Вяз гладкі: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →Значэнне і прымяненне: арфаграфія |
др вырашэнне неадназначнасцяў, typos fixed: , → , (2) using AWB |
||
Радок 37:
'''Вяз гладкі''' ({{lang-la|Úlmus laévis}}) - ліставае дрэва, від [[род]]у [[Вяз]] (Ulmus) сямейства [[Вязавыя|Вязаў]] (Ulmaceae).
==Распаўсюджанне і экалогія==
Вяз гладкі расце практычна на ўсёй тэрыторыі [[Еўропа|Еўропы]] (за выключэннем [[Пірэнейскі паўвостраў|Пірэнейскага паўвострава]] і [[Брытанскія астравы|Брытанскіх астравоў]]), на [[Каўказ]]е, у [[Малая Азія|Малой Азія]] і на [[Урал]]е ([[Чалябінская вобласць|Чалябінская]] і [[Свярдлоўская вобласць]]). На поўначы даходзіць да паўднёва-ўсходняй [[Швецыя|Швецыі]] ([[востраў Эланд]])
==Галандская хвароба вяза==
Як і многія іншыя віды вяза, вяз гладкі схільны да небяспечнага грыбковага захворвання, вядомаага як [[Галандская хвароба вяза]]. Споры грыба пераносяцца жукамі-караедамі і некаторымі казуркамі, а таксама праз заражоную драўніну і пілавінне. Барацьба з галандскай хваробай вядзецца шляхам санітарных высечак, уборкі рэшткаў дрэў на месцы вырубкі, знішчэння насякомых-пераносчыкаў хваробы. Дзейсным метадам таксама лічыцца ін'екцыя [[антыбіётык]]аў у ствол дрэва.
==Батанічнае апісанне==
Дрэвы растуць да вышыні ў 40 метраў, маюць шырокацыліндрычную, злёгку закругленую дагары [[крона|крону]]. Працягласць жыцця дрэва можа дасягаць да 200-250 гадоў. У маладым узросце расце вельмі хутка, пасля 40-50 гадоў рост яго запавольваецца. [[Ствол дрэва|Ствол]] старога вяза можа дасягаць метра ў [[дыяметр]]ы. Галлё тоўстае, накіраванае ўверх. [[Кара, біялогія|Кара]] бура-карычневая, рэпалістая, адслойваецца тонкімі пласцінкамі. У падмурку ствала буйных дрэў часам утвараюцца плоскія [[дошкападобныя карані]], якія выконваюць функцыю дадатковай апоры. [[Пабег]]і светла-бурыя, бліскучыя, часам з сівым налётам і чачавічкамі.
[[Ліст|Лісце]] простае, яйкападобнае або авальнае, з завостранай верхавінай, у пачатку моцна нераўнабокее , цёмна-зялёнага колеру (знізу больш светлыя), на кароткіх хвосціках. Даўжыня ліста можа дасягаць 12 см, шырыня - да 8 см. Край [[ліставая пласцінка|ліставой пласцінкі]] двузубчаты, верхні бок ліста бліскучы, ніжняя частка голая або мяккаапушчанная.
[[Кветка|Кветкі]] дробныя, абоеполыя, сабраныя ў пучкі на доўгіх [[кветаножка]]х. Калякветнік пяці- ці восьмілопасны, нероўнобокі. Квітнее вяз гладкі у [[красавік]]у - [[май|траўні]], да распускання лісця апыляецца ветрам. [[Плод]] мае круглявае або авальнае апушчанае крылца, у цэнтры якога знаходзіцца [[насенне]]. Плод вісяць пучкамі на доўгіх пладаножках.
==Значэнне і прымяненне==
[[Драўніна]] вяза трывалая, цяжкая, устойлівая да ўздзеяння вады, [[Абалона, батаніка|абалона]] даволі шырокая, светла-жоўтая , [[Ядровая драўніна|ядро]] светла-бурае або шэра-бурые. Ужываецца для вырабу мэблі, прыклад ад стрэльб і іншых вырабаў. Кару раней ўжывалі для дублення скур, а з [[луб]]у плялі вяроўкі і [[цыноўка|цыноўкі]]. Выкарыстоўваюць у полеахоўных насаджэннях і азеляненні гарадоў. У спрыяльныя гады вясной вяз гладкі каштоўны як ранні [[меданосы|меданос]] і [[пылканосы|пылканос]].
{{фотарадок|Ulmus Laevis Buttress root 107.jpg|Elm Foliage.jpg|ш2=110|Ulmus laevis.jpg|Ulmus laevis1.JPG|Ulmus laevis MHNT.BOT.2010.12.4.jpg|текст=Вяз гладкі. Злева направа: дошкападобныя карані; галлё з лісцем і пладамі; кветкі; плады буйным планам; плады|color=#BBDD99}}
{{зноскі}}
[[Катэгорыя:Вязавыя]]
[[Катэгорыя:Дэкаратыўныя расліны]]
| |||