Міхаіл Львовіч Глінскі: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→Паходжанне і служба: вікіфікацыя |
→Паходжанне і служба: дапаўненне |
||
Радок 62:
== Біяграфія ==
=== Паходжанне і еўрапейская служба ===
Прадстаўнік княжаскага роду [[Род Глінскіх|Глінскіх]] гербу ўласнага, сын {{нп3|Леў Барысавіч Глінскі|Льва Глінскага|uk|Глинський Лев Борисович}}.
Навучаўся ў [[Еўропа|Еўропе]], быў у [[Германія|Германіі]], [[Італія|Італіі]], [[Іспанія|Іспаніі]], авалодаў асноўнымі еўрапейскімі мовамі. Служыў у войску {{нп3|Альбрэхт III, герцаг Саксоніі|Альбрэхта саксонскага|ru|Альбрехт III (герцог Саксонии)}}, імператара Святой Рымскай імперыі [[Максіміліян I Габсбург|Максіміліяна I]], удзельнічаў у {{нп3|Італьянскія войны|італьянскіх войнах|ru|Итальянские войны}}, дзе вызначыўся ваенным талентам і смеласцю. Заслужыў асаблівую прыхільнасць імператара, які надаў яму тытул [[Фюрст|князя Святой Рымскай імперыі]]. У [[Італія|Італіі]] прыняў [[каталіцтва]].
У канцы [[1490-я|1490-х]] вярнуўся ў Літву, дзе неўзабаве наблізіўся да [[Вялікія князі літоўскія|вялікага князя]] [[Аляксандр Ягелончык|Аляксандра]], які ў [[1499]] зрабіў яго маршалкам свайго двара. Суправаджаў вялікага князя ў часе выправы на {{нп3|каранаванне||ru|Коронация}} ў [[Горад Кракаў|Кракаў]]. Паступова зрабіўся першым дарадцам Аляксандра, фактычна быў кіраўніком дзяржавы. Спрыяў узвышэнню старэйшых братоў, а таксама стрыечнага брата з жаночай лініі, сына [[Феадора Барысаўна Глінская|Федкі Глінскай]], [[Андрэй Аляксандравіч Дрозд|Андрэя Дрожчыча]], які ў [[1504]] зрабіўся [[Старосты лідскія|намеснікам лідскім]]. У [[1506]] узначаліў войска [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], якое атрымала перамогу над татарамі ў [[Клецкая бітва|Клецкай бітве]] ([[1506]]).▼
=== На службе ў Аляксандра Ягелончыка ===
Вярнуўшыся ў Літву ў канцы [[1490-я|1490-х]], ён неўзабаве наблізіўся да [[Вялікія князі літоўскія|вялікага князя]] [[Аляксандр Ягелончык|Аляксандра]], які ўвесь час звяртаўся да яго за саветамі. У [[1499]] годзе Аляксандр зрабіў яго маршалкам свайго двара, а калі адправіўся ў [[Горад Кракаў|Кракаў]] на {{нп3|каранаванне||ru|Коронация}}, Глінскі суправаджаў яго ў якасці пасла ад Літвы.
▲
Велічэзнае багацце дапамагала яму набываць сабе прыхільнікаў і сяброў, пераважна, зрэшты, з асяроддзя рускага [[баяры|баярства]]. Літоўская шляхта моцна баялася, што Глінскі, па смерці бяздзетнага Аляксандра, можа захапіць уладу ў свае рукі, перанесці сталіцу ў Русь і абаперціся на гэтую апошнюю. Калі кароль небяспечна захварэў, многія падазравалі, што, у сутычцы з доктарам Балінскім, Глінскі хацеў атруціць караля, і гэта падазрэнне яшчэ больш узмацнілася, калі князь вызваліў арыштаванага канцлерам Ласкім доктара і даў яму магчымасць бегчы ў Кракаў. Перамогі Глінскага ў сутычках з [[Крымскае ханства|Крымскім ханствам]], у тым ліку ў [[1506]] годзе ў [[Клецкая бітва|Клецкай бітве]], толькі ўзмацнялі зайздрасць і нянавісць да яго. Неўзабаве кароль сканаў. Адпраўленню яго цела для пахавання ў Кракаў усупрацівіліся паны, баючыся, што ў іх адсутнасць Глінскі лёгка можа авалодаць [[Горад Вільнюс|Вільняй]]. Між тым, у літоўскую сталіцу прыбыў каралевіч [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонт]]. Ворагі Глінскага, асабліва [[Ян Юр'евіч Забярэзінскі|Ян Забярэзінскі]], дамагліся таго, што Глінскаму забаронены быў вольны ўваход у пакоі гаспадара. Глінскі патрабаваў суда з сваімі супернікамі, але кароль паводзіў сябе ў гэтай справе млява і нерашуча; Глінскі звяртаўся да пасрэдніцтва вянгерскага караля {{нп3|Уласла II|Уладзіслава II|ru|Уласло II}} ([[1507]]), але дарэмна.
=== Мяцеж ===
М. Глінскі імкнуўся стварыць з часткі зямель княства (поўдзень Беларусі, часткі Украіны, Расіі) незалежную дзяржаву. Гэтыя памкненні перакрэсліў новы уладар ВКЛ — [[Жыгімонт I Стары]], які да таго пазбавіў М. Глінскага ўсіх урадаў.
Тады Глінскі, разам з братамі [[Іван Львовіч Глінскі|Іванам]] і [[Васіль Львовіч Глінскі|Васілём]], з'ехаў у свой [[Горад Тураў|Тураў]], склікаў да сябе слуг і сяброў і прызначыў каралю тэрмін, да якога яму павінен быць дадзены суд. Вялікі князь маскоўскі [[Васіль III|Васіль]] скарыстаўся выпадкам і прапанаваў усім Глінскім абарону, ласку і жалаванне. Спроба Жыгімонта вярнуць Глінскага ў Літву не адбылася, і Глінскі заключыў фармальны дагавор з Масквой<ref name="ПСРЛТ13П1">ПСРЛ [http://dlib.rsl.ru/viewer/01004161978 Т.13, 1 половина]</ref>{{rp|8}}.
У 1508 годзе М. Глінскі стаў на чале [[Мяцеж Глінскіх|мецяжу]], які праваліўся. З канца 1508 г. з сям'ёй у Маскве, атрымаў ва ўладанне гарады {{нп3|Горад Малаяраславец|Малаяраславец|ru|Малоярославец}} і {{нп3|Горад Бароўск|Бароўск|ru|Боровск}}.
| |||