Брусельскі сталічны рэгіён: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
дапаўненне з ru:Брюссельский столичный регион |
||
Радок 52:
|Заўвагі =
}}
'''Брусельскі сталічны рэгіён''' ({{lang-fr|Région de Bruxelles-Capitale}}, {{lang-nl|Brussels Hoofdstedelijk Gewest}})
Адным з муніцыпалітэтаў з'яўляецца [[Брусель]], які [[дэ-юрэ]] з'яўляецца сталіцай Бельгіі, і ў якім знаходзяцца [[Французская супольнасць Бельгіі|Французская]] і [[фламандская супольнасць|фламандская супольнасці]]<ref>{{cite web|url=http://www.brussels.org/|title=Welcome to Brussels|publisher=Brussels.org|date=|accessdate=2009-07-05|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GkufYEiF|archivedate=2013-05-20}}</ref>. [[Дэ-факта]], з-за таго што сталічныя ўстановы размеркаваны па розных муніцыпалітэтах Брусельскага сталічнага рэгіёна, рэгіён лічыцца сталіцай Бельгіі, сталіцай [[Еўрапейскі саюз|Еўрапейскага саюза]]<ref name="EU capital talk">Сталіцай Еўрапейскага саюза Брусель лічыцца ''дэ-факта'', таму што ў ім знаходзяцца ўсе галоўныя палітычныя інстытуты, і хоць Парламент афіцыйна галасуе ў Страсбургу, вялікая частка палітычнай работы здзяйсняецца ў Бруселі</ref>.
Брусель пачынаўся як горад-крэпасць у 10 стагоддзі, заснаваны [[Карл I, герцаг Ніжняй Латарынгіі|Карлам I]]<ref name="History">{{cite web|url=http://www.brussels.org/history/|title=History of Brussels|publisher=Brussels.org|date=|accessdate=2010-06-29|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GkugOuPl|archivedate=2013-05-20}}</ref>. Насельніцтва рэгіёна складае 1,1 мільён чалавек, а ўсё насельніцтва метраполіі
Гістарычна [[Нідэрландская мова|нідэрландамоўны]], Брусель з часоў здабыцця Бельгіяй незалежнасці ў 1830 годзе, [[Галізацыя Бруселя|ператварыўся]] амаль цалкам у [[Французская мова|франкамоўны]] рэгіён. На сёння афіцыйнымі лічацца абедзве мовы. Усе дарожныя знакі, назвы вуліц і большая частка рэкламы і назваў паслуг прыводзяцца на дзвюх мовах<ref>{{cite news|last=Hughes |first=Dominic |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7507506.stm |title=Europe | Analysis: Where now for Belgium? |publisher=BBC News |date=15 July 2008 |accessdate=29 June 2010}}</ref>. Моўнае пытанне застаецца вострым у Бруселі, [[Бельгійскія моўныя льготы|законы, якія закранаюць яго]], з'яўляюцца прадметам несціханых абмеркаванняў у Бельгіі.
== Палітыка ==
Заканадаўчы орган Брюсселького сталічнага рэгіёна
Урад Брусельскага сталічнага рэгіёна прызначаецца дэпутатамі Брусельскага сталічнага парламента тэрмінам на пяць гадоў. Урад складаецца з франкамоўнага міністра-прэзідэнта, двух нідэрландскамоўных і двух франкамоўных міністраў.
Радок 197:
{{Асноўны артыкул|Мовы Бруселя}}
[[Файл:Brussel-taalevolutie.png|thumb|500px|Суадносіны франка і нідэрландскамоўнага насельніцтва ў перыяд з 1846 па 2007 год. Графік складзены па выніках моўных перапісаў 1846, 1910, 1920 і 1947 гадоў; акруговых выбараў 1989, 1994, 1999 і 2004 гадоў; камунальных выбараў 2000 і 2006 гадоў; суадносін абраных прадстаўнікоў з спісаў франка- і нідэрландскамоўных партый на дзяржаўных выбарах 2007 года]]
Брусельскі сталічны рэгіён з'яўляецца [[двухмоўе|двухмоўным]]. Гэта значыць, усе афіцыйныя публікацыі выдаюцца на французскай і на нідэрландскай. Таксама ўсе вуліцы, муніцыпалітэты, станцыі метро і пад. маюць па дзве афіцыйныя назвы. Хоць Брусель гістарычна адносiцца да нідэрландамоўнага рэгіёна, на зломе XIX і XX стагоддзяў лінгвістычная сітуацыя ў горадзе пераважыла на карысць носьбітаў французскай мовы, і з таго часу доля франкафонаў у горадзе працягвае павялічвацца. На цяперашні момант яна складае каля
Тым не менш, дадзеныя лічбы не перадаюць моўную сітуацыю з поўнай дакладнасцю. Часта людзі, якія адносяць сябе да франкамоўнай суполкі, таксама добра валодаюць нідэрландскай, часам нават на ўзроўні роднай мовы. Многія брусельцы (перш за ўсё старэйшае пакаленне) могуць свабодна размаўляць на трох мовах
У апошнія гады франкамоўныя бацькі часта адпраўляюць сваіх дзяцей вучыцца ў школы з выкладаннем на нідэрландскай мове. Звязана гэта з узмацненнем ролі нідэрландскай мовы ў Бельгіі. Лічыцца, што дзецям, якія аднолькава добра гавораць на абодвух мовах, лягчэй будзе дабіцца поспеху ў жыцці.
== Клімат ==
Згодна з [[Класіфікацыя кліматаў Кёпена|класіфікацыяй кліматаў Кёпена]], клімат рэгіёна Брусель [[Марскі клімат|марскі]] (Cfb). Блізкасць рэгіёна да прыбярэжных тэрыторый абумоўлівае ўплыў на яго клімат марскіх мас паветра, што прыходзяць з Атлантычнага акіяна. Клімат бліжэйшых нізін таксама марскі ўмераны. У сярэднім (за 100 гадоў назіранняў) колькасць дажджлівых дзён складае 200 дзён у год<ref>{{cite web|url=http://www.meteo.be/meteo/view/fr/360361-Parametres.html#ppt_757427|title=Site de l'institut météorologique belge|publisher=Meteo.be|date=|accessdate=2010-06-29|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GkuhowLP|archivedate=2013-05-20}}</ref>. Снегапады здараюцца кожны год у перыяд паміж кастрычнікам і красавіком. У снежні 2010 года ў Бруселі было зафіксавана 20 дзён са снегападам.
{{Клімат мясцовасці
| Шырыня =
| Месца_род = Брусельскага рэгіёна
| Крыніца = {{cite web|url=http://www.meteo.be/meteo/view/fr/360361-Parametres.html|title=Monthly normals for Uccle, Brussels|accessdate=2012-06-11|publisher=KMI/IRM|language=|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GkuhowLP|archivedate=2013-05-20}}
|Сту_а_макс = 15.3
|Лют_а_макс = 20.0
|Сак_а_макс = 24.2
|Кра_а_макс = 28.7
|Май_а_макс = 34.1
|Чэр_а_макс = 38.8
|Ліп_а_макс = 37.1
|Жні_а_макс = 36.5
|Вер_а_макс = 34.9
|Кас_а_макс = 27.8
|Ліс_а_макс = 20.6
|Сне_а_макс = 16.7
|Год_а_макс = 38.8
|Сту_сяр_макс = 5.7
|Лют_сяр_макс = 6.6
|Сак_сяр_макс = 10.4
|Кра_сяр_макс = 14.2
|Май_сяр_макс = 18.1
|Чэр_сяр_макс = 20.6
|Ліп_сяр_макс = 23.0
|Жні_сяр_макс = 22.6
|Вер_сяр_макс = 19.0
|Кас_сяр_макс = 14.7
|Ліс_сяр_макс = 9.5
|Сне_сяр_макс = 6.1
|Год_сяр_макс = 14.2
|Сту_сяр = 3.3
|Лют_сяр = 3.7
|Сак_сяр = 6.8
|Кра_сяр = 9.8
|Май_сяр = 13.6
|Чэр_сяр = 16.2
|Ліп_сяр = 18.4
|Жні_сяр = 18.0
|Вер_сяр = 14.9
|Кас_сяр = 11.1
|Ліс_сяр = 6.8
|Сне_сяр = 3.9
|Год_сяр = 10.5
|Сту_сяр_мін = 0.7
|Лют_сяр_мін = 0.7
|Сак_сяр_мін = 3.1
|Кра_сяр_мін = 5.3
|Май_сяр_мін = 9.2
|Чэр_сяр_мін = 11.9
|Ліп_сяр_мін = 14.0
|Жні_сяр_мін = 13.6
|Вер_сяр_мін = 10.9
|Кас_сяр_мін = 7.8
|Ліс_сяр_мін = 4.1
|Сне_сяр_мін = 1.6
|Год_сяр_мін = 6.9
|Сту_а_мін = -21.1
|Лют_а_мін = -18.3
|Сак_а_мін = -13.6
|Кра_а_мін = -5.7
|Май_а_мін = -2.2
|Чэр_а_мін = 0.3
|Ліп_а_мін = 4.4
|Жні_а_мін = 3.9
|Вер_а_мін = 0.0
|Кас_а_мін = -6.8
|Ліс_а_мін = -12.8
|Сне_а_мін = -17.7
|Год_а_мін = -21.1
|Сту_сяр_апад = 76.1
|Лют_сяр_апад = 63.1
|Сак_сяр_апад = 70.0
|Кра_сяр_апад = 51.3
|Май_сяр_апад = 66.5
|Чэр_сяр_апад = 71.8
|Ліп_сяр_апад = 73.5
|Жні_сяр_апад = 79.3
|Вер_сяр_апад = 68.9
|Кас_сяр_апад = 74.9
|Ліс_сяр_апад = 76.4
|Сне_сяр_апад = 81.0
|Год_сяр_апад = 852.4
}}
== Сталічная функцыя ==
Фармальна сталіцай з'яўляецца толькі горад (муніцыпалітэт) Брусель, але на практыцы сталічныя ўстановы размеркаваны па розных муніцыпалітэтах Брусельскага сталічнага рэгіёна. Такім чынам увесь рэгіён у цэлым з'яўляецца сталіцай [[Еўрапейскі саюз|Еўрапейскага саюза]], [[Бельгія|Бельгіі]], [[франкамоўная супольнасць Бельгіі|Франкамоўнай супольнасці]], [[фламандская супольнасць Бельгіі|Фламандскай супольнасці]] і [[фламандскі рэгіён|Фландрыі]].
== У міжнароднай палітыцы ==
З часоў Другой сусветнай вайны Брусель з'яўляецца адміністрацыйным цэнтрам многіх міжнародных арганізацый. З найбольш значных — Еўрапейскі саюз і НАТА, чые галоўныя ўстановы знаходзяцца ў Бруселі, а акрамя іх і многія іншыя арганізацыі, напрыклад, такія як [[Сусветная мытная арганізацыя]] і [[Еўракантроль]] (арганізацыя, якая займаецца бяспекай авіяцыйнага трафіка ў Еўропе), а таксама офісы міжнародных карпарацый. Брусель займае трэцяе месца ў свеце па колькасці праводзімых канферэнцый<ref>[http://web.archive.org/web/20080228163155/http://www.ulb.ac.be/docs/ulb-prestige/bxluk.html Université Libre de Bruxelles]</ref> і таксама становіцца адным з найбуйнейшых цэнтраў правядзення з'ездаў<ref name="diplomatie">[http://www.diplomatie.be/EN/belgium/belgiumdetail.asp?TEXTID=1754 Brussels: home to international organisations] diplomatie.be</ref>. Наяўнасць інстытутаў Еўрапейскага саюза і іншых міжнародных арганізацый прывяло да таго, што Брусель перасягнуў Вашынгтон па колькасці паслоў і журналістаў<ref name="E!Sarp">E!Sharp magazine, January-February 2007 issue: Article «A tale of two cities».</ref>. Колькасць прадстаўнікоў тых ці іншых міжнародных арганізацый дасягае ў Бруселі 70 тысяч чалавек<ref>{{cite web|author=Andrew Rettman|url=http://euobserver.com/9/29622|title=Euobserver.com|publisher=Euobserver.com|date=|accessdate=2010-06-29|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GkuitVez|archivedate=2013-05-20}}</ref>.
[[Файл:Quartier européen Bruxelles 2011-06 CROP.jpg|thumb|300px|Аглядны від на ''Еўрапейскі квартал''.]]
Брусельскі сталічны рэгіён служыць сталіцай Еўрапейскага саюза, галоўныя [[інстытуты Еўрапейскага саюза]] размешчаны на яго тэрыторыі<ref name="Demey">{{cite book|last= Demey |first= Thierry |others= S. Strange (trans.) |title= Brussels, capital of Europe |year= 2007 |publisher= Badeaux |location= Brussels |isbn= 2-9600414-2-9}}</ref>. Афіцыйна Еўрапейскі саюз не абвяшчаў сваю сталіцу, хоць [[Амстэрдамскі дагавор]] афіцыйна вызначыў Брусель месцам размяшчэння [[Еўрапейская камісія|Еўрапейскай камісіі]] (выканаўчая ўлада) і [[Савет Еўрапейскага саюза|Савета Еўрапейскага саюза]] (заканадаўчы орган Еўрапейскага саюза)<ref name="ENA COMM SEAT">[http://www.cvce.eu/obj/seat_of_the_european_commission-en-275b9e3f-6f85-4fd7-b967-f1b520357288.html CVCE] Seat of the European Commission</ref><ref name="EC EiB">European Commission publication: ''Europe in Brussels'' 2007</ref>. Афіцыйным месцам пасяджэнняў [[Еўрапейскі парламент|Еўрапейскага парламента]] абраны французскі горад [[Страсбург]], але сустрэчы палітычных груп і камітэтаў звычайна праходзяць у Бруселі, разам з часткай пленарных пасяджэнняў. Месцам пасяджэнняў парламента ў Бруселі з'яўляецца комплекс будынкаў {{нп2|Espace Léopold|''Espace Léopold''|en|Espace Léopold}}<ref>{{cite web|last=Wheatley|first=Paul|title=The two-seat parliament farce must end|date=2 October 2006|publisher=Café Babel|url=http://www.cafebabel.com/en/article.asp?T=A&Id=2047|accessdate=16 July 2007 |archiveurl = http://web.archive.org/web/20070610174433/http://www.cafebabel.com/en/article.asp?T=A&Id=2047 |archivedate = 10 June 2007}}</ref>. У перыяд 2002—2004 гадоў [[Еўрапейскі савет]] таксама засядаў у Бруселі<ref name="Dragoman">{{cite web|last=Stark|first=Christine|authorlink=|coauthors=|title=Evolution of the European Council: The implications of a permanent seat|work=|publisher=Dragoman.org|date=|url=http://www.dragoman.org/ec/belfast-2002.pdf|format=PDF|doi=|accessdate=2007-07-12|deadlink=404|archiveurl=http://web.archive.org/20070615135910/www.dragoman.org/ec/belfast-2002.pdf|archivedate=2007-06-15}}</ref>.
Брусель, разам з [[горад Люксембург|Люксембургам]] і Страсбургам, стаў прымаць міжнародныя інстытуты з 1957 года, паступова становячыся цэнтрам палітычнай актыўнасці, асабліва з тых часоў, як Камісія і Еўрапейскі савет асталяваліся там, у так званым «Еўрапейскім квартале» (''European Quarter'')<ref name="ENA COMM SEAT"/>. Раннія рэзідэнцыі размяшчаліся бессістэмна, без якога-небудзь плана. На сённяшні момант галоўнымі будынкамі з'яўляюцца {{нп2|Berlaymont building|''Berlaymont building''|en|Berlaymont building}}, дзе размяшчаецца Камісія, будынак {{нп2|Justus Lipsius building|''Justus Lipsius building''|en|Justus Lipsius building}}, дзе знаходзіцца Савет, і ''Espace Léopold'' Парламента<ref name="EC EiB"/>. Плошчы, занятыя інстытутамі, выраслі вельмі значна. Камісія займае 865 тысяч квадратных метраў ва ўсходняй частцы горада (што складае чвэрць усёй офіснай тэрыторыі Бруселя<ref name="Demey"/>). Канцэнтрацыя і шчыльнасць размяшчэння дасягнулі таго ўзроўню, што тэрыторыю сталі параўноўваць з [[гета]]<ref name="EUO buildings">{{cite web|last=Vucheva|first=Elitsa|authorlink=|coauthors=|title=EU quarter in Brussels set to grow|work=|publisher=EU Observer|date=2007-09-05|url=http://euobserver.com/9/24707|doi=|accessdate=2007-09-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Gkul84hK|archivedate=2013-05-20}}</ref>. Аднак іменна гэтая канцэнтрацыя служыць пацвярджэннем вялікай важнасці Бруселя як міжнароднага цэнтра<ref name="E!Sarp"/>.
== Транспарт ==
У Бруселі (рэгіёне) ёсць [[метро]], [[трамвай]] (гл. [[брусельскі трамвай]]) і мноства [[аўтобус]]ных маршрутаў. Аператар усіх відаў грамадскага транспарту Бруселя (за выключэннем [[таксі]]) — [[STIB/MIVB|«Таварыства грамадскага транспарту Бруселя»]], ({{lang-fr|Société des Transports Intercommunaux Bruxellois — STIB}} / {{lang-nl|Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel - MIVB}}; (больш даслоўны пераклад — «міжмуніцыпальнага транспарту»)
Паслугі таксі аказвае каля васьмісот прыватных аператараў. Усе яны падпарадкоўваюцца Дырэкцыі таксі Міністэрства Брусельскага сталічнага рэгіёна i прымяняюць адзіную тарыфную сістэму. Больш падрабязна, гл. [[брусельскае таксі]].
Брусель з'яўляецца цэнтрам чыгуначнай сеткі Бельгіі. Тут ёсць тры асноўныя вакзала — Паўночны, Цэнтральны і Паўднёвы, а таксама некалькі чыгуначных станцый. Ніжэй пералічаныя вакзалы Брусельскага сталічнага рэгіёна, на якіх дзейнічае тарыф агламерацыі Бруселя:
{| class="wikitable sortable"
|-
! {{lang-fr|}}
! {{lang-nl|}}
|-
| Berchem-Sainte-Agathe
| Sint-Agatha-Berchem
|-
| Bockstael
| Bockstael
|-
| Boitsfort
| Bosvoorde
|-
| Boondael
| Boondaal
|-
| Bordet
| Bordet
|-
| Bruxelles-Central
| Brussel-Centraal
|-
| Bruxelles-Chapelle
| Brussel-Kapellekerk
|-
| Bruxelles-Congrès
| Brussel-Congres
|-
| Bruxelles-Midi
| Brussel-Zuid
|-
| Bruxelles-Nord
| Brussel-Noord
|-
| Bruxelles-Luxembourg
| Brussel-Luxemburg
|-
| Bruxelles-Schuman
| Brussel-Schuman
|-
| Delta
| Delta
|-
| Etterbeek
| Etterbeek
|-
| Evere
| Evere
|-
| Forest-Est
| Vorst-Oost
|-
| Forest-Midi
| Vorst-Zuid
|-
| Haren
| Haren
|-
| Haren-Sud
| Haren-Zuid
|-
| Jette
| Jette
|-
| Meiser
| Meiser
|-
| Merode
| Merode
|-
| Moensberg
| Moensberg
|-
| Saint-Job
| Sint-Job
|-
| Schaerbeek
| Schaarbeek
|-
| Uccle-Calevoet
| Ukkel-Kalevoet
|-
| Uccle-Stalle
| Ukkel-Stalle
|-
| Vivier d'Oie
| Diesdelle
|-
| Watermael
| Watermaal
|}
== Выдатнасці ==
=== Горад Брусель ===
Большая частка славутасцей агламерацыі знаходзіцца ў граніцах гістарычнага ядра Бруселя.
=== Іншыя камуны ===
* Андэрлехт — дом [[Эразм Ратэрдамскі|Эразма]]
* Кукельберг — Нацыянальная базіліка Святога Сэрца
* Укел — Лес Сонцаў, праваслаўная царква
== Вядомыя асобы ==
Радок 211 ⟶ 418:
== Спасылкі ==
{{commonscat|Brussels}}
* [http://www.ilotsacre.be Карта горада Брусель]
{{Адміністрацыйны падзел Бельгіі}}
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]
| |||