Плаціна (збудаванне): Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др робат выняў: nl:Stuwdam (strong connection between (2) be:Плаціна, архітэктура and nl:Dam (waterkering)) |
крыніца — be-x-old:Плаціна |
||
Радок 1:
[[File:DneproGES 1947.JPG||thumb|Плаціна [[ДнепраГЭС]]а, [[1947]]]]
'''Плаці́на'''
==
Раннія пабудовы плаціны адбылася ў [[Месапатамія|Месапатаміі]] і на [[Блізкі Усход|Блізкім Усходзе]]. Плаціны былі выкарыстаны дзеля кантролю ўзроўню вады, каб паўплываць на рэкі [[Рака Тыгр|Тыгр]] і [[Еўфрат]], якія могуць быць вельмі непрадказальнымі.
Самая ранняя вядомая [[Джава, плаціна|плаціна Джава]] ў [[Іарданія|Іарданіі]], у 100 кіламетрох на паўночны ўсход ад сталіцы краіны горада [[горад Аман|Амана]]. Гэтая гравітацыйная плаціна мае 4,5 м у вышыню і таўшчыню каменнай сцяны ў 1 м, якая падтрымліваецца земляным валам у 50 м. Пабудова датуецца [[3000 да н.э.|3000 годам да н.э.]]<ref>Günther Garbrecht: «Wasserspeicher (Talsperren) in der Antike», Antike Welt, 2nd special edition: Antiker Wasserbau (1986), pp.51-64 (52)</ref>. Яшчэ адна вядомая плаціна [[Сад-эль-Кафара]] знаходзілася ў [[Старажытны Егіпет|Старажытным Егіпце]], размешчана прыкладна ў 25 км на поўдзень ад [[Каір]]а, мела 102 м у даўжыню яе падмурка і 87 м у шырыню. Плаціна была пабудавана каля [[2800 да н.э.|2800]] альбо [[2600 да н.э.|2600 гадоў да н.э.]]<ref name="Bazza">Mohamed Bazza (28-30). [http://www.fao.org/world/Regional/RNE/morelinks/Publications/English/HYSTORY-OF-WATER-RESOURCES.pdf «Overview of the hystory of water resources and irrigation management in the near east region»].</ref>, дзеля барацьбы з паводкамі, але была разбурана моцным дажджом падчас будаўніцтва альбо неўзабаве пасля гэтага<ref name="Bazza"/>. Напрыканцы [[3 стагоддзе да н.э.|3 стагоддзя да нашай эры]] складаная водагаспадарчая сістэмы была пабудава ў [[Індыя|Індыі]], у старажытным горадзе [[Дхалавіра]]. Сістэма ўключала ў сябе 16 рэзервуараў, плацінаў і розныя [[Канал, гідраграфія|каналы]] для збору вады і яе захоўвання<ref>[http://himalmag.com/component/content/article/44/1062-The-reservoirs-of-Dholavira.html «The reservoirs of Dholavira»]. The Southasia Trust. December 2008.</ref>.
У часы існавання [[Рымская імперыя|Рымскай імперыі]] была характэрна здольнасць планаваць і арганізоўваць буйныя інжынерныя збудаванні<ref>Smith, Norman (1971), A History of Dams, London: Peter Davies, pp. 25-49, ISBN 0-432-15090-0</ref>. Рымскія планіроўшчыкі ўвялі новую канцэпцыю будаўніцтва буйных плацінных вадасховішчаў, якія могуць забяспечыць сталую падачу вады для гарадскіх паселішчаў, нават у сухі сезон. Іхняе наватарскае выкарыстанне воданепранікальнага гідраўлічнага раствора, у прыватнасці выкарыстанне [[рымскі бетон|рымскага бетону]], дазволіла будаваць значна большыя па памерах плаціны чым гэта было раней, як плаціна на возеры ў [[Хомс]]е, хутчэй за ўсё самы вялікі водны бар'ер на сённяшні дзень, і плаціна [[Харбака]], што знаходзілася ў [[Рымская Сірыя|Рымскай Сірыі]].
== Класіфікацыя паводле структуры ==
На аснове структуры і матэрыялаў, якія выкарыстоўваюцца, плаціны класіфікуюцца як драўляныя плаціны, [[арачна-гравітацыйная плаціна|арачна-гравітацыйныя плаціны]], [[гаць, збудаванне|гаці]] і [[каменнамуравая плаціна|каменнамуравыя плаціны]], пры гэтым існуюць некалькі падтыпаў.
== Гл. таксама ==
* [[Асуанскія плаціны]]
{{зноскі}}
== Спасылкі ==
{{Commons|Dam}}
{{hydro-stub}}
| |||