Дэзоксірыбануклеінавая кіслата: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Радок 92:
=== Пашкоджанні ДНК ===
{{main|Мутацыя}}
[[Выява:Benzopyrene DNA adduct 1JDG.png|thumb|right|230px|Інтэркаліраваннае хімічнае злучэнне, якое знаходзіцца ў сярэдзіне спіралі — [[бензіпірэн]], асноўны мутаген табачнага дыма<ref>Created from [http://rcsb.org/pdb/cgi/explore.cgi?pdbId=1JDG PDB 1JDG]</ref>]]
ДНК можа пашкоджвацца разнастайнымі [[мутаген]]амі, да якіх адносяцца [[акісленне|акісляючыя]] і [[алкіліраванне|алкіліруючыя]] рэчывы, а таксама высокаэнергетычная электрамагнітная радыяцыя — [[Ультрафіялетавае выпраменьванне|ультрафіялетавае]] і [[рэнтгенаўскае выпраменьванне|рэнтгенаўскае]] выпраменьванні. Тып пашкоджанні ДНК залежыць ад тыпу мутагена. Напрыклад, ультрафіялет пашкоджвае ДНК шляхам утварэння ў ёй дымераў тыміна, якія ўзнікаюць пры стварэнні кавалентных сувязяў паміж суседнімі асновамі<ref>{{cite journal | author = Douki T, Reynaud-Angelin A, Cadet J, Sage E | title = Bipyrimidine photoproducts rather than oxidative lesions are the main type of DNA damage involved in the genotoxic effect of solar UVA radiation | journal = Biochemistry | volume = 42 | issue = 30 | pages = 9221 – 6 | year = 2003 | id = PMID 12885257}}</ref>.
 
Аксіданты, такія як [[свабодныя радыкалы]] або [[пераксід вадароду]], прыводзяць да некалькіх тыпах пашкоджанні ДНК, уключаючы мадыфікацыі асноў, у асаблівасці гуаназіна, а таксама двухланцужковыя парывы ў ДНК<ref>{{cite journal | author = Cadet J, Delatour T, Douki T, Gasparutto D, Pouget J, Ravanat J, Sauvaigo S | title = Hydroxyl radicals and DNA base damage | journal = Mutat Res | volume = 424 | issue = 1 – 2 | pages = 9 – 21 | year = 1999 | id = PMID 10064846}}</ref>. Згодна некаторым ацэнкам, у кожнай клетцы чалавека акісляючымі злучэннямі штодня пашкоджваецца каля 500 асноў<ref>{{cite journal | author = Shigenaga M, Gimeno C, Ames B | title = Urinary 8-hydroxy-2′-deoxyguanosine as a biological marker of ''in vivo'' oxidative DNA damage | url=http://www.pnas.org/cgi/reprint/86/24/9697 | journal = [[Proc Natl Acad Sci U S A]] | volume = 86 | issue = 24 | pages = 9697 – 701 | year = 1989 | id = PMID 2602371}}</ref><ref>{{cite journal | author = Cathcart R, Schwiers E, Saul R, Ames B | title = Thymine glycol and thymidine glycol in human and rat urine: a possible assay for oxidative DNA damage | url=http://www.pnas.org/cgi/reprint/81/18/5633.pdf | journal = Proc Natl Acad Sci U S A | volume = 81 | issue = 18 | pages = 5633 – 7 | year = 1984 | id = PMID 6592579}}</ref>. Сярод розных тыпаў пашкоджанняў найбольш небяспечныя — гэта двухланцужковыя парывы, таму што яны цяжка [[рэпарацыя ДНК|рэпарыруюцца]] і могуць прывесці да страт участкаў [[храмасома|храмасом]] (дзелецыям) і [[транслакацыя]]м.
 
Многія малекулы мутагенаў устаўляюцца ([[інтэркаляцыя|інтэркаліруюць]]) паміж двума суседнімі парамі асноў. Большасць гэтых злучэнняў, напрыклад, этыдый, [[даўнарубіцын]], доксарубіцын і [[талідамід]] маюць [[араматычнасць|араматычную]] структуру. Для таго, каб інтэркаліруючае злучэнне магло змясціцца паміж асновамі, яны павінны разысціся, расплетаяючы і парушаючы структуру двайной спіралі. Гэтыя змены ў структуры ДНК перашкаджаюць [[транскрыпцыя, біялогія|транскрыпцыі]] і [[рэплікацыя ДНК|рэплікацыі]], выклікаючы мутацыі. Таму інтэркаліруючыя злучэнні часта з'яўляюцца [[канцэраген]]амі, найбольш вядомыя з якіх — [[бензапірэн]], [[акрыдзін]]ы, [[афлатаксін]] і [[бромісты этыдый]]<ref>{{cite journal | author = Ferguson L, Denny W | title = The genetic toxicology of acridines | journal = Mutat Res | volume = 258 | issue = 2 | pages = 123 – 60 | year = 1991 | id = PMID 1881402}}</ref><ref>{{cite journal | author = Jeffrey A | title = DNA modification by chemical carcinogens | journal = Pharmacol Ther | volume = 28 | issue = 2 | pages = 237 – 72 | year = 1985 | id = PMID 3936066}}</ref><ref>{{cite journal |author=Stephens T, Bunde C, Fillmore B |title=Mechanism of action in thalidomide teratogenesis |journal=Biochem Pharmacol |volume=59 |issue=12 |pages=1489 – 99 |year=2000 |id=PMID 10799645}}</ref>. Нягледзячы на ​​гэтыя негатыўныя ўласцівасці, з-за іх здольнасці прыгнятаць транскрыпцыю і рэплікацыю ДНК, інтэркаліруючыя злучэнні выкарыстоўваюцца ў [[хіміятэрапія|хіміятэрапіі]] для падаўлення клетак [[рак, хвароба|рака]], якія хутка растуць<ref>{{cite journal | author = Braña M, Cacho M, Gradillas A, de Pascual-Teresa B, Ramos A | title = Intercalators as anticancer drugs | journal = Curr Pharm Des | volume = 7 | issue = 17 | pages = 1745 – 80 | year = 2001 | id = PMID 11562309}}</ref>.
 
== Гл. таксама ==