|
''' {{вызн|1=Кашталян'''}}, ''{{вызн2|1=каштэлян'', ''шатэлен''}} ({{lang-fr|chatelain}}, {{lang-pl|kasztelan}}, {{lang-lt|kastelionas}}, з {{lang-la|castellanus}}, ад ''castellum'' «— замак») — у феадальных дзяржавах адміністратар замка і прылеглых тэрыторый.
СпалучаўВыконваў функцыі кіраўніка замка, адказнага за спраўнае ўтрыманне замка, гарнізона і абслуговага персанала, і кіраўніка тэрыторыяй, адказнага за яе бяспеку і абарону, збор падаткаў і даніны, ажыццяўленне судовай улады.
У сярэднявечнай [[Польшча|Польшчы]] назва ''kasztelan'' з'явілася ў [[XII12 ст.]]стагоддзі. У [[Рэч ПаспалітаПаспалітая|Рэчы паспалітайПаспалітай]], уключаючы і [[Вялікае княства Літоўскае]], пасада кашталяна з часам стала ганаровым тытулам. Пры ''[[паспалітае рушенне|паспалітым рушеньи''рушенні]] (усеагульнае апалчэнне) кашталянакашталян камандаваў шляхтай свайго [[павятпавет]]а або [[Ваяводства|ваяводства]] падчас паходу. Першапачаткова ў ВКЛ подобныя функцыі выконвалі старосты або намеснікі, значная частка якіх паступова пад польскім уплывам пачала звацца кашталянамі, а меншая ваяводамі.
Кашталяны прымалі ўдзел у паседжаннях каралеўскай рады — [[сенат]]а. Сярод кашталянаў усталявалася строгая іерархія, у адпаведнасці з якой яны займалі месцы ў сенаце (нараўнепобач з [[ваявода]]мі). Самым старэйшым быў [[кракаў]]скі кашталян. За ім кашталянкашталяны [[познань]]скі, [[ВільнюсВільня|віленскі]] і [[Трокі|троцкі]]. Далей вынікаліпаводле ''іерархіі ішлі {{вызн2|1=крэславыя кашталяны''}}, зсядзеўшыяякія прымалі удзел у паседжаннях седзячы ў крэслах — сандамерскі[[сандамір]]скі, [[каліш]]скі, [[Жмудзь|жмудскі]], [[кіеў]]скі, [[львоў]]скі, [[валынь|валынскі,]] і іншыя. Меней ушанаваныя кашталяны [[радаерадам]]мскіскі, [[хелм]]скі, [[Варшава|варшаўскі]] і іншыя засядалі на так званым шэрым канцы на лаўках у сцен.
ПасадыУ ВКЛ кашталянскія пасады займалі, як правіла, прадстаўнікі шляхетных княжыхмагнацкіх родаў [[Радзівілы|Радзівілаў]], [[Тышкевічы|Тышкевічаў]], [[Хадкевічы|Хадкевічаў]], [[АльшанскіяГальшанскія|АльшанскіхГальшанскіх]].
З падзеламі Рэчы паспалітай у [[XVIII18 ст.]]стагоддзі пасада знікла і пасада.
Пазней кашталянамі звалі таксама наглядчыкаў [[касцёл]]аў, кастэлянкамікасталянкамі — кладаўшчыц у лячэбных, лячэбна-аздараўленчых і рознага роду прытулкаўпрытулках для дзяцей, інвалідаў і старых.
[[Катэгорыя:Дзяржаўныя пасады ВКЛ]]
|
