Касіяпея (сузор’е): Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дробныя граматычныя праўкі
Радок 13:
*Рукбах (δ&nbsp;Cas)— 2,68<sup>m</sup>
}}
'''КАСІЯПЕЯ''' ({{lang-la|Cassiopeia}}) — бел. народн. '''Касцы''', [[сузор'е]] ў {{Частка зорнага неба|1}} частцы [[зорнае неба|зорнага неба]], адно з 88 сузор’яў дзейнай наменклатуры [[IAU]] (1930). Самыя яркія [[Зорка|зоркі]] Касіяпеі (ад 2,2 да 3,4 [[Зорная велічыня|зорнай велічыні]]) ўтвараюць фігуру, падобную на літары «М» або «W». Сузор'е займае на небе плошчу ў 598,4 квадратнага градуса і змяшчае каля 150 зорак, бачных няўзброеным вокам; з іх 90 зорак - ярчэй за 6m. Большая частка сузор'я ляжыць у паласе [[Млечны шлях|Млечнага Шляху]] і ўтрымлівае шмат [[Зорнае скопішча|рассеяных зорных скопішч]]. Сузор'е з'яўляецца незаходным на ўсейўсёй тэрыторыі Беларусі.
 
== W-астэрызм ==
Радок 25:
Зусім інакш паводзіць сябе ρ Касіяпеі, якія адносіцца да класа [[Звышгігант|зорак-звышгігантаў]] (яна ў 40 разоў цяжэйшая і прыкладна ў 500 000 разоў ярчэйшая за [[Сонца]]). Вялікую частку часу яе бляск нязменны і блізкі да 4<sup>m</sup>. Але часам бляск спадае да 6,2<sup>m</sup>, і тады ρ Касіяпеі становіцца недасягальнай для няўзброенага вока. Прычынай змены бляску з'яўляюцца выкіды зоркай газа ў прастору, якія прыводзяць да паслаблення яе бачнай яркасці.
 
η Касіяпеі — [[падвойная зорка]]. Галоўная зорка (3,7<sup>m</sup>) — жаўтлявы гігант, спадарожнік (7,4<sup>m</sup>) — маленькая чырвоная халодная зорка з тэмпературай паверхнасціпаверхні, блізкай да 3000 К. Абедзве зоркі звяртаюццакруцяцца вакол агульнага цэнтра цяжару з перыядам 526 год. Яны знаходзяцца параўнальна блізка ад [[Сонца]] — на адлегласці 20 [[Светлавы год|светлавых гадоў]].
 
Жоўтая карлікавая зорка μ Касіяпеі (5,3<sup>m</sup>) прыкметная сваім вельмі хуткім перамяшчэннем. Кожную секунду яна аддаляецца ад нас амаль на 100 км і пры гэтым ссоўваецца і ў папярочным кірунку. За тысячагоддзе яна праходзіць на небе адлегласць, роўнаюроўную падвоенаму бачнаму папярочніку месяцовага дыска. Упершыню ў зорныя каталогі μ Cas была занесена [[Ціха Брагэ]].
 
== Гісторыя ==
Старажытнае сузор'е. ЎключанаУключана ў [[каталог зорнага неба]] [[Клаўдзій_Пталемей | Клаўдзія Пталемея]] «[[Альмагест]]». Названа імем [[Касіяпея,_міфалогія | Касіяпеі]] - у [[Старажытнагрэчаская міфалогія| грэчаскай міфалогіі]] жонкі эфіёпскага цара [[Кефей, цар Эфіопіі|Кефея]] і маці [[Андрамеда,_міфалогія | Андрамеды]]. Паводле адной з версій міфа, Касіяпея за сваю хвальбу была прывязана да крэсла, седзячы на якім, была павінна кружыцца вакол Паўночнага Полюсу, пераварочваючысякуляючыся галавой ўніз.
 
У некаторых арабскіх рукапісах сузор'е называеццазавецца «'' Сідзячая жанчына ''».
 
== Гл. таксама ==