Аддзяленне фізіка-тэхнічных навук НАН Беларусі: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др удакладненне звестак, арфаграфія |
др абнаўленне звестак |
||
Радок 1:
'''Аддзяленне фізіка-тэхнічных навук [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|НАН Беларусі]]'''
== Гісторыя ==
=== Аддзяленне тэхнічных навук АН БССР (
Сталінскія рэпрэсіі другой паловы [[1930-я|1930-х]] гг. не маглі не закрануць і Акадэмію. Паводле рашэння Бюро ЦК [[КПБ|КП(б)Б]] ад [[5 студзеня|05.01.]][[1938]]
З гэтай прычыны стварэнні ў склад Аддзялення ўвайшлі:
Радок 12 ⟶ 13:
Падчас Вялікай Айчыннай вайны ў эвакуацыі працягвалі функцыянаваць Інстытут торфу і некаторыя хімічныя лабараторыі. Неўзабаве пасля [[Аперацыя Баграціён|вызвалення Беларусі]] ў [[1944]] была адноўлена праца Інстытута хіміі і Інстытута торфу ў Мінску.
[[2 снежня]] [[1944]] года ў складзе Аддзялення тэхнічных навук АН БССР ствараецца Сектар па навуковых праблемах будаўніцтва і архітэктуры.
У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] многія спецыялісты Інстытута геалогіі сышлі на фронт і ў партызанскія атрады. Аднак працы па выяўленні мінеральнай сыравіны не спыніліся: частка беларускіх навукоўцаў вяла геалагічныя працы ў іншых раёнах Савецкага Саюза. У час фашысцкай акупацыі большасць матэрыялаў па геалогіі рэспублікі загінула. У [[1942]]
У 1946
▲У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] многія спецыялісты Інстытута геалогіі сышлі на фронт і ў партызанскія атрады. Аднак працы па выяўленні мінеральнай сыравіны не спыніліся: частка беларускіх навукоўцаў вяла геалагічныя працы ў іншых раёнах Савецкага Саюза. У час фашысцкай акупацыі большасць матэрыялаў па геалогіі рэспублікі загінула. У [[1942]] г. у [[Горад Казань|Казані]] Прэзідыум АН БССР даручыў інстытуту распрацоўку тэмы ''"Выкарыстанне прыродных выкапняў Беларусі пры аднаўленні разбуранай фашысцкімі войскамі народнай гаспадаркі БССР"''. Ужо ў [[1945]] г. ''Інстытут геалагічных навук АН БССР'' зноў пачаў сваю працу ў Мінску.
▲У 1946 Сектар па навуковых праблемах будаўніцтва і архітэктуры пераўтвараецца ў Аддзел будаўніцтва і архітэктуры АН БССР.
▲===Аддзяленне фізіка-матэматычных і тэхнічных навук АН БССР (1947-1958)===
* 26 мая 1947 у складзе АН БССР адноўлены Фізіка-тэхнічны інстытут.
* 30 мая 1947 быў створаны Энергетычны сектар АН БССР.
* 25 кастрычніка 1947 створаны [[Навукова-практычны цэнтр НАН Беларусі па механізацыі сельскай гаспадаркі|Інстытут механізацыі і электрыфікацыі сельскай гаспадаркі АН БССР]].
* 28 кастрычніка 1947 Бюро ЦК КП(б)Б рэкамендавала Прэзідыуму АН БССР ператварыць Аддзяленне прыродазнаўчых і сельскагападарчых навук у [[Аддзяленне біялагічных, сельскагаспадарчых і медыцынскіх навук АН БССР|Аддзяленне біялагічных, сельскагаспадарчых і медыцынскіх навук]], а Аддзяленне тэхнічных навук падзяліць на два
* 29 ліпеня 1952 Савет Міністраў БССР прыняў рашэнне стварыць на базе Энергетычнага сектара АН БССР Інстытут энергетыкі АН БССР.
* У 1953 у Фізіка-тэхнічным інстытуце ствараецца сектар фізікі і матэматыкі.
* 17 студзеня 1955 года на базе сектара фізікі і матэматыкі Фізіка-тэхнічнага інстытута ствараецца [[Інстытут фізікі і матэматыкі АН БССР]].
* 24 студзеня 1957
* 5 ліпеня 1957 [[Савет Міністраў БССР|СМ БССР]] прыняў пастанову аб арганізацыі на базе Аддзела будаўніцтва і архітэктуры АН БССР [[Інстытут будаўніцтва і архітэктуры АН БССР|НДІ будаўніцтва і архітэктуры АН БССР]].
* 1 жніўня 1957 ЦК КПБ і СМ БССР прынялі пастанову «Пра будаўніцтва даследчага рэактара пры Акадэміі навук БССР».
* 17 жніўня 1957 створаны ''Інстытут машыназнаўства АН БССР''. З 1960
Такім чынам, па стане на канец 1958
* [[Аб'яднаны інстытут машынабудавання НАН Беларусі|Інстытут машыназнаўства]]
* [[Інстытут будаўніцтва і архітэктуры АН БССР|Інстытут будаўніцтва і архітэктуры]]
Радок 41 ⟶ 43:
13 красавіка 1959 Прэзідыум АН БССР прыняў рашэнне аб падзеле Аддзялення фізіка-матэматычных і тэхнічных навук на [[Аддзяленне фізіка-матэматычных, хімічных і геалагічных навук АН БССР|Аддзяленне фізіка-матэматычных, хімічных і геалагічных навук]] і ''Аддзяленне тэхнічных навук''.
===Аддзяленне тэхнічных навук АН БССР (1959-1962)===▼
У адпаведнасці з Пастановай Савета Міністраў СССР ад 22 красавіка 1960 № 425 «Аб мерах па ўпарадкаванні выкарыстання і ўзмацненні аховы водных рэсурсаў СССР» і распараджэннем Прэзідыума Акадэміі Навук БССР ад 14 лютага 1961 года № 10 быў створаны [[Інстытут водных праблем АН БССР]].▼
▲У адпаведнасці з Пастановай Савета Міністраў СССР ад 22 красавіка 1960 №
Такім чынам, па стане на канец 1962 г. Аддзяленне фізіка-матэматычных і тэхнічных навук АН БССР складалася з наступных інстытутаў:
* [[Аб'яднаны інстытут машынабудавання НАН Беларусі|Інстытут машыназнаўства і аўтаматызацыі]]
* [[Інстытут будаўніцтва і архітэктуры АН БССР|Інстытут будаўніцтва і архітэктуры]]
Радок 50 ⟶ 53:
* [[Iнстытут цепла- i масаабмену імя А.В. Лыкава НАН Беларусі|Энергетычны інстытут]]
* [[Фізіка-тэхнічны інстытут НАН Беларусі|Фізіка-тэхнічны інстытут]]
===Аддзяленне фізіка-тэхнічных навук АН БССР (1963-1987)===▼
* 9 студзеня 1963 Інстытут энергетыкі АН БССР перайменаваны ў Інстытут цепла- і масаабмену.
* 15 ліпеня 1963 ЦК КПБ і СМ БССР прынялі пастанову «Аб мерапрыемствах па паляпшэнні дзейнасці Акадэміі навук БССР», згодна з якой Інстытут будаўніцтва і архітэктуры АН БССР быў перададзены Дзяржстрою СССР, Інстытут водных праблем
* У 1963 былі створаны Аддзел фізікі неразбуральнага кантролю і Лабараторыя электронікі АН БССР.
* У 1964 ствараецца Аддзел механікі палімераў АН БССР у Гомелі.
* 10 лютага 1965 на базе шэрагу лабараторый [[Інстытут матэматыкі і вылічальнай тэхнікі АН БССР|Інстытута матэматыкі і вылічальнай тэхнікі АН БССР]] арганізаваны самастойны Інстытут тэхнічнай кібернетыкі АН БССР (з 2002
* 22 чэрвеня 1965 на базе аддзялення атамнай энергетыкі Інстытута цепла- і масаабмену і апарата ІРТ-2000 (атамны рэактар) створаны Інстытут ядзернай энергетыкі АН БССР.
* 5 чэрвеня 1969 Аддзел механікі металапалімераў АН БССР быў пераўтвораны ў Інстытут механікі металапалімерных сістэм АН БССР (з 1994
* 6 кастрычніка 1970 створана Магілёўскае аддзяленне Фізіка-тэхнічнага інстытута АН БССР (з 1992
* У 1971 у склад Аддзялення быў уключаны Інстытут праблем надзейнасці і даўгавечнасці машын.
* 7 верасня 1972 створаны НДІ парашковай металургіі (з 1980
* 15 студзеня 1973 на базе Лабараторыі электронікі быў арганізаваны [[Інстытут электронікі НАН Беларусі|Інстытут электронікі АН БССР]] і ўключаны ў склад [[Аддзяленне фізікі, матэматыкі і інфарматыкі НАН Беларусі|Аддзялення фізіка-матэматычных навук]].
* 28 студзеня 1980 Аддзел фізікі неразбуральнага кантролю пераўтвораны ў Інстытут прыкладной фізікі АН БССР.
Такім чынам, па стане на пачатак 1987
* [[Iнстытут цепла- i масаабмену імя А.В. Лыкава НАН Беларусі|Інстытут цепла- і масаабмену]]
* [[Фізіка-тэхнічны інстытут НАН Беларусі|Фізіка-тэхнічны інстытут]]
Радок 75 ⟶ 79:
У 1987 згодна з пастановай Прэзідыума АН БССР Аддзяленне набыло назву ''Аддзяленне фізіка-тэхнічных праблем машынабудавання і энергетыкі''.
=== Аддзяленне фізіка-тэхнічных праблем машынабудавання і энергетыкі (
* У 1990 у Гродне быў створаны Аддзел праблем рэсурсазберажэння.
* У 1991 Інстытут ядзернай энергетыкі быў пераўтвораны ў АНТК «Сосны», куды ўвайшлі [[Інстытут праблем энергетыкі НАН Беларусі|Інстытут праблем энергетыкі]], [[
* 1 мая 1992 на базе Магілёўскага аддзялення Фізіка-тэхнічнага інстытута быў утвораны Інстытут тэхналогіі металаў НАН Беларусі.
* 28 студзеня 1994 на базе Віцебскага аддзялення Інстытута фізікі цвёрдага цела і паўправаднікоў быў створаны [[Інстытут тэхнічнай акустыкі НАН Беларусі]].
* У 1994 Інстытут праблем надзейнасці і даўгавечнасці машын быў падзелены на ''Інстытут надзейнасці машын'' і Н''авуковы цэнтр праблем механікі машын''.
* 2 снежня 1994 года Кабінетам Міністраў Рэспублікі Беларусь была прынята Пастанова №
| author =
| authorlink =
Радок 105 ⟶ 109:
}}</ref>.
Такім чынам, па стане на пачатак 1998
* Інстытут цепла- і масаабмену
* Фізіка-тэхнічны інстытут
* Інстытут прыкладной фізікі
* Інстытут механікі металапалімерных сістэм імя У. А.
* Інстытут праблем энергетыкі
* Інстытут радыяцыйных фізіка-хімічных праблем
Радок 118 ⟶ 122:
* Інстытут тэхналогіі металаў
* Інстытут тэхнічнай акустыкі
* У 1998 Аддзяленню была вернута назва, якую яно насіла ў
* У 2001 Навуковы цэнтр праблем механікі машын быў пераўтвораны ў Інстытут механікі машын, Аддзел праблем рэсурсазберажэння
* 11 мая 2001 АНТК «Сосны» пераўтвораны ў Цэнтр ядзерных тэхналогій «Сосны», а ў лістападзе 2001 на базе Інстытута праблем энергетыкі, Інстытута радыяцыйных фізіка-хімічных праблем і Інстытута радыеэкалагічных праблем НАН Беларусі створаны [[Аб'яднаны інстытут энергетычных і ядзерных даследаванняў - Сосны]].
* 8 жніўня 2002 Інстытут механікі машын і Інстытут надзейнасці машын былі аб'яднаныя ў Інстытут механікі і надзейнасці машын НАН Беларусі.
Радок 128 ⟶ 133:
* 18 красавіка 2006 падпісаны Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь «Аб стварэнні навукова-практычных цэнтраў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі і некаторых мерах па ажыццяўленні навуковай дзейнасці».
* У 2007 Аб'яднаны інстытут фізікі цвёрдага цела і паўправаднікоў НАН Беларусі рэарганізуецца ў [[Навукова-практычны цэнтр НАН Беларусі па матэрыялазнаўству]].
* У 2008 на базе аддзелаў Інстытута цепла- і масаабмену імя А. У.
* У 2012 НДЦ праблем рэсурсазберажэння рэарганізуецца ў Гродзенскі філіял Інстытута цепла- і масаабмену імя А. У.
Па стане на 1 студзеня 2014
* [[Навукова-практычны цэнтр НАН Беларусі па матэрыялазнаўству|Навукова-практычны цэнтр па матэрыялазнаўству]]
* (''[[Iнстытут механікі металапалімерных сістэм імя У.А. Белага НАН Беларусі|Iнстытут механікі металапалімерных сістэм імя У. А.
* ''[[Iнстытут прыкладной фізікі НАН Беларусі|Iнстытут прыкладной фізікі]]''
* ''[[Iнстытут тэхналогіі металаў НАН Беларусі|Iнстытут тэхналогіі металаў]]''
Радок 149 ⟶ 154:
* [[Аб'яднаны інстытут машынабудавання НАН Беларусі|Аб'яднаны інстытут машынабудавання]]
* [[Аб'яднаны інстытут энергетычных і ядзерных даследаванняў - Сосны]]
* [[Iнстытут цепла- i масаабмену імя А.В. Лыкава НАН Беларусі|Iнстытут цепла- i масаабмену імя А. В.
* [[Iнстытут энергетыкі НАН Беларусі|Iнстытут энергетыкі]]
* Канструктарскае рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Навуковае прыборабудаванне»
Радок 155 ⟶ 160:
* Навукова-вытворчае рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Каваль»
У цяперашні час у склад Аддзялення фізіка-тэхнічных навук уваходзяць Навукова-практычны цэнтр па матэрыялазнаўству, 10 дзяржаўных навуковых устаноў, размешчаных як у Мінску, так і ў абласных цэнтрах рэспублікі ([[Горад Віцебск|Віцебску]], [[Горад Гомель|Гомелі]], [[Горад Гродна|Гродне]], [[Горад Магілёў|Магілёве]]), 2 ДНВА (дзяржаўныя навукова-выдворчыя аб'яднанні) і 2 канструктарскіх прадпрыемствы. Па стане на 1 студзеня 2009
== Акадэмікі-сакратары Аддзялення ==
* [[Мікалай Сяргеевіч Акулаў]] —
* [[Мікалай Фёдаравіч Ярмоленка]] —
* [[Васіль Васілевіч Папоў]] —
* [[Антон Нічыпаравіч Сеўчанка]]
* [[Мікалай Фёдаравіч Ярмоленка]] —
* [[Андрэй Капітонавіч Красін]] —
* [[Фёдар Пятровіч Вінакураў]] —
* [[Яўмен Рыгоравіч Канавалаў]] —
* [[Канстанцін Васілевіч Гораў]]
* [[Пётр Іванавіч Яшчарыцын]]
* [[Станіслаў Аляксандравіч Астапчык]] —
* [[Генадзь Анатолевіч Анісовіч]] —
* [[Юрый Міхайлавіч Плескачэўскі]] —
* [[Сяргей Аляксандравіч Жданок]] —
* [[Валерый Міхайлавіч Федасюк]] —
* [[Аляксандр Пятровіч Ласкаўнёў]] — з 8 верасня 2014<ref name="Веды">[http://csl.bas-net.by/xfile/vedy/2014/304kf.pdf Веды. — 2014. — 15 верасня. — С. 2]</ref>
== Напрамкі даследаванняў ==
Асноўнымі прыярытэтнымі напрамкамі навуковых даследаваняў арганізацый, замацаваных за Аддзяленнем, з'яўляюцца:
* працэсы атрымання і апрацоўкі матэрыялаў для сучаснай тэхнікі, новыя шматфункцыянальныя і спецыялізаваныя матэрыялы, нанаматэрыялы і [[нанатэхналогіі]], высокаэнергетычныя тэхналогіі апрацоўкі матэрыялаў з выкарыстаннем лазернага, плазменнага, электронна- і іённа-прамянёвага, электраэразійнага, [[ультрагук]]авога і імпульснага ўздзеяння, матэрыялы і тэхналогіі ліцця;
* фізіка, хімія і механіка паверхні, міжфазныя ўзаемадзеянні, трыбалогія, трэнне і знос, кіраванне структурай і ўласцівасцямі паверхні, у тым ліку на нанвструктурным узроўні, атрыманне паверхневых слаёў з асаблівымі ўласцівасцямі;
* [[машынабудаванне]] і прыборабудаванне, механіка машын, надзейнасць і бяспека тэхнічных сістэм, навукаёмістыя кампаненты машынабудавання, мехатронныя сістэмы машын і механізмаў, тэорыя праектавання, тэхналогіі выпрабаванняў на аснове камп'ютарных метадаў разліку і мадэлявання, навуковыя асновы і метады неразбураючага кантролю, тэхнічнай дыягностыкі;
* фізіка-тэхнічныя праблемы энергетыкі, энергазберажэння і эфектыўнага выкарыстання энергіі, цепла- і масаперанос у капілярна-порыстых целах, дысперсных сістэмах, рэалагiчных і нераўнаважных асяроддзях, турбулентных неаднародных плынях, нізкатэмпературнай плазме, пры ўзаемадзеянні выпраменьвання з рэчывам і пры фазавых і хімічных ператварэннях, металургічныя тэхналогіі і тэхніка, ядзерная і вадародная энергетыка, радыяцыйныя і ядзерна-фізічныя тэхналогіі, прагназаванне і папярэджанне надзвычайных сітуацый тэхнагеннага і прыроднага характару.
{{зноскі}}
== Крыніцы ==
* Отчет о научной деятельности Академии наук Белорусской ССР за 1955 г. Мн., 1956.▼
* Отчет о научной деятельности Академии наук Белорусской ССР за
* Отчет о научной деятельности Академии наук Белорусской ССР за
* Отчет о деятельности Академии наук Белорусской ССР за 1958 год. Мн., 1959.
* Отчет о научной деятельности Академии наук БССР за 1959
* Отчет о деятельности Академии наук БССР в 1960 году. Мн., 1961.
* Отчет о деятельности Академии наук в 1961 году (проект). Мн., 1962.
Радок 217 ⟶ 224:
* Отчет о деятельности Академии наук Белорусской ССР в 1989 году. Мн., 1990.
* Справаздача аб дзейнасці Акадэміі навук Беларусі ў 1991 годзе. Мн., 1992.
* Краткий отчет о деятельности Академии наук Беларуси в
* Справаздача аб дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 1999 годзе. Мн., 2000.
* Справаздача аб дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 2001 годзе. Мн., 2002.
* Отчет о предварительных итогах деятельности Национальной академии наук Беларуси в 2004 году. Мн., 2005.
* Отчет о деятельности Национальной академии наук Беларуси в 2007 году. Мн., 2008.
* [http://resource-nanb.grodno.by/ Гродненский филиал «Научно-исследовательский центр проблем ресурсосбережения» Государственного научного учреждения «Институт тепло- и массообмена имени А. В.
* Национальная академия наук Беларуси: Перекидной календарь 2014 / Составители О. А.
* [http://nasb.gov.by/bel/organizations/departments/oteh.php Старонка Аддзялення фізіка-тэхнічных навук на сайце НАН Беларусі]
{{Інстытуты НАНБ}}
|