Опера: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
крыніца — be-x-old:Опэра |
||
Радок 1:
{{значэнні|Опера}}
{{Музычны жанр
'''Опера''' ({{lang-it|opera}} «справа, праца, работа», ад {{lang-la|opera}} «праца, выраб, твор») — жанр [[тэатр]]альных прадстаўленняў, у якім тэкст (які называецца [[лібрэта]]) спалучаеца з [[музыка]]й (спевы і акампанемент) і сцэнічным дзеяннем з прымяненнем касцюмаў і дэкарацый. Опера — частка заходняй [[класічная музыка|класічнай музычнай]] традыцыі. Прадстаўленні звычайна даюцца ў оперным тэатры з удзелам [[аркестр]]а ці меншага музычнага ансамбля. Упершыню з'яўляецца ў [[Італія|Італіі]] ў [[16 стагоддзе|16 стагоддзі]].▼
| Назва = Опера
| Кірунак =
| Вытокі = Музычная драма
| Узнікненне = канец [[XVI]] стагоддзя, [[Італія]]
| Росквіт =
| Паджанры = [[Вялікая опера]], [[Камічная опера]], [[Рамантычная опера]], [[Опера-балет]], [[Опера выратавання]]
| Роднасныя =
| Вытворныя = [[Аперэта]]
| Гл_таксама = [[:Катэгорыя:Оперныя спевакі і спявачкі]]
}}
▲'''Опера''' ({{lang-it|opera}} «справа, праца, работа», ад {{lang-la|opera}} «праца, выраб, твор») — жанр [[тэатр]]альных прадстаўленняў, у якім тэкст (які называецца [[лібрэта]]) спалучаеца з [[музыка]]й ([[спевы]] і [[акампанемент]]) і сцэнічным дзеяннем з прымяненнем касцюмаў і дэкарацый. Опера — частка заходняй [[класічная музыка|класічнай музычнай]] традыцыі. Прадстаўленні звычайна даюцца ў оперным тэатры з удзелам [[аркестр]]а ці меншага музычнага ансамбля.
== Гісторыя ==
Опера ўзнікла ў канцы XVI стагоддзя ў [[Італія|Італіі]], як спроба групы навукоўцаў-гуманістаў, літаратараў і музыкантаў адрадзіць старажытнагрэчаскую трагедыю ў выглядзе ''dramma per musica'', рэалізаванай у творчасці [[К. Мантэвердзі]] («[[Арфей, опера|Арфей]]», «[[Арыядна, опера|Арыядна]]» і іншыя) у пачатку [[17 стагоддзе|17 стагоддз]]я. У 18 стагоддзі опера набыла прыкметы [[класіцызм]]у, а кампазітары неапалітанскай опернай школы ([[Алесандра Скарлаці]]) пачалі оперу-серыю. У Францыі ўзнікла лірычная трагедыя ([[Ж.-Б. Люлі]], [[Ж.-Ф. Рама]]). У Англіі оперы ствараў [[Генры Пёрсел]], у Германіі — [[Р. Кайзер]]. У Іспаніі фарміраваўся жанр народнай оперы — [[сарсуэла|сарсуэлы]].
Імкненне наблізіць оперу да ідэй [[Асветніцтва|асветнікаў]] стала асновай опернай рэформы [[Х.-В. Глюк]]а, прывяло да фарміравання камічнай оперы, баладнай оперы (Англія), оперы-буф (Італія), оперы-комік (Францыя), зінгшпілю і інш. Вяршыняй развіцця оперы ў [[18 стагоддзе|18 стагоддзі]] стала творчасць [[Вольфганг Амадэй Моцарт|Вольфганга Амадэя Моцарта]].
Працэс абнаўлення оперы ажывіўся пад уплывам ідэй [[рамантызм]]у ў Італіі ([[Луіджы Керубіні|Л. Керубіні]], [[Д. Расіні]], [[Гаэтана Даніцэці]] і, асабліва, [[Джузэпэ Вердзі]]), Германіі ([[Карл Марыя Вебер|К. М. Вебер]], пазней — [[Рыхард Вагнер]]), Францыі ([[Д. Меербер]]).
У другой палове 19 стагоддзя пачалося ўзмацненне тэндэнцый рэалізму ў французскай лірычнай оперы ([[Шарль Гуно|Ш. Гуно]], Ж. Маснэ), італьянскаму верызме ([[П. Р. Леанкавала]], збольшага [[Джакама Пуччыні]] і [[Дж. Вердзі]]), у творчасці расійскіх кампазітараў ([[М. Глінка]], [[А. Даргамышскі]], [[А. Барадзін]], [[Ц. Кюі]], [[А. Рубінштэйн]], [[М. Рымскі-Корсакаў]], [[М. Мусаргскі]], [[Пётр Чайкоўскі]], [[Сяргей Рахманінаў]] і іншыя), прадстаўнікоў польскай ([[С. Манюшка|С. Манюшк]]а), украінскай ([[С. Гулак-Арцёмаўскі]], [[Мікола Лысенка|М. Лысенка]]), чэшскай ([[Антанін Леапольд Дворжак|А. Дворжак]], Б. Смятана, Л. Яначэк) і іншых музычных культур.
У [[XX стагоддзе|XX стагоддзі]] з'яўляюцца новыя аўтары опер — [[імпрэсіяніст]]аў ([[Клод Дэбюсі|К. Дэбюсі]], [[К. Шыманоўскі]], [[экспрэсіяніст]]ы ([[Албан Берг|А. Берг]], [[Арнольд Шэнберг|А. Шэнберг]] часткова — Р. Штраус), неакласіцысты (Ф. Бузоні, Ігар Стравінскі, Паўль Гіндэміт). Важкі ўклад у развіццё жанру оперы зрабілі [[Джордж Гершвін]], [[Сяргей Пракоф'еў]], [[Дзмітрый Шастаковіч]], [[Кшыштаф Пендэрэцкі]] і іншыя.
== Гл. таксама ==
* [[Аперэта]]
== Літаратура ==
* Юцевич Ю. Є. Музика. Словник-довідник. — Тернопіль: «Навчальна книга — Богдан» 2003 р. ISBN 966-7924-10-6
* Музыкальный энциклопедический словарь. М., «Советская энциклопедия», 1990
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Operas}}
{{Teatr-stub}}
{{Music-stub}}
{{Музычныя формы}}
{{Оперныя тэрміны}}
{{Тэатральнае мастацтва}}
[[Катэгорыя:Сцэнічнае мастацтва]]
[[Катэгорыя:Опера| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]
| |||