Акамянеласці: Розніца паміж версіямі

Да нас даходзіць вельмі нязначная частка астанкаў некалі існаваўшых жывёл, бо большая частка іх або паядалася іншымі жывёламі, або разлагалася адразу пасля смерці. Астанкі, якія захаваліся, звычайна акаменяваюць — мінеральныя рэчывы, раствораныя ў вадзе, замяшчаюць рэчывы, з якіх першапачаткова складаліся в.а. Так, ізвястковыя ракавіны малюскаў могуць быць замешчаны крэмнязёмам, крамнёвыя шкілеты губак і радыалярыйрадыяларый — кальцытам і тг.д., часам з дэтальнай захаванасцю будовы цела жывёл.

Прадстаўленне аб арганізме даюць і муміфікаваныя парэшткірэшткі. Часцей за ўсё і даволі добра захоўваюцца шкілеты жывёл і іх разрозненыя часткі. Вядомы выпадкі, калі ў выніку растварэння шкілетнага астанку уў пародзе узнікаеўзнікае пустота, якая запаўняецца тым або іншым мінеральным рэчывам. Атрыманы злепак, які перадае форму аб'екта, называецца знешнім ядром. У тых выпадках, калі спачатку ўнутраная поласць шкілетнага атанку, напрыклад ракавіны, запапаўняецца, а потым ракавіна раствараецца, атрымоўваеццаатрымліваецца ўнутранае ядро. Даволі часты выпадкі ўзнікнення скамянеласцей — калі усеўсе поры, якія ёсць у астанка, запаўняюцца мінеральнымі рэчывамі, асаджанымі з водных раствораў; імі часта замяняееца і рэчыва самаго шкілета з захаваннем яго структуры. Ад беспазваночных з хіцінавым шкілетам застаюцца тонкія абвугленыя праслойкі ў пародзе. Часам захоўваюцца рознага кшталту сляды жыццядзейнасці арганізмаў: сляды поўзання, свярлення, астанкі ежы, экскрэменты выкапнёвых жывёл.

Раздзел палеанталогіі і гістарычнай геалогіі, які вывучае працэсы ўтварэння месцазнаходжанняў в.а. арганізмаў, называецца тафаномія (ад грэч. taphos — магіла, паграбенне і nomos — закон). Тафаномія вывучае усеўсе стадыі гэтага працэсу: утварэнне скапленняў адмёршых арганізмаў, перанос, захараненне, скамяненне. Т.мае значэнне для аднаўлення ўмоў абітання арганізмаў і працэсаў накапленняў асадкаў у раёне месцазнаходжання в.а.

Для пабудовы шкілета жывёлам служаць арганічныя злучэнні — тэкцін, спангін, хітын і неарганічныя — водны крэмнязём, кальцыт, араганіт, фасфат кальцыякальцыю. Тэкцін вядомы ў саркодавых, спангін у губак, хітын пераважна ў артрапод, часам у малюскаў. Крэмнявы шкілет будуюць радыалярыірадыяларыі і губкі, кальцытавы — фарамініферы, археацыаты, губкі, мшанкі, брахіяподы, паліхеты, некаторыя малюскі, ракападобныя, ігласкурыя. Араганітавы шкілет вядомы ў гідроідных і большасці малюскаў. Фасфат кальцыякальцыю выкарыстоўваюць брахіяподы, некаторыя артраподы і ўсе пазванковыя.

Фасілізацыя. Пераўтварэнне рыхлых асадкаў у горныя пароды, які суправаджаецца пераўтварэннем арганічных астанкаў у скамянеласці (фасілізацыя). Падчас фасілізацыі адбываецца змяненне арганічных астанкаў, іх скамяненне, запаўненне мінеральнымі рэчывамі пораў і пустот, якія змяшчаюцца ў астанках. Таксама можа адбывацца працэс перакрышталізацыі — пераўтварэння першаснай структуры шкілету без змянення яго хімічнага саставу. Напрыклад, менш трывалы араганіт замяшчаецца больш трывалым кальцытам, апалавы шкілет радыалярыйрадыаларый і губак можа замяшчацца тонкакрышталічным кварцам, дробныя крышталікі кальцыта шкілетаў многіх арганізмаў замяшчаецца грубейшымі крышталікамі таго ж кальцыта. Замяшчэнне першаснага рэчыва шкілета хімічным рэчывам іншага саставу называецца метасаматозам. Найбольш часта распаўсюджаны працэс акрамянення, карбанатызацыі, ажалязнення, даламітызацыі. Пры акрамяненні першаснае шкілетнае рэчыва замяшчаецца разнастайнымі відамі крэмнязёма, пры карбанатызацыі крэмневыя або фасфатныя шкілеты замяшчаюцца карбанатам кальцыякальцыю. Ва ўмовах пірытызацыі першасны шкілет замяшчаецца пірытам або марказітам. Ва ўмовах акісляльнай серады адбываецца замяшчэнне разнастайнымі аксідамі жалеза. Пры даламітызацыі першаснае рэчыва замяшчаецца двайной соллю карбаната кальцыякальцыю і магнія.

'''Унутраныя і знешнія ядры.''' Унутранае ядро прадстаўляе сабою злепак унутранай поласці ракавіны. Ядро ўтвараецца пры запаўненні поласці ракавіны, вызваленай пасля разлажэння мяккіх тканак цела. Унутранае ядро адлюстроўваеадлюстроўвай асаблівасці ўнутранай будовы ракавіны.