Мангола-татарскае нашэсце: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
др Праўкі аўтарства 89.169.190.81 (размова) адкочаныя; вернута апошняя версія аўтарства Matiia |
||
Радок 1:
'''Мангола-татарскае нашэсце''' таксама '''''Мангольская навала на землі Русі ў 1237–1241''''' — назва гістарычных падзей, якія адбываліся у [[13 ст.|XIII]]–[[XIV ст.]] на землях [[Старажытная Русь|Старажытнай Русі]]. Пад час тых падзей адбыліся значныя змены ў агульным і дзяржаўным строі Старажытнай Русі, у выніку якіх значная частка рускіх княстваў была ўключана ў склад [[Мангольская імперыя|Мангольскай імперыі]], самай вялікай дзяржавы ў свеце на той час.
[[Выява:KIEV1240.jpg|міні|справа|230px|Узяцце [[Кіеў|Кіева]] манголамі, [[1240]] год. ''Летапіс, 16 ст.'']]
Русь пазнала Мангольскую навалу у [[1237]]–[[1241]] гадах. На працягу зімы 1237–1238 войска Мангольскай імперыі заваявала [[Разанскае княства|Разанскае]] і [[Уладзіміра-Суздальскае княства]], а пасля і ўсе паўночна-усходнія землі Кіеўскай Русі. У [[1239]] годзе манголы авалодалі [[Пераяслаў-Хмельніцкі|Переяславам]] і [[Чарнігаў|Чарнігавам]], а ў [[1240]] штурмам здабылі [[Кіеў|Кіевам]], які быў значна пашкоджаны. А ў наступны [[1241]] год былі заваяваны [[Галіцкая зямля|Галіцкая]] і [[Валынь|Валынская зямля]].
Заваяванне Старажытнай Русі войскамі хана Батыя стала мажлівым дзякуючы шматразовай перавазе войскаў манголаў, а таксама размежаванасці княстваў, непадрыхтаванасці большасці гарадоў да абароны. Нашэсце прынесла вялізныя страты насельніцтву Русі, адкінула развіццё Русі на некалькі стагоддзяў назад. У большасці княстваў усталявалася мангольскае іга, якое закансервавала [[феадалізм|феадальную]] раздробленасць.
Наступствы нашэсця былі катастрафічнымі для рускіх гарадоў. З 74 гарадоў былой Кіеўскай Русі былі спустошаныя 49, 14 з іх ужо не былі адноўлены, а 15 з часам ператварыліся ў вёскі. У першыя 50 гадоў мангольскага валадарства не было пабудавана ніводнага новага горада, а дамангольскага ўзроўню каменнага будаўніцтва быў дасягнуты толькі праз сто гадоў. Здрахлеў шэраг рамесных спецыяльнасцяў, былі страчаны сакрэты вытворчасці ювелірных вырабаў (эмаль, збожжа, чэрнь). Некаторыя раёны спусцелі, паўсюдна скараціліся пасяўныя плошчы, заняпаў гандаль. Мангола-татарскае нашэсце таксама прывяло да значных дэмаграфічных страт, былі знішчаны многія прадстаўнікі рускай эліты<ref>[http://ukrmap.su/be-uh7/982.html]</ref>.
==Мангола-татарскае нашэсце на тэрыторыі Беларусі==
Большая частка тэрыторыі [[Беларусь|Беларусі]] не зведала мангола-татарскай навалы ў 1238-1241 гадах. Гісторыкі тлумачаць гэта рознымі прычынамі. Па адной версіі войска Батыя было моцна аслаблена барацьбой з паўночна-ўсходнімі рускімі княствамі, але пры гэтым пад Кіеў заваёўнікі прывялі значна большае войска, чым яно было пад Разанню. Другія сцвярджаюць, што захопнікі не хацелі ісці ў беларускія лясы і балоты пасля ўкраінскіх прастораў, але пасылалі на поўнач ад [[Прыпяць|Прыпяці]] асобныя атрады. Але прымальнага тлумачэння, чаму мангола-татары фактычна абмінулі асноўную тэрыторыю Беларусі, няма.
| |||