|
'''Лівонскі ордэн''' ({{lang-la|Fratres miliciae Christi de Livonia}}, {{lang-de|Bruder der Ritterschaft Christi von Livland}}) — [[каталіцызм|каталіцкая]] дзяржава і ваенная арганізацыя [[рыцар]]аў ва Усходняй Прыбалтыцы на латышскіх і эстонскіх земля ([[Інфлянты|Інфлянтаў]]) у [[13 стагоддзе|XIII]] — [[16 стагоддзе|XVI]] стст.
Створаны ў [[1202]] г.годзе уў вусці [[Рака Заходняя Дзвіна|р.ракі Дзвіна]] біскупам Альбертам Буксгёўдэнам і цыстэрцыянскім абатам Тэадорыкам. Першапачаткова ордэн называўся ''Браты рыцарства Хрыстовага'' ({{lang-la|Fratres militae Christi}}). Афіцыйнай яго мэтай была абвешчана абарона заснаванага ў Інфлянтах лацінскага касцёла і пашырэнне хрысціянства сярод [[Лівы|ліваў]], [[Латгалы|латгалаў]] і [[Эсты|эстаў]].
У [[1205]] г.годзе Папа Рымскі [[Інакенцій III, Папа Рымскі|Інакенцій III]] зацвердзіў ордэн і надаў яму статут на ўзор ордэна храмоўнікаў (тампліераў). Паводле гэтага статута, члены ордэна падзяляліся на братоў-рыцараў, братоў-святароў і братоў-службовых. Браты-рыцары насілі белыя плашчы з выявай чырвонага мяча і крыжа над ім, меч над крыжам быў і на ордэнскай пячатцы (адсюль пашыраная ў сярэдневякоўі назва рыцараў -— крыжакі[[крыжак]]і). Вяваў з Літвой, Псковам, Ноўгарадам. Артымаў шэраг сур'ёзных паражэнняў ад іх (на [[бітва на Чудскім возеры|Чудскім возеры]] [[1242]], [[бітва пры Дурбе]] [[1260]] і інш.). У [[Лівонская вайна|Лівонскай вайне]] разгромлены рускімі войскамі, пасля чаго ліквідаваны.
== Лівонская вайна і заняпад ордэна ==
{{main|Лівонская вайна, 1558-1583}}
Мір апынуўся нетрывалым, і ў [[1444]] успыхнулагодзе ўспыхнула вайна [[Лівонія|Лівоніі]] з Ноўгарадам і [[Пскоўская рэспубліка|Псковам]], якая доўжылася да [[1448]].
У [[1492]] годзе для барацьбы з Лівоніяй каля нямецкай крэпасці [[Нарва|Нарвы]] быў заснаваны [[Івангорад]].
У [[1500]] годзе быў складзена антымаскоўскі дагавор паміж ВКЛ і Лівонскім ордэнам. Падчас вайны [[1501]]—[[1503]] гг., у 1501 годзе ордэн быў разгромлены рускімі войскамі пры Гельмедзе (каля [[Дэрпт]]а).
У [[1557]] г.годзе [[Іван Грозны|Іван IV]] узяў курс на абвастрэнне адносін з ордэнам — ён адмовіў лівонскім паслом у прыёме. Ордэн быў разгромлены і ліквідаваны ў [[Лівонская вайна|Лівонскай вайне]] рускімі войскамі ў [[1561]].
Апошні гросмайстар [[Готхард Кетлер]], не бачачы сродкаў да захавання незалежнасці Ордэна, па [[Віленскі дагавор|Віленскай дамове]] прыняў ([[1561]]) тытул [[герцаг]]а і тым самым паклаў канец існавання Ордэна.
| 