Дакладная дата заснавання універсітэтаўніверсітэта невядомая, але несумненна, што ў Балонні існавала школа "свабодных мастацтваў", якая карысталася асаблівай вядомасцю ў X і XI стагоддзях, дзе вучні ў выглядзе дадатковых заняткаў да курсу рыторыкі вывучалі рымскае права.
[[Выява:Universität Bologna Deutsche Nation.jpg|thumb|Балонскія студэнты нямецкай «нацыі» (зямляцтва). Мініяцюра XV стагоддзя]]
Пачатак глыбокага вывучэння правы паклаў Ірнерый ўу канцы XI стагоддзя. Гэты Ірнерый (часам званы Вернерам, Варнерыем, Гарнерыем) быў выкладчыкам у школе свабодных мастацтваў; вывучыўшы сам, без дапамогі настаўніка, Юстыныянава права, ён набыў рэпутацыю легіста. Па сведчанні Адфруа, балонскага юрыста XIII стагоддзя, творы якога ўтрымліваюць гістарычныя звесткі адносна прафесараў-папярэднікаў, Ірнерый адкрыў адмысловую юрыдычную школу па просьбе графіні Мацільды, былой уладальніцыцы Тасканы і часткі Ламбардыі. Цалкам праўдападобна, што гэтая прынцэса, прыхільніца папы рымскага, была супраць запрашэння ў свае суды равенскіх легістаў, якія адрозніваліся традыцыйнай варожасцю да папскага стальца.
Ірнерый адкрыў свае публічныя лекцыі ў [[1088]], які лічыцца годам заснавання яго інстытута, і займаў у ім кафедру да самай сваёй смерці (паміж 1125 і 1137 гадамі).
