік археалогіі — паселішча 3-га тыс. да н.э.
▲* Філіял музея Якуба Коласа.
=== Страчаная спадчына ===
* Касцёл Св. Яна Хрысціцеля
* Царква
* [[Антон Лёсік]] (1872—1949), настаўнік, мовазнавец, удзельнік беларускага нацыянальнага руху
* [[Якуб Колас]] (1882—1956), класік беларускай літаратуры, грамадскі дзеяч
Радок 81 ⟶ 124:
* [[Лявон Белы]] (1927), публіцыст.
* [[Мікола Адам]]
{{зноскі}}
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Памяць/Стаўбцоўскі раён}}
* {{Крыніцы/ЭГБ|5}}
* {{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі (2010)}}
* Mikołajewszczyzna // {{Крыніцы/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|6}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VI/400 400].
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Mikałajeŭščyna}}
* [http://www.radzima.org/be/pub/1905_m/ Мікалаеўшчына] на [[Radzima.org]]
{{Мікалаеўшчынскі сельсавет}}
| |||