Жамойцкая мова: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
|||
Радок 25:
== Гісторыя ==
На думку літоўскага лінгвіста Зігмаса Зінкявічуса жамойцкая гаворка (мова), на якой пісаліся творы [[Сільвестрас Валюнас|Сільвестраса Валюнаса]], [[Сіманас Даўкантас|Сіманаса Даўкантаса]], [[Сіманас Станявічус|Сіманаса Станявічуса]] і іншых асоб у XIX ст. у часы [[Жамойцкае адраджэнне|«Жамойцкага адраджэння»]] і якая зараз часцей разглядаецца як дыялект [[літоўская мова|сучаснай літоўскай мовы]], склалася галоўным чынам на аснове гаворак [[куршы|куршаў]]<ref>''Зинкявичюс, З.'' Откуда родом литовцы... С. 129; Языки мира: Балтийские языки. — Москва, 2006. — С. 146—147.</ref>.
Гаворка старажытных жамойтаў была адной з гаворак тагачаснага ўсходнебалтыйскага кластару. Спачатку мова жамойтаў была вельмі блізкай да [[Земгальская мова|земгальскай мовы]] і да [[13 стагоддзе|XIII ст.]] развівалася самастойна.▼
▲На думку ж рускіх даследчыкаў [[Валянцін Васілевіч Сядоў|Валянціна Сядова]] і [[Алег Сяргеевіч Шырокаў|Алега Шырокава]] жамойцкая гаворка (мова) склалася на аснове гаворак старажытных [[жамойты|жамойтаў]] і часткова [[куршы|куршаў]]<ref>Языки мира: Балтийские языки. — Москва, 2006. — С. 146—147.</ref>. Гаворка старажытных [[жамойты|жамойтаў]] была адной з гаворак тагачаснага ўсходнебалтыйскага кластару. Спачатку мова жамойтаў была вельмі блізкай да [[Земгальская мова|земгальскай мовы]] і да [[13 стагоддзе|XIII ст.]] развівалася самастойна.
Пасля вайны [[Вітаўт]]а з [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскім ордэнам]] Жамойць канчаткова ўмацавалася як частка [[ВКЛ]] ([[Жамойцкае староства]] і [[Жамойцкае біскупства]]). На гэты час прыпадае этап актыўнага кантактавання жамойтаў з аўкштайтамі. У гэтыя ж часы жамойты канчаткова асімілявалі [[Куршы|куршаў]], якія жылі ў раёне сучаснага [[Клайпеда|горада Клайпеда]]. У [[15 стагоддзе|XV с.]] жамойты асімілявалі паўднёвых земгалаў. На гэтыя часы прыпадае актыўны ўплыў аўкштайцкай гаворкі (будучы літаратурны стандарт літоўскай мовы), у выніку чаго жамойцкая губляе некаторыя агульныя рысы з мовай земгалаў. Трэба адзначыць, што ў мінулым тэрыторыя, якая дэкларавалася як тэрыторыя пражывання жамойтаў (вышэйазначанае Жамойцкае староства), была большай, чым сучасны літоўскі этнакультурны рэгіён [[Жамойць]], таму гэта дае падставы вылучаць гіпотэзу аб тым, што аўкштайцкая мова зрабіла значны ўплыў на жамойцкую мову, скараціўшы арэал распаўсюджванню мовы дзякуючы магчымай асіміляцыі жамойтаў.▼
▲Пасля вайны [[Вітаўт]]а з [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскім ордэнам]] Жамойць канчаткова ўмацавалася як частка [[ВКЛ]] ([[Жамойцкае староства]] і [[Жамойцкае біскупства]]). На гэты час прыпадае этап актыўнага кантактавання жамойтаў з [[аўкштайты|аўкштайтамі]]. У гэтыя ж часы жамойты канчаткова асімілявалі [[Куршы|куршаў]], якія жылі ў раёне сучаснага [[Клайпеда|горада Клайпеда]]. У [[15 стагоддзе|XV с.]] жамойты асімілявалі паўднёвых земгалаў. На гэтыя часы прыпадае актыўны ўплыў аўкштайцкай гаворкі (будучы літаратурны стандарт літоўскай мовы), у выніку чаго жамойцкая губляе некаторыя агульныя рысы з мовай земгалаў.
Трэба адзначыць, што ў мінулым тэрыторыя, якая дэкларавалася як тэрыторыя пражывання жамойтаў (вышэйазначанае Жамойцкае староства), была большай, чым сучасны літоўскі этнакультурны рэгіён [[Жамойць]], таму гэта дае падставы вылучаць гіпотэзу аб тым, што аўкштайцкая мова зрабіла значны ўплыў на жамойцкую мову, скараціўшы арэал распаўсюджванню мовы дзякуючы магчымай асіміляцыі жамойтаў.
Час станаўлення літаратурнай агульналітоўскай мовы абмінуў жамойтаў бокам. Літоўскімі літаратарамі жамойцкая мова ўжывалася вельмі рэдка (паэма «Бірута» [[Сільвестр Валюнас|Сільвестра Валюнаса]], «Шэсць казак» Сымона Станевіча, «Звычаі старажытнай [[Аўкштота|Верхняй Літвы]] і Жамойці» [[С. Даўкантас]]а), працэс утварэння літаратурнага стандарту таксама абмінуў мову — для літаратурнага стандарту літоўцы ўжылі аўкштайцкі дыялект без уліку жамойцкіх гаворак. У выніку аформіўся асобны жамойцкі літаратурны стандарт. З [[20 стагоддзе|XX ст.]] жамойцкая мова мае ўласны алфавіт на [[Лацінскі алфавіт|лацінскай аснове]].
| |||