Поліфанія: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (размовы | уклад)
др Bot: Migrating 42 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q179465 (translate me)
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
''Паліфо́нія''', ''састарэлая арфаэпічных норма'' '''паліфані́я''' (ад {{lang-el|πολύς}}  — ''шматлікі''і {{lang-el|φωνή}}  — ''гук'')  — [[Склад, музыка|склад]] шматгалосный музыкі, які характарызуецца адначасовым гучаннем, развіццём і ўзаемадзеяннем некалькіх фактурна ''раўнапраўных'' мелодый (галасоў). Процілеглымі паліфоніі складамі з'яўляюцца [[манодыя]] і [[гамафонія]] (часам таксама званая «гамафонна-гарманічным складам»).
 
Паняцце паліфоніі (як склада) не карэлятыўна паняццю [[Гармонія, музыка|гармоніі]] (гукавысотнай структуры), таму справядліва казаць, напрыклад, аб поліфанічнай гармоніі. У рамках поліфанічнай гармоніі слых вылучае кансанансы і дысанансы, [[акорд]]ы і (у старадаўнім шматгалоссі) [[Канкорд, музыка|канкорды]], і ва ўсіх нарматыўных выпадках поліфанічная п'еса валодае прыкметай цэласнасцю гукавысотнай структуры, [[Лад, музыка|ладу]].
 
Поліфонію падзяляюць на тыпы:
* ''Падгалосная'' паліфонія, пры якой разам з асноўнай мелодыяй гучаць яе ''падгалоскі'', гэта значыць некалькі адрозніваючыеся варыянты (гэта супадае з паняццем [[гетэрафонія]]). Характэрна для рускай народнай песні.
* ''Імітацыйная'' паліфонія, пры якой асноўная тэма гучыць спачатку ў адным голасе, а потым, магчыма, са змяненнямі, з'яўляецца ў іншых галасах (пры гэтым асноўных тэм можа быць некалькі). Форма, у якой тэма паўтараецца без зменаў, завецца [[Канон, музыка|канонам]]. Вяршыняй формаў, у якіх мелодыя змяняецца ад голасу да голасу, з'яўляецца [[фуга]].
* ''Кантрасна-тэматычная'' паліфонія (ці ''палімеладызм''), пры якой адначасова гучаць розныя мелодыі. Упершыню з'явілася ў [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзі]].
 
Першыя захаваўшыеся ўзоры еўрапейскай поліфанічнай музыкі  — [[арганум]]ы [[IX стагоддзе|IX стагоддзя]]. У XIII — XIVXIII—XIV стагоддзях паліфонія ярчэй усяго праявілася ў [[Матэт|матэце]]. У [[XV стагоддзе|XV]]—[[XVI]] стагоддзях паліфонія становіцца нормай для ўсёй еўрапейскай музыкі, як царкоўнай (шматгалосныя), так і свецкай. Найвышэйшага росквіту поліфанічная музыка дасягнула ў творчасці [[Георг Фрыдрых Гендэля|Гендэля]] і [[Іаган Себасцьян Бах|Баха]] ў [[XVII стагоддзе|XVII]]—[[XVIII]] стагоддзях (у асноўным, у форме [[фуга|фуг]]). Пасля Баха пачынаецца росквіт гамафоннага складу, і наступны ўздым цікавасці да паліфоніі пачынаецца толькі ў другой палове [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзя]]. Імітацыйная паліфонія, якая арыентуюцца на Баха і Гендэля, часта выкарыстоўвалася кампазітарамі [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]] ([[Хіндэміт]], [[Шастаковіч]], [[Ігар Фёдаравіч Стравінскі|Стравінскі]] і інш.)
 
== Глядзіце таксама ==