Арганоіды: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др вікіфікацыя
clean up, replaced: нэла → нела (5), рганел → рганэл (5), зроўня → зроўню (2), рганэл → рганел (5) using AWB
Радок 1:
[[Выява:biological cell.svg|thumb|right|300px|[[цытаплазма]] разам з яе кампанентамі (''[[арганэлаарганела]]мі''), у тыповай жывёльнай клетцы:<br />
(1) [[Ядзерка]]<br />
(2) [[Клетачнае ядро|Ядро]]<br />
Радок 13:
(12) [[Лізасома]]<br />
(13) [[Цэнтрыёль]] і [[Цэнтрасома]] ]]
'''Арганоіды''' (ад [[Орган, біялогія|орган]] і {{lang-grc|εἶδος}} — від), ці '''арганэлыарганелы'''  — у [[Цыталогія|цыталогіі]] пастаянныя спецыялізаваныя структуры ў клетках жывых арганізмаў. Кожны арганоід выконвае пэўныя функцыі, жыццёва неабходныя для клеткі. Тэрмін «Арганоіды» тлумачыцца супастаўленнем гэтых кампанентаў клеткі з [[Орган, біялогія|органамі]] шматклетачнага арганізма. Арганоіды супрацьпастаўляюць часавым уключэнням клеткі, якія з'яўляюцца і знікаюць падчас абмену рэчываў.
 
Часам арганоідамі лічаць толькі пастаянныя структуры клеткі, размешчаныя ў яе [[цытаплазма|цытаплазме]]. Часцяком [[Клетачнае ядро|ядро]] і ўнутрыядзерныя структуры (напрыклад, [[ядзерка]]) не завуць арганоідамі. [[Клетачная мембрана|Клетачную мембрану]], [[вейчыкі]] і [[жгуцік]]і таксама звычайна не прылічваюць да арганоідаў.
 
Не завуць арганоідамі таксама [[Клетачны рэцэптар|рэцэптары]] і іншыя дробныя, малекулярнага ўзроўняўзроўню, структуры. Мяжа паміж малекуламі і арганоідамі не вельмі выразная. Так, рыбасомы, якія звычайна адназначна адносяць да арганоідаў, можна лічыць і складаным малекулярным комплексам. Усё часцей да арганоідаў прылічваюць і іншыя падобныя комплексы параўнальных памераў і ўзроўняўзроўню складанасці — [[пратэасома|пратэасомы]], [[сплайсасома|сплайсасомы]] і інш. У той жа час параўнальныя па памерах элементы цыташкілета (мікратрубачкі, тоўстыя філаменты папярочнапаласатых мышцаў і г.д.) звычайна да арганоідаў не адносяць. Ступень сталасці клетачнай структуры — таксама ненадзейны крытэрый яе аднясення да арганоідаў. Так, [[верацяно дзялення]], якое хоць і не ўвесь час, але заканамерна прысутнічае ва ўсіх эўкарыятычных клетках, звычайна да арганоідаў не адносяць, а везікулы, якія ўвесь час з'яўляюцца і знікаюць падчас абмену рэчываў — адносяць. Шмат у чым набор арганоідаў, які пералічваецца ў навучальных кіраўніцтвах, вызначаецца традыцыяй.
 
{| class="standard sortable" align="center"
|+'''''Арганоіды эўкарыёт'''''
!Арганела
!Арганэла
!Асноўная функцыя
!Структура
Радок 43:
| [[Везікула|Везікулы]] || назапашваюць ці транспартуюць пажыўныя рэчывы || аднамембранная || усе [[эўкарыёты]] ||
|-
| [[Лізасома|Лізасомы]] || дробныя лабільныя ўтварэнні, якія змяшчаюць ферменты, у прыватнасці [[гідралаз]]ы, што прымаюць удзел у працэсах пераварвання [[фагацытоз|фагацытаванай]] пажытку і аўтолізу (самарастварэнне арганэларганел) || аднамембранная || большасць эўкарыёт ||
|-
| [[Цэнтрыёлі|Цэнтрыёлі (клетачны цэнтр)]] || Цэнтр арганізацыі [[цыташкілет]]а. Неабходзен для працэсу клетачнага дзялення (раўнамерна размяркоўвае [[храмасомы]]) || немембранная || [[эўкарыёты]] ||
Радок 62:
{{Commons|Category:Organelles}}
 
{{Арганелы}}
{{cytology-stub}}
{{Арганэлы}}
 
[[Катэгорыя:Цыталогія]]
 
 
{{cytology-stub}}
 
{{Link FA|de}}