Філы: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
др арфаграфія
Радок 16:
|Danger =
}}
'''Філы''', або '''Філе''', або '''Філэ''' ({{lang-ar|فيله}}, {{lang-la|Philae}}, {{lang-el|Φιλαί}} або {{lang-el2|Φίλαι}}, ад [[Егіпецкая мова|егіп.]] ''П-і-лак'', што азначае «востраў Лак» або, магчыма, «востраў Канца»<ref>ОстровВостраў находилсязнаходзіўся на южнойпаўднёвай границеграніцы ЕгиптаЕгіпта, городгорад на нёмім былбыў самым южнымпаўднёвым пунктомпунктам ЕгиптаЕгіпта — смгл. [http://slovari.yandex.ru/dict/lubker/article/3/lub-7336.htm Реальный словарь классических древностей — Филы]</ref>) — [[востраў]] пасярод [[Ніл]]а, на якім, па [[Стражытны Егіпет|старажытнаегіпецкімстаражытнаегіпецкіх]] павер'ямях, быў пахаваны [[Асірыс]]. У [[антычнасць|антычнасці]] да яго ўжываўся эпітэт «недаступны»: на свяшчэннай зямлі маглі жыць толькі [[Жрэцтва|жрацы]], нават птушкі і рыба нібыта пазбягалі яго берагоў. Яшчэ раней востраў служыў перавалачным пунктам для гандлю [[фараон]]аў з [[Нубія|Нубіяй]]. Знаходзіцца пад аховай [[ЮНЭСКА]] як помнік [[Сусветная спадчына|Сусветнай спадчыны]].
 
Старажытныя аўтары называлі Філамі два невялікія астравы ля [[парогі Ніла|першага парога]] Ніла. Уласна Філе з іх меншы (да затаплення — 380 метраў у даўжыню і 120 метраў у шырыню), але цікавейшы для гісторыкаў і археолагаў. Пры [[Пталамеі|Пталамеях]] востраў быў шчыльна забудаваны будынкамі, пры ўзвядзенні якіх выкарыстоўваўся [[граніт]] з мясцовых [[кар'ер]]аў, і многія з пабудоў захаваліся да нашага часу.
 
[[Нектанеб I]] узвёў на паўднёвым ускрайку вострава храм у гонар багіні [[Хатхор]]. Яго справу падтрымалі Пталамеі і першыя рымскія кіраўнікі Егіпта. За падвойнымі [[прапілеі|прапілеямі]] высіліся гранітныя львы, каменныя клеткі для свяшчэнных [[Ястрабы|ястрабаў]]<ref>Клеткі ў наш час знаходзяцца ў [[Луўр]]ы і ў [[Фларэнцыя|Фларэнцыі]]</ref> і два трынаццацімятравыятрынаццаціметровыя [[абеліск]]і. На сценах храма былі высечаны [[рэльеф]]ы са сцэнамі з жыцця Асірыса. Храм у Філе — выключнае па паўнаце сведчанне эвалюцыі традыцый старажытнаегіпецкага мастацтва ў перыяд [[элінізм]]у.
 
Храм у Філах праіснаваў да часоў [[Юстыніян I|Юстыніяна]] — ледзь не апошняе язычніцкае свяцілішча на землях [[Візантыйская імперыя|Візантыі]]. Звязана гэта было з тым, што яго лічылі прысвечаным [[Ісіда|Ісідзе]], якая ў позняй антычнасці атаясамлялася з [[Кіпрыда|Кіпрыдай]] і збліжалася з [[Багародзіца|Багародзіцай]]. Пры Юстыніяне храм быў пераасвечаны як Багародзічная царква; яго рэльефы сістэматычна знішчаліся хрысціянскімі манахамі і радыкальнымі [[іканаборства|іканаборцамі]].