Вікіпедыя

Пекін: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дрНяма тлумачэння праўкі
clean up, replaced: і у → і ў, ІІ → II, міні| → thumb| (3), н. э. → н.э., пкс| → px| (3), У час → Падчас , Бэйцзін → Бейцзін (11), мэнь → мень (4), адсо using AWB
Радок 62:
'''Пекі́н''' ({{lang-zh|北京}}, ''Бэйцзін'' — «паўночная сталіца») — сталіца [[Кітайская Народная Рэспубліка|Кітайскай Народнай Рэспублікі]] і адзін з самых густанаселеных гарадоў у свеце, з насельніцтвам у 19,6 мільёнаў чалавек па стане на [[2010]] год. Горад з'яўляецца палітычным, культурным і адукацыйным цэнтрам краіны<ref>[http://www.encyclopedia.com/topic/Beijing.aspx «Beijing»]. The Columbia Encyclopedia (6th ed.). 2008.</ref>, і домам для штаб-кватэр большасці найбуйнейшых дзяржаўных кітайскіх кампаній. Галоўнымі эканамічнымі цэнтрамі краіны, аднак, лічацца [[Ганконг]] і [[Шанхай]]. Мегаполіс размешчаны ў паўночнай частцы Кітая, межуючы з правінцыяй [[Хэбэй]] на поўначы, захадзе, поўдні і невялікім участку на ўсходзе, на паўднёвым-усходзе мяжуе з правінцыяй [[Цяньцзінь]]<ref>[http://www.bjstats.gov.cn/esite/bjsq/jbqk/ «Basic Information»]. Beijing Municipal Bureau of Statistics.</ref>. Знаходзячыся пад непасрэдным кіраўніцтвам нацыянальнага ўрада, Пекін дзеліцца на 14 гарадскіх і прыгарадных раёнаў і два сельскія паветы. Гэта вялікі транспартны вузел, з мноствам чыгуначных шляхоў, аўтамабільных дарог і аўтамагістралей, якія праходзяць праз горад, таксама маецца вялікі аэрапорт. Разам з тым, апошнім часам у Пекіне хутка развіваецца прадпрымальніцкая дзейнасць.
 
Пекін з'яўляецца адным з [[старажытныя сталіцы Кітая|чатырох вялікіх старажытных сталіц Кітая]]. Гэта сэрца гісторыі Кітая на працягу стагоддзяў<ref>«Peking (Beijing)». Encyclopædia Britannica. 25 (15th edition, Macropædia ed.). p. 468.</ref>. Горад славіцца сваімі раскошнымі палацамі, храмамі і велізарнымі каменнымі сценамі і варотамі<ref name="worldbookonline">[http://worldbookonline.com/wb/Login?ed=wb «Beijing»]. World Book Encyclopedia. 2008.</ref>. Яго скарбы мастацтва і універсітэтыўніверсітэты ўжо даўно зрабілі яго цэнтрам культуры і мастацтва ў Кітаі<ref name="worldbookonline"/>. У [[2008]] годзе ў горадзе адбыліся 29-я [[Летнія Алімпійскія гульні 2008 года|Летнія Алімпійскія гульні]].
 
== Назва ==
Радок 70:
 
== Гісторыя ==
[[Файл:Zhoukoudian Museum July2004.jpg|мініthumb|200пкс200px|злева|Музей Чжоўкоўдзянь]]
Гісторыя горада вельмі доўгая і пачынаецца ў 1 тысячагоддзі да н. э., калі ён быў сталіцай {{нп5|Янь, царства|царства Янь|ru|Янь (царство)}}. З часоў [[дынастыя Тан|дынастый Тан]] і {{нп5|дынастыя Сун|Сун|ru|Империя Сун}} горад перажыў заняпад, нават падзяліўся на некалькі невялічкіх гарадкоў. У Х—ХІІХ—XII стагоддзях Пекін быў сталіцай {{нп4|Ляо, царства|дынастыі Кіданяў|en|Liao dynasty}} пад назвай '''Нандзін'''. Пазней быў адной з трох сталіц [[чжурчжэні|чжурчжэняў]] пад назвай '''Чжунду'''.
 
Войска манголаў у [[1215]] годзе знішчыла горад. У [[1267]] годзе ўнук [[Чынгісхан]]а, [[Хубілай]] адбудаваў горад, які стаў сталіцай яго імперыі. Даў яму назву '''Даду''', што азначала «Вялікая Сталіца». Хубілай пажадаў размясціць сваю сталіцу ў Пекіне, а не ў сярэднім Кітаі, таму што горад быў значным [[гандаль|гандлёвым]] цэнтрам. Таксама Хубілай хацеў, каб яго імперыя нагадвала Кітай. Гэта быў пачатак сучаснай ролі горада. [[Марка Пола]] пад час сваіх падарожжаў назваў горад Камбалук. Даду быў размешчаны ў сучаснай паўднёвай частцы горада, дзе да нашых дзён захаваліся фрагменты муроў і веж.
Радок 77:
У [[1403]] годзе імператар з [[дынастыя Мін|дынастыі Мін]], [[Чжу Дзі]] (які атрымаў трон пасля грамадзянскай вайны і смерці былога імператара) змяніў назву горада на '''Бэйдзін'''. Крыху пазней быў пабудаваны [[Забаронены горад]] (з [[1406]] да [[1420]]), дзе быў пабудаваны, акрамя астатняга, {{нп5|храм Неба||ru|Храм Неба}} (у [[1420]] годзе). [[Плошча Цяньаньмэнь]], якая набыла вядомасць у часы камуністычнага Кітая, была пабудавана таксама ў гэты час. Але некалькі разоў плошча была знішчана. Сучасны выгляд плошча атрымала ў [[1651]] годзе. У [[1927]] годзе, калі ўрад Кітая перанёс сваю сталіцу ў [[Нанкін]], горад страціў сваё значэнне. У [[1928]] годзе назва горада была зменена на '''Бэйпін'''.
 
У [[Кітайска-японская вайна|Кітайска-японскую вайну]] горад (з [[29 ліпеня]] [[1937]] года) быў акупіраваны [[Японія]]й. У акупацыю горад зноў меў назву Бэйдзін і быў сталіцай марыянетачнай краіны, створанай Японіяй. [[15 жніўня]] [[1945]] года японцы пакінулі горад, а назва зноў была зменена на Бэйпін. У часПадчас [[Кітайская грамадзянская вайна|Кітайскай грамадзянскай вайны]] [[31 студзеня]] [[1949]] года горад быў захоплены камуністамі. [[1 кастрычніка]] гэтага ж года, на плошчы Цяньаньмэнь, [[МаоМаа Цзэдун]] абвясціў стварэнне Кітайскай Народнай Рэспублікі. Праз некалькі дзён назва Бэйпін была зноў зменена на Бэйдзін.
 
У гэты ж час горад быў павялічаны за кошт далучэння навакольных вёсак і невялікіх гарадоў. Пад час эканамічных рэформ [[Дэн Сяапін|Дэна Сяапіна]] плошча Пекіна была павялічана яшчэ больш. Духоўным цэнтрам краіны стала [[Плошча Цяньаньмэнь|плошча Цяньаньмэнь]]. На гэтай плошчы ў [[1989]] годзе адбыліся студэнцкія супрацькамуністычныя пратэсты. Дэманстранты патрабавалі дэмакратызацыі жыцця. [[4 чэрвеня]] войскі крывава разагналі дэманстрацыю. Разам з развіццём сучаснага горада пачалі ўзнікаць вялікія праблемы. Вялікая шчыльнасць насельніцтва, недасканалыя камунікацыі, забруджванне паветра выклікаюць незадаволенасць жыхароў. Нягледзячы на гэта ў горад з'язджаюцца людзі з усяго Кітая. У 2008 годзе ў Пекіне прайшлі [[Летнія Алімпійскія гульні 2008|Летнія Алімпійскія гульні]].
 
== Геаграфія ==
Узгоркі пераважаюць у паўночнай, паўночна-заходняй і заходняй частцы кангламерацыі. Паўночна-заходняя частка ляжыць каля падножжа гор Цзюньду; заходняя частка метраполіі належыць да горнага ланцуга [[Сішань]]. У гэтых гарах, на мяжы з правінцыяй [[Хэбэй]], знаходзіцца самая высокая кропка Пекіна — гара [[Дунлін]] (2303 м).
 
Самымі вялікімі рэкамі, якія працякаюць праз Пекін, з'яўляюцца Юндзінхэ і Чаабайхэ, з'яўляючыся прытокамі ракі [[Хаіхэ]]. У горадзе канчаецца і [[Вялікі канал Кітая|Вялікі Кітайскі канал]] (злучае сталіцу з горадам [[Ханджоу]]) і [[Паварот кітайскіх рэк|адзін з каналаў праекта па адвядзенні вады з поўдня на поўнач]]. На рацэ Чаабайхэ пабудавана вадасховішча Міюнь, якое з'яўляецца галоўнай крыніцай пітной вады для Пекіна.
 
=== Клімат ===
[[Клімат]] у горадзе — кантынентальны. Характарызуецца вільготным і цёплым [[лета]]м (з мусоннымі вятрамі), і сухой і ветранай [[зіма|зімой]] (сібірскае паветра). Сярэдняя тэмпература [[студзень|студзеня]] ад −7 да −4 &nbsp;°C, а [[ліпень|ліпеня]] ад 25 да 26 &nbsp;°C. Гадавыя ападкі складаюць 600 мм, з якіх 75% выпадае летам.
 
Жыхары Пекіна пакутуюць ад забруджвання паветра, якое ўзнікае ў выніку вялікай канцэнтрацыі прамысловасці і дарожнага руху. Горад таксама пакутуе ад пяску, які навяваецца вятрамі з поўначы і паўночнага захаду, дзе знаходзяцца [[пустыня|пустыні]]. У апошні час распачалася дзейнасць па абмежаванні забруджвання.
Радок 109:
| Ліс_а_макс = | Ліс_сяр_макс = 10.1 | Ліс_сяр_мін = 0.0 | Ліс_а_мін =
| Сне_а_макс = | Сне_сяр_макс = 3.7 | Сне_сяр_мін = -5.8 | Сне_а_мін =
| Год_а_макс = | Год_сяр_макс = 17.9 | Год_сяр_мін = 7.2 | Год_а_мін =
 
<!-- сярэдняя тэмпература -->
Радок 125:
| Ліс_сяр =
| Сне_сяр =
| Год_сяр =
 
<!-- тэмпература вады -->
Радок 141:
| Ліс_вада =
| Сне_вада =
| Год_вада =
 
<!-- колькасць ападкаў -->
Радок 177:
 
== Адміністрацыйны падзел ==
Горад дзеліцца на 16 адміністрацыйных раёнаў і паветаў. Яны ў сваю чаргу дзеляцца на 273 гарадскія акругі: 119 пасёлкаў, 24 воласці, 5 этнічных воласцейваласцей і 125 вулічных камітэтаў.
 
== Эканоміка ==
[[Файл:Beijing_Financial_Street_Beijing Financial Street (overlook).jpg|мініthumb|200пкс200px|справа|Пекінская фінансавая вуліца]]
Пекін уваходзіць у лік найбольш развітых гарадоў у Кітаі, з улікам прамысловасці, якая складае 73,2% ад [[ВУП]] горада. Пекін з'яўляецца домам для 26 з 500 найвялікшых кампаній свету, займаючы па гэтым паказчыку трэцяе месца ў свеце пасля [[Токіа]] і [[Парыж]]а<ref>[http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2009/cities/ «Global 500 2009: Cities»]. Fortune.</ref>, акрамя таго, тут знаходзіцца звыш 100 найбуйнейшых кампаній у Кітаі<ref>[http://thechinaperspective.com/topics/city/beijing/ «Beijing @ The China Perspective»]. Thechinaperspective.com.</ref>. [[Фінансавы сектар]] з'яўляецца адной з найважнейшых галін эканомікі горада<ref>[http://bankosphere.com/2008/08/11/beijing-bankosphere «Beijing's Bankosphere»]. bankosphere.com.</ref>. К канцу [[2007]] года была зарэгістравана 751 фінансавая арганізацыя ў Пекіне, якія атрымалі прыбытак у 128,6 млн [[юань|юаняў]], 11,6% ад агульнага аб'ёму фінансавых даходаў прамысловасці ўсёй краіны. Гэта таксама складае 13,8% ад ВУП Пекіна, гэта самы высокі адсотакпрацэнт любога кітайскага горада<ref>[http://zhengwu.beijing.gov.cn/xwfbh/bmqxfbh/t989438.htm «北京市金融业发展新闻发布会»]. zhengwu.beijing.gov.cn.</ref>.
 
У [[2010]] годзе ў Пекіне намінальны ВУП дасягнуў 1,37 трыльёнаў юаняў. Яго ВУП на душу насельніцтва склаў 78,194 юаняў. У [[2009]] годзе ў Пекіне намінальны ВУП склаў 11,9 трыльёнаў юаняў ($174 млрд.), паказаўшы рост на 10,1% у параўнанні з папярэднім годам. Пекінскі сектар нерухомасці і рынак аўтамабіляў хутка растуць у апошнія гады. У [[2005]] годзе ўвогуле было прададзена 28 млн м² жылля, у сумме на 175,88 млн юаняў. Агульная колькасць аўтамабіляў, зарэгістраваных у Пекіне ў [[2004]] годзе складала 2,146 млн., з якіх 1,54 млн былі прыватнымі, гэта штогадовы прырост на 18,7%<ref>[http://www.bjstats.gov.cn/esite/bjsq/csjs/ «Urban Construction»]. Beijing Municipal Bureau of Statistics.</ref>.
Радок 189:
[[Сельская гаспадарка]] вядзецца за межамі гарадской тэрыторыі, з вырошчваннем [[пшаніца|пшаніцы]] і [[кукуруза|кукурузы]], як асноўных сельскагаспадарчых культур<ref>[http://english.people.com.cn/data/province/beijing.html «Beijing»]. People's Daily</ref>. [[Гародніна|Гародніну]] таксама вырошчваюць бліжэй да гарадской тэрыторыі для забеспячэння горада. Пекін становіцца ўсё больш вядомым сваімі інавацыйнымі прадпрымальнікамі і высокімі тэмпамі росту пачатковых кампаній. Гэта абапіраецца на вялікую супольнасць кітайскіх і замежных [[венчурная кампанія|венчурных кампаній]]. Нягледзячы на тое, што [[Шанхай]] разглядаецца як эканамічны цэнтр Кітая, гэта, як правіла, звязана з размяшчэннем у ім шматлікіх буйных карпарацый, а не за тое, што гэта цэнтр для [[прадпрымальніцтва]].
 
Менш законныя прадпрыемствы таксама існуюць у горадзе. Пекін вядомы як цэнтр пірацкай прадукцыі, падробленыя рэчы з апошняга дызайнерскага адзення ці [[DVD-дыск|DVD-дыскаў]]аў можна знайсці на рынках па ўсім горадзе. Яны часта прадаюцца замежным наведвальнікам<ref>[http://replay.waybackmachine.org/20070429110926/http://www.hollywoodreporter.com/hr/content_display/film/news/e3i1ea868cbfd17e7ac48b8fbc3fcc3473c «Pirates weave tangled web on 'Spidey'»]. The Hollywood Reporter. Reuters.</ref>. Развіццё Пекіна працягваецца хуткімі тэмпамі, і яго пашырэнне стварыла мноства праблем для горада. Пекін славіцца сваім смогам, а таксама частымі праграмамі энергазберагання заснаваныя ўрадам. Дзеля памяншэння забруджвання паветра, шэраг буйных прадпрыемстваў здолелі скараціць выкіды або пакінулі горад. Жыхары і турысты часта скардзяцца на якасць вады і кошт асноўных паслуг, такіх як [[электрычнасць]] і [[прыродны газ]].
 
== Дэмаграфія ==
[[Файл:WangfujingCathedral.jpg|мініthumb|200пкс200px|справа|Кафедральны сабор Ванфуцзын]]
Насельніцтва ўсёй адміністрацыйнай тэрыторыі Пекіна, вызначанаецца як агульная колькасць людзей, якія пражываюць на ёй больш за 6 месяцаў у годзе, па стане на [[31 снежня]] [[2009]] года гэтая лічба склала 19,720,000 чалавек. З іх 12,460,000 былі ўладальнікамі пекінскай прапіскі, астатнія пражывалі па часовых дазволах<ref>[http://russian.news.cn/china/2011-01/30/c_13713499.htm «Власти Пекина намерены сдерживать чрезмерный рост численности населения города»]. Xinhua News Agency.</ref>. Акрамя таго, у Пекіне жыве і працуе звыш 10 млн працоўныхрабочых мігрантаў, галоўным чынам, з сельскіх раёнаў, званых міньгунамі ({{lang-zh|民工|скарочана}} — літаральна «працоўныя з сялян»), якія жывуць у горадзе незаконна, з-за чаго іх таксама называюць хэйжэнь ({{lang-zh|黑人}} — літаральна «чорныя людзі»). Гэта самая неабароненая і дыскрымінаваная частка грамадства, адначасова крыніца таннай рабочай сілы і злачыннасці<ref>Флэш-фільм [http://www.commonlanguageproject.net/flash/Fang_Beijing/ «The Hotel Between Heaven and Hell»]. commonlanguageproject.net</ref>. Насельніцтва ўласна гарадской зоны складае каля 7,5 млн чалавек.
 
Сярод пекінцаў 95% складаюць [[ханьцы]], г.зн. этнічныя кітайцы. Асноўныя нацыянальныя меншасці складаюць [[маньчжуры]], [[хуэйцы]], [[манголы]] і іншыя. У Пекіне таксама размяшчаецца Тыбецкая сярэдняя школа другой ступені для [[тыбетцы|тыбецкіх]] дзяцей. У горадзе пражывае значная колькасць іншаземцаў, галоўным чынам прадпрымальнікаў, прадстаўнікоў замежных кампаній і студэнтаў. Большасць іншаземцаў селіцца ў густанаселеных паўночных, паўночна-ўсходніх і ўсходніх раёнах горада. У апошнія гады назіраецца вялікі прыток грамадзян [[Паўднёвая Карэя|Паўднёвай Карэі]], якія ўжо складаюць самую вялікую замежную дыяспару ў Кітаі. Большасць карэйцаў пражывае ў раёнах [[Ванцзін]] і [[Удаокоу|Удаокоу]].
 
== Гарады-пабрацімы ==
Радок 207:
* {{Сцяг ЗША}} [[горад Вашынгтон|Вашынгтон]], [[ЗША]]
* {{Сцяг Іспаніі}} [[Мадрыд]], [[Іспанія]]
* {{Сцяг Бразіліі}} [[Рыа-дэ-ЖанейраЖанэйра]], [[Бразілія]]
* {{Сцяг Францыі}} [[Іль-дэ-Франс]], [[Францыя]]
* {{Сцяг Германіі}} [[Кёльн]], [[Германія]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Пекін"