|
[[Выява:Buninturzhansky.jpg|thumb|right|Іван Аляксеевіч Бунін]]
'''Іван Аляксеевіч''' '''Бунін''' ({{ДН|22|10|1870|10}}, [[Варонеж]] — {{ДС|8|11|1953}}, [[Парыж]]) — выбітнывыдатны рускі пісьменнік, паэт, ганаровы акадэмік Пецярбургскай Акадэміі навук ([[1909]]), лаўрэат [[Нобелеўская прэмія|Нобелеўскай прэміі]] па літаратуры [[1933]] года.
== Жыццё ==
Да 11 гадоў выхоўваўся дома, у [[1881]] паступае ў Ялецкую ўезднуюпавятовую гімназію, у [[1885]] вяртаецца дахатыдадому і працягвае адукацыю пад кіраўніцтвам старэйшага брата Юлія. У 17-гадовым узросце пачынае пісаць вершы, у [[1887]] — дэбют у друку. У [[1889]] ідзе працаваць карэктарам у мясцовую газету «Арлоўскі веснік». Да гэтага часу адносіцца яго працяглая сувязь з супрацоўніцай гэтай газеты Варварай Пашчанка, з якой яны насуперак жаданню сям'і пераязджаюць у Палтаву ([[1892]]). Зборнікі «Вершы» (Арол, [[1891]]), «Пад адчыненымадкрытым небам» ([[1898]]), «Лістапад» ([[1901]]; Пушкінская прэмія).
У [[1895]] — г. асабіста пазнаёміўся з [[Антон Паўлавіч Чэхаў|Чэхавым]], да гэтага перапісваліся. У 1890-х падарожнічаў на параходзе «Чайка» («''[[барк]] з дровамі''») па Дняпру і наведаў магілу [[Тарас Шаўчэнка|Тараса Шаўчэнкі]], якога любіў і шмат потым перакладаў. Праз некалькі гадоў напісаў нарыс «На „Чайке“», які быў апублікаваны ў дзіцячым ілюстраваным часопісе «Усходы» ([[1898]], № 21, 1 лістапада). У [[1899]] уступае ў шлюб з Ганнай Мікалаеўнай Цакні (Какні), дачкой грэчаскага рэвалюцыянера. Шлюб быў недоўгачасовым, адзінае дзіця памёрлапамерла ў 5-гадовым узросце ([[1905]]). У [[1906]] Бунін уступае ў грамадзянскі шлюб (у [[1922]] афіцыйна аформлены) з Верай Мікалаеўнай Мурамцавай, пляменніцай З. А. Мурамцава, першага старшыні Першай Дзяржаўнай Думы.
У аповядахапавяданнях і аповесцях паказаў (часам з настальгічным настроем)
* Высіленне дваранскіх сядзіб («Антонаўскія яблыкі», 1900)
* Жорсткае аблічча вёскі («Вёска», 1910, «Сухадол», 1911)
У эміграцыі вёў актыўную грамадска-палітычную дзейнасць: выступаў з лекцыямі, супрацоўнічаў з рускімі палітычнымі партыямі і арганізацыямі (кансерватыўнага і нацыяналістычнага накірунку), рэгулярна друкаваў публіцыстычныя артыкулы. Выступіў з вядомым маніфестам аб задачах Рускага Замежжа адносна Расіі і бальшавізму: «Місія Рускай эміграцыі». Шмат і плённа займаўся літаратурнай дзейнасцю, стаўшы адной з галоўных фігур Рускага Замежжа.
Бунін стварае свае лепшыя рэчы: «Міціна каханне» (1924), «Сонечны ўдар» (1925), «Справа карнета Елагіна»] (1925) і, нарэшце, «Жыццё Арсеньева» (1927—1929, 1933). Гэтыя творы сталі новым словам і ў бунинскомбунінскай творчасці, і ў рускай літаратуры ў цэлым. А па словах К. Г. Паўстоўскага, «Жыццё Арсеньева» — гэты не толькі вяршынны твор рускай літаратуры, але і «адноадна з замечательнейшихнайвыдатнейшых з'яў сусветнай літаратуры». [[Нобелеўская прэмія па літаратуры|Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры]] у [[1933]] годзе.
Памёр у сне ў двадзве гадзіны ночы з 7 на 8 лістапада [[1953]] года ў [[Парыж]]ы. Пахаваны на могілкімогілках [[Могілкі Сент-Жэнеўеваў-дэ-Буа|Сент-Жэнеўеваў-дэ-Буа]].
У 1929—1954 творы Буніна ў [[СССР]] не выдаваліся. З 1955 года — найбольш выдаваемы ў [[СССР]] пісьменнік «першай хвалі» (некалькі зборнікаў твораў, мноства аднатомнікаў). Некаторыя творы («Акаянныя дні» і інш.) у СССР надрукаваныя толькі ў [[перабудова|перабудову]].
| 