Вікіпедыя

Юрый Яраславіч (князь тураўскі): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
→‎Паходжанне: арфаграфія
стылявыя змены, дапаўненне
Радок 16:
| месца нараджэння =
| дата смерці = пасля {{ДС|||1167|}}
| месца смерці = <!--{{МС|Тураў||}} Не падцверджана. -->
| род = [[Выява:Znak Rurik for templates.png|20 px|Рурыкавічы]] [[Ізяславічы Тураўскія]] — галіна Рурыкавічаў
| у шлюбе = [[Выява:Znak Rurik for templates.png|20 px|Рурыкавічы]] Ганнадачка УсеваладаўнаУсевалада Ольгавіча, дачкавялікага [[Князь|князя]] [[Гарадзенскае княства|гарадзенскага]] [[Усевалада]]кіеўскага, (з [[1144]])
| бацька = [[Выява:Znak Rurik for templates.png|20 px|Рурыкавічы]] [[Яраслаў Святаполчыч]]
| маці = імя невядома
Радок 29:
| бітвы = абарона Турава 1158, 1160 гг.
| вядомы як = апошні князь тураўскі да падзелу на ўдзелы
| дзейнасць = аднаўленне княжання ў [[Тураўскае княства|Тураўскім Княствекнястве]] роду Ізяславічаў Тураўскіх
| рэлігія = [[Выява:OrthodoxCross(black,contoured).svg|10 px|Праваслаўны крыж]] [[праваслаўе]]
| вікісховішча =
Радок 41:
Юрый Яраславіч належыць да 9 пакалення Рурыкавічаў і трэцяга пакалення іх галіны — Ізяславічаў Тураўскіх. Унук [[Вялікія князі кіеўскія|вялікага князя кіеўскага]] і князя тураўскага [[Святаполк II Тураўскі|Святаполка Ізяславіча]], праўнук вялікага кн. кіеўскага і князя тураўскага [[Ізяслаў Яраславіч|Ізяслава Яраславіча]] (заснавальніка роду), прапраўнук вялікага кн. кіеўскага і князя тураўскага [[Яраслаў Уладзіміравіч|Яраслава Уладзіміравіча (Мудрага)]].
 
Бацька Юрыя, Яраслаў Святаполчыч, змагаўся за сваю спадчыну — тураўскі сталец — з вялікім князем кіеўскім [[Уладзімір Манамах|Уладзімірам Усеваладавічам (Манамахам)]], загінуў у 1123 годзе падчас аблогі г. [[Уладзімір-Валынскі|Уладзіміра-Валынскага]].
 
Брат Юрыя, Вячаслаў Яраславіч, згадваецца ў 1127 годзе як удзельны [[Клецкае княства|князь клечаскі]]; сёстры: Сафія — жонка [[Менскае княства|князя менскага]] [[Расціслаў Глебавіч|Расціслава Глебавіча]]; Прыбыслава — прыкладна з [[1136]] г. жонка [[Балтыйскае Памор'е|заходнепаморскага]] князя Рацібора І.
 
== Прыход да ўлады ==
Юрый Яраславіч упершыню згадваецца ў летапісы ў [[1144]] г. у сувязі з жаніцьбай на Ганне Усеваладаўне, дачцэ вялікага князя кіеўскага Усевалада Ольгавіча (Алегавіча): ''«тои же зиме Всеволод отда две Всеволодковне Володимири внуце едину за Володимира за Давыдовича а другу за Яраслалича за Дюрдя, обе одной недели»''<ref>ПСРЛ, т. ІІ, стб. 317.</ref>. Жаніцьба на дачцэ вялікага князя сведчыць пра высокае становішча Юрыя Яраславіча ў роднасных сувязях княжацкіх сем'яў<ref name=L.>[[Пётр Фёдаравіч Лысенка|Лысенко, П. Ф.]] Древний Туров / П. Ф. Лысенко. — [[Мінск]]: Бел. навука, [[2004]]. — 180 с., ил. — С. 163. — ISBN 985-08-0615-X. {{ref-ru}}</ref>.
 
У [[1149]] г. Юрый Яраславіч згадваецца як саветнік вялікага князя кіеўскага [[Юрый Даўгарукі|Юрыя Уладзіміравіча (Даўгарукага)]]. Верагодна, Юрый Яраславіч у гэты час, не маючы свайго княжання, быў служылым князем у Юрыя Уладзіміравіча<ref name=L.></ref>.
[[Выява:BLR_Turau_view_towards_Castle_Hill.jpg|thumb|300px|left|[[Гарадзішча]] [[Сярэднявечча|сярэдневяковага]] Турава і [[Археалогія Беларусі|археалагічны]] [[музей]]. <small>[[Тураў]], [[Жыткавіцкі раён]], [[Гомельская вобласць]].</small>]]▼
У [[1155]] годзе вялікі князь кіеўскі [[Юрый Даўгарукі|Юрый Уладзіміравіч (Даўгарукі)]] перадаў [[Тураў]] свайму сыну [[Барыс Юр'евіч|Барысу]]. [[1157]] год (па летапісе — [[1158]]) становіцца пераломным у гісторыі Тураўскай зямлі. У гэтым годзе памёр Юрый Даўгарукі. На пахаванне бацькі паехаў яго сын, князь тураўскі Барыс Юр'евіч.
 
▲[[Выява:BLR_Turau_view_towards_Castle_Hill.jpg|thumb|300px|left|[[Гарадзішча]] [[Сярэднявечча|сярэдневяковага]] Турава і [[Археалогія Беларусі|археалагічны]] [[музей]]. <small>[[Тураў]], [[Жыткавіцкі раён]], [[Гомельская вобласць]].</small>]]
Скарыстаўшыся гэтай акалічнасцю, [[Тураў]] заняў Юрый Яраславіч, які не меў свайго княжацкага ўдзелу і быў служылым князем у Юрыя Даўгарукага, пры гэтым карыстаўся ў яго даверам, уплывам і пашанай.
У [[1155]] годзе Юрый Уладзіміравіч (Даўгарукі) перадаў [[Тураў]] свайму сыну [[Барыс Юр'евіч|Барысу]]. У [[1158]] годзе Юрый Даўгарукі памёр. У гэтым самым годзе [[Тураў]] заняў Юрый Яраславіч. Відавочна, ён скарыстаўся ад'ездам з Турава ў Кіеў Барыса Юр'евіча на пахаванне бацькі.
 
== Барацьба за незалежнасць ==
 
Новы вялікі князь кіеўскі [[Ізяслаў Давыдавіч]] неадкладна запатрабаваў ад Юрыя Яраславіча пакоры, і калі Юрый не паслухаўся — рушыў на расправу. У [[1158]] годзе да [[Тураў|Турава]] і [[Пінск]]а падышло войска шасці рускіх князёў на чале з вялікім князем кіеўскім. Дзесяць тыдняў доўжылася аблога — самая працяглая асада гораду часоў сярэдневяковай Русі, падчас якой абаронцы не толькі добра бараніліся на гарадскіх сценах, але нават рабілі вылазкі. А калі ў войску вялікага князя кіеўскага пачаўся паморак коняў, яно мусіла зняць аблогу і сысці. Другі па важнасці горад [[Тураў]]скай зямлі — [[Пінск]] — таксама здолеў адбіцца.▼
Тураўцы горача падтрымалі{{крыніца?}} прыход да ўлады энергічнага і таленавітага князя, які лічыў сваёй вотчынай менавіта [[Тураўскае княства]]. Хутчэй за ўсё, тураўцам надакучылі{{крыніца?}} частыя змены на тураўскім стальцы прышлых і часовых князёў, што клапаціліся аб сваіх набытках і прыбліжаных, а не аб дабрабыце княства і мясцовых жыхароў.
 
▲Новы вялікі князь кіеўскі [[Ізяслаў Давыдавіч]] неадкладна запатрабаваў ад Юрыя Яраславіча пакоры, і калі Юрый не паслухаўся — рушыў на расправу. У [[1158]] годзе да [[Тураў|Турава]] і [[Пінск]]а падышло войска шасці рускіх князёў на чале з вялікім князем кіеўскім. Дзесяць тыдняў доўжылася аблога — самая працяглая асада гораду часоў сярэдневяковай Русі, падчас якой абаронцы не толькі добра бараніліся на гарадскіх сценах, але нават рабілі вылазкі. А калі ў войску вялікага князя кіеўскага пачаўся паморак коняў, яно мусіла зняць аблогу і сысці. Другі па важнасці горад [[Тураў]]скай зямлі — [[Пінск]] — таксама здолеў адбіцца.
 
Дамова з вялікім князем кіеўскім не была заключаная. Больш за тое, праз два гады, ў [[1160]] годзе, паўтарыўся паход на [[Тураў]] пяці паўднёварускіх князёў. Тры тыдні стаялі яны аблогай пад Туравам, імкнучыся ўзяць горад. Аднак і гэты паход тураўцы здолелі паспяхова адбіць: «…''и не вспевше ему ничтоже возвратишася в свояси''…».
 
І толькі ў [[1162]] годзе (фактычна ў [[1161]] годзе) вялікі князь кіеўскі [[Расціслаў Мсціславіч]] заключыў мір з Юрыем Яраславічам і прызнаў незалежнасць Тураўскай зямлі. Так былі адноўлены самастойнасць Тураўскага княства і дынастыя Ізяславічаў на тураўскім стальцы. Перарванае Уладзімірам Усеваладавічам (Манамахам) у [[1113]] годзе самастойнае палітычнае развіццё Тураўскага княства праз пакуты часовых падараванняў і драбленняў у 1140-50-я гады было адноўлена ў [[1157]] годзе дзякуючы рашучасці і мужнасці нашчадка Ізяславічаў — Юрыя Яраславіча, а таксама гарачай і адданай падтрымцы тураўскага насельніцтва{{крыніца?|пра гарачую і адданую падтрымку адкуль звесткі}}.
 
Як сцвярджае даследчык [[Мікола Ермаловіч|М. Ермаловіч]], падзеі [[1157]] года, як і ранейшыя — [[1013]], [[1146]] гг. — паказваюць, што ў жыхароў Тураўскай зямлі, знешне ціхіх і пакорлівых пад неаслабнай увагай Кіева — ніколі не замірала імкненне да свабоднага палітычнага жыцця.
Радок 67 ⟶ 66:
 
Імя Юрыя Яраславіча не згадваецца ў летапісах у сувязі з усобіцамі і войнамі. Можна думаць, што яго княжанне прынесла краю мір і спакой.
[[Выява:Гарадзішча старажытнага Турава пэрыяду раньняга сярэднявечча царква 3.JPG|thumb|left|Падмурак царквы на гарадзішчы ў Тураве, XII ст. <small>Гісторыка-археалагічны комплекс «Старажытны Тураў».</small>]]
 
Сведчаннем умацавання незалежнасці Тураўскага княства пры Юрыі і яго нашчадках стала ўзвядзенне ў 1170—1175 гг. у Тураве мураванай царквы, якая па архітэктуры была блізкай тагачасным кіеўскім і ўладзімірскім храмам. На час яго княжання прыпадае дзейнасць выдатнага дзеяча — [[Кірыла Тураўскі|Кірылы Тураўскага]]. Каля [[1169]] Юрый з тураўскімі старэйшынамі ўпрасілі Кірылу-мніха прыняць [[епіскап]]ства.
 
Юрый апошні раз упамінаецца летапісцам у [[1167]] годзе ў сувязі з шлюбам яго дачкі [[Малфрыд Юр'еўна|Малфрыд]] з Усеваладам Яраславічам: ''«… Ярослав…Ярослав Изяславич'' ([сын Ізяслава Мсціславіча)] ''поем дчерь Дюргия у Ярославича Малфрид ис Турова за сына Всеволода»''.▼
Падчас кіравання Юрыя Тураўскае княства дасягнула вялікага культурнага і сацыяльнага ўздыму. Пры ім [[Пінск]] пачынае расці, як буйны гандлёвы горад, у грамадскім жыцці узрастае роля [[веча]]{{крыніца?|адкуль вядома пра веча ў Пінску і Тураве}}. Неагрэсіўная знешняя палітыка князя з'яўляецца сведкам зацікаўленасці Юрыя менавіта ў культурным развіцці — у адрозненні ад іншых князёў, ён не выкарыстоўваў рэсурсы княства на свае ўласныя мэты{{крыніца?|адкуль вядома як выкарыстоўваў сродкі}}, за што карыстаўся вялікай падтрымкай з боку гараджан{{крыніца?|крыніцы адкуль вядома пра падтрымку і яе ступень, зноў жа}}.
 
▲Юрый апошні раз упамінаецца летапісцам у [[1167]] годзе ў сувязі з шлюбам яго дачкі [[Малфрыд Юр'еўна|Малфрыд]] з Усеваладам Яраславічам: ''«… Ярослав Изяславич'' (сын Ізяслава Мсціславіча) ''поем дчерь Дюргия у Ярославича Малфрид ис Турова за сына Всеволода»''.
 
Памёр Юрый Яраславіч паміж 1167 і 1170 гг., перад гэтым ён, верагодна, завяшчаў падзяліць княства паміж сваімі сынамі. Падзел адбыўся паміж 1167 і [[1174]] гадамі. Сярод пяці сыноў Юрыя Яраславіча ў летапісных паведамленнях трое згадваюцца як «Тураўскі», «з Турава»: Святаполк, Іван і Глеб. Святаполк згаданы як «Тураўскі» ў 1162 г. (яшчэ пры жыцці бацькі і да падзелу на ўдзелы), Іван «з Турава» — у 1167 (1168) і 1170<ref name=L.166>[[Пётр Фёдаравіч Лысенка|Лысенко, П. Ф.]] Древний Туров. — Минск, 2004. — Сс. 175. ISBN 985-08-0615-X. {{ref-ru}}</ref>. Таму парадак княжання Святаполка, Івана і Глеба ў Тураве вызначаецца як верагодны.
 
== Сям'я ==
 
ЖонкайУ Юрыя былаЯраславіча Ганна,і дачка гарадзенскага князя [[Усеваладка Гарадзенскі|Усеваладкі]], у Юрыя іяго Ганныжонкі было 5 сыноў і 2 дачкі:
* [[Іван Юр'евіч|Іван]] — князь тураўскі;
* [[Святаполк III Юр'евіч|Святаполк]] — князь пінскі, потым тураўскі;
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Юрый_Яраславіч_(князь_тураўскі)"