Хвароба Альцгеймера: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Радок 1 135:
== Прафілактыка ==
[[File:Honoré Daumier 032.jpg|right|thumb|[[Інтэлект]]уальная актыўнасць, у тым ліку захапленне гулнёй у [[шахматы]], і рэгулярныя гутаркі карэлююць са зніжанай рызыкай развіцця хваробы Альцгеймера па дадзеных эпідэміялагічных даследаванняў, аднак прычынна-выніковая сувязь пакуль не даказаная.]]
Міжнародныя даследаванні, пакліканыя ацаніць, наколькі тая ці іншая мера здольная запаволіць або прадухіліць развіццё хваробы, нярэдка даюць супярэчлівыя вынікі. Пакуль што яшчэ няма цвёрдых сведчанняў прэвентыўнага дзеяння любога з тых фактараў, што разглядаліся<ref>{{cite journal |author=Kawas CH |title=Medications and diet: protective factors for AD? |journal=Alzheimer Dis Assoc Disord |volume=20 |issue=3 Suppl 2 |pages=S89–96 |year=2006 |pmid=16917203|doi=}}</ref><ref>{{cite journal |author=Luchsinger JA, Mayeux R |title=Dietary factors and Alzheimer's disease |journal=Lancet Neurol |volume=3 |issue=10 |pages=579–87 |year=2004 |pmid=15380154 |doi=10.1016/S1474-4422(04)00878-6}}</ref><ref>{{cite journal |author=Luchsinger JA, Noble JM, Scarmeas N |title=Diet and Alzheimer's disease |journal=Curr Neurol Neurosci Rep |volume=7 |issue=5 |pages=366–72 |year=2007 |pmid=17764625 |doi=10.1007/s11910-007-0057-8}}</ref>. Разам з тым, эпідэміялагічныя даследаванні дазваляюць меркаваць, што некаторыя фактары з магчымасцю карэкцыі — дыета, рызыка сардэчна-сасудзістых захворванняў, прыём лекаў, кагнітыўная актыўнасць і іншыя — асацыююцца з імавернасцю развіцця хваробы. Аднак рэальныя доказы іх здольнасці прадухіліць хваробу могуць быць атрыманыя толькі пасля дадатковага вывучэння, у якое будуць уваходзіць клінічныя даследаванні.<ref>{{cite journal |author=Szekely CA, Breitner JC, Zandi PP |title=Prevention of Alzheimer's disease |journal=Int Rev Psychiatry |volume=19 |issue=6 |pages=693–706 |year=2007 |pmid=18092245
|doi=10.1080/09540260701797944 }}</ref>.
 
Кампаненты міжземнаморскай дыеты, у тым ліку [[садавіна]] і [[гародніна]], [[хлеб]], [[пшаніца]] і іншыя крупяныя культуры, [[аліўкавы алей]], [[Рыбы|рыба]] і [[віно|чырвонае віно]], магчыма, здольныя паасобку або разам зніжаць рызыку і змякчаць цячэнне хваробы Альцгеймера.<ref>{{cite Прыём некаторых [[вітаміны|вітамінаў]], у тым ліку [[Вітамін B12|B12]], [[Нікацінавая кіслата|B3]], [[Аскарбінавая кіслата|C]] і [[фоліевая кіслата]], падчас некаторых даследаванняў быў звязаны з паніжанай рызыкай развіцця хваробы, аднак іншыя працы дазваляюць меркаваць аб адсутнасці значнага ўплыву на пачатак і цячэнне хваробы і аб імавернасці пабочных эфектаў. [[Куркумін]], які змяшчаецца ў [[куркума|распаўсюджанай спецыі]], пры даследаванні на мышах паказаў некаторую здольнасць прадухіляць пэўныя змены ў мозгу.journal
|author=Scarmeas N, Stern Y, Mayeux R, Luchsinger JA
|title=Mediterranean diet, Alzheimer disease, and vascular mediation
|journal=Arch. Neurol.
|volume=63
|issue=12
|pages=1709–1717
|year=2006
|pmid=17030648
|doi=10.1001/archneur.63.12.noc60109
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Scarmeas N, Luchsinger JA, Mayeux R, Stern Y
|title=Mediterranean diet and Alzheimer disease mortality
|journal=Neurology
|volume=69
|issue=11
|pages=1084–93
|year=2007
|pmid=17846408
|doi=10.1212/01.wnl.0000277320.50685.7c
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Barberger-Gateau P, Raffaitin C, Letenneur L, Berr C, Tzourio C, Dartigues JF, Alpérovitch A
|title=Dietary patterns and risk of dementia: the Three-City cohort study
|journal=Neurology
|volume=69
|issue=20
|pages=1921–1930
|year=2007
|pmid=17998483
|doi=10.1212/01.wnl.0000278116.37320.52
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Dai Q, Borenstein AR, Wu Y, Jackson JC, Larson EB
|title=Fruit and vegetable juices and Alzheimer's disease: the Kame Project
|journal=American Journal of Medicine
|volume=119
|issue=9
|pages=751–759
|year=2006
|pmid=16945610
|doi=10.1016/j.amjmed.2006.03.045
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Savaskan E, Olivieri G, Meier F, Seifritz E, Wirz-Justice A, Müller-Spahn F
|title=Red wine ingredient resveratrol protects from beta-amyloid neurotoxicity
|journal=Gerontology
|volume=49
|issue=6
|pages=380–383
|year=2003
|pmid=14624067
|doi=10.1159/000073766
}}</ref>. Прыём некаторых [[вітаміны|вітамінаў]], у тым ліку [[Вітамін B12|B12]], [[Нікацінавая кіслата|B3]], [[Аскарбінавая кіслата|C]] і [[фоліевая кіслата]], падчас некаторых даследаванняў быў звязаны з паніжанай рызыкай развіцця хваробы<ref>{{cite journal
|author=Morris MC, Schneider JA, Tangney CC
|title=Thoughts on B-vitamins and dementia
|journal=J. Alzheimers Dis.
|volume=9
|issue=4
|pages=429–33
|year=2006
|pmid=16917152
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Landmark K
|title=[Could intake of vitamins C and E inhibit development of Alzheimer dementia?]
|language=Norwegian
|journal=Tidsskr. Nor. Laegeforen.
|volume=126
|issue=2
|pages=159–61
|year=2006
|pmid=16415937
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Luchsinger JA, Tang MX, Miller J, Green R, Mayeux R
|title=Relation of higher folate intake to lower risk of Alzheimer disease in the elderly
|journal=Arch. Neurol.
|volume=64
|issue=1
|pages=86–92
|year=2007
|pmid=17210813
|doi=10.1001/archneur.64.1.86
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Morris MC, Evans DA, Bienias JL, ''et al''
|title=Dietary niacin and the risk of incident Alzheimer's disease and of cognitive decline
|journal=J. Neurol. Neurosurg. Psychiatr.
|volume=75
|issue=8
|pages=1093–9
|year=2004
|month=August
|pmid=15258207
|pmc=1739176
|doi=10.1136/jnnp.2003.025858
}}</ref>, аднак іншыя працы дазваляюць меркаваць аб адсутнасці значнага ўплыву на пачатак і цячэнне хваробы і аб імавернасці пабочных эфектаў<ref>{{cite journal
|author=Morris MC, Evans DA, Schneider JA, Tangney CC, Bienias JL, Aggarwal NT
|title=Dietary folate and vitamins B-12 and B-6 not associated with incident Alzheimer's disease
|journal=J. Alzheimers Dis.
|volume=9
|issue=4
|pages=435–43
|year=2006
|pmid=16917153
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Malouf M, Grimley EJ, Areosa SA
|title=Folic acid with or without vitamin B12 for cognition and dementia
|journal=Cochrane Database Syst Rev
|issue=4
|pages=CD004514
|year=2003
|pmid=14584018
|doi=10.1002/14651858.CD004514
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Sun Y, Lu CJ, Chien KL, Chen ST, Chen RC
|title=Efficacy of multivitamin supplementation containing vitamins B6 and B12 and folic acid as adjunctive treatment with a cholinesterase inhibitor in Alzheimer's disease: a 26-week, randomised, double-blind, placebo-controlled study in Taiwanese patients
|journal=Clin Ther
|volume=29
|issue=10
|pages=2204–14
|year=2007
|pmid=18042476
|doi=10.1016/j.clinthera.2007.10.012
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Boothby LA, Doering PL
|title=Vitamin C and vitamin E for Alzheimer's disease
|journal=Ann Pharmacother
|volume=39
|issue=12
|pages=2073–80
|year=2005
|pmid=16227450
|doi=10.1345/aph.1E495
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Gray SL, Anderson ML, Crane PK, Breitner JC, McCormick W, Bowen JD, Teri L, Larson E
|title=Antioxidant vitamin supplement use and risk of dementia or Alzheimer's disease in older adults
|journal=J Am Geriatr Soc
|volume=56
|issue=2
|pages=291–295
|year=2008
|pmid=18047492
|doi=10.1111/j.1532-5415.2007.01531.x
}}</ref>. [[Куркумін]], які змяшчаецца ў [[куркума|распаўсюджанай спецыі]], пры даследаванні на мышах паказаў некаторую здольнасць прадухіляць пэўныя змены ў мозгу<ref>{{cite journal
|author=Garcia-Alloza M, Borrelli LA, Rozkalne A, Hyman BT, Bacskai BJ
|title=Curcumin labels amyloid pathology in vivo, disrupts existing plaques, and partially restores distorted neurites in an Alzheimer mouse model
|journal=Journal of Neurochemistry
|volume=102
|issue=4
|pages=1095–1104
|year=2007
|pmid=17472706
|doi=10.1111/j.1471-4159.2007.04613.x
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Lim GP, Chu T, Yang F, Beech W, Frautschy SA, Cole GM
|title=The curry spice curcumin reduces oxidative damage and amyloid pathology in an Alzheimer transgenic mouse
|journal=Journal of Neuroscience
|volume=21
|issue=21
|pages=8370–8377
|year=2001
|pmid=11606625
}}</ref>.
 
Фактары рызыкі сардэчна-сасудзістых захворванняў, такія як высокі ўзровень халестэрыну і гіпертэнзія, дыябет, курэнне, асацыяваныя з павышанай рызыкай і больш цяжкім цячэннем хваробы Альцгеймера,<ref алеname="pmid17483665">{{cite сродкі, якія зніжаюць халестэрын (статыны), не паказалі эфектыўнасці ў яе прадухіленні або паляпшэнні стану хворых. Доўгачасовае ўжыванне нестэроідных процізапаленчых сродкаў асацыюецца са зніжанай імавернасцю развіцця хваробы ў некаторых людзей. Іншыя лекі, напрыклад, гармоназамяшчальная тэрапія ў жанчын, больш не лічацца эфектыўнымі ў прадухіленні дэменцыі. Сістэматычны агляд гінкга білоба, які праводзіўся ў 2007 г., дазваляе меркаваць аб непаслядоўным і непераканаўчым характары прадстаўленых сведчанняў уздзеяння прэпарата на кагнітыўныя парушэнні, а яшчэ адно даследаванне сцвярджае аб адсутнасці дзеяння на захворваемасць.journal
|author=Rosendorff C, Beeri MS, Silverman JM
|title=Cardiovascular risk factors for Alzheimer's disease
|journal=Am J Geriatr Cardiol
|volume=16
|issue=3
|pages=143–9
|year=2007
|pmid=17483665
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Patterson C, Feightner JW, Garcia A, Hsiung GY, MacKnight C, Sadovnick AD
|title=Diagnosis and treatment of dementia: 1. Risk assessment and primary prevention of Alzheimer disease
|journal=CMAJ
|volume=178
|issue=5
|pages=548–56
|year=2008
|month=February
|pmid=18299540
|pmc=2244657
|doi=10.1503/cmaj.070796
}}</ref>, але сродкі, якія зніжаюць халестэрын (статыны), не паказалі эфектыўнасці ў яе прадухіленні або паляпшэнні стану хворых<ref name="pmid17927279">{{cite journal|author=Reiss AB, Wirkowski E
|title=Role of HMG-CoA reductase inhibitors in neurological disorders : progress to date
|journal=Drugs
|volume=67
|issue=15
|pages=2111–20
|year=2007
|pmid=17927279
}}</ref><ref name="pmid17877925">{{cite journal
|author=Kuller LH
|title=Statins and dementia
|journal=Curr Atheroscler Rep
|volume=9
|issue=2
|pages=154–61
|year=2007
|month=August
|pmid=17877925
}}</ref>. Доўгачасовае ўжыванне нестэроідных процізапаленчых сродкаў асацыюецца са зніжанай імавернасцю развіцця хваробы ў некаторых людзей<ref>{{cite journal
|author=Szekely CA, Breitner JC, Fitzpatrick AL, ''et al''
|title=NSAID use and dementia risk in the Cardiovascular Health Study: role of APOE and NSAID type
|journal=Neurology
|volume=70
|issue=1
|pages=17–24
|year=2008
|month=January
|pmid=18003940
|doi=10.1212/01.wnl.0000284596.95156.48
}}</ref>. Іншыя лекі, напрыклад, гармоназамяшчальная тэрапія ў жанчын, больш не лічацца эфектыўнымі ў прадухіленні дэменцыі<ref name="pmid17882683">{{cite journal
|author=Craig MC, Murphy DG
|title=Estrogen: effects on normal brain function and neuropsychiatric disorders
|journal=Climacteric
|volume=10 Suppl 2
|issue=
|pages=97–104
|year=2007
|month=October
|pmid=17882683
|doi=10.1080/13697130701598746
}}</ref><ref name="pmid17767023">{{cite journal
|author=Mori K, Takeda M
|title=[Hormone replacement Up-to-date. Hormone replacement therapy and brain function]
|language=Japanese
|journal=Clin Calcium
|volume=17
|issue=9
|pages=1349–54
|year=2007
|month=September
|pmid=17767023
}}</ref>. Сістэматычны агляд гінкга білоба, які праводзіўся ў 2007 г., дазваляе меркаваць аб непаслядоўным і непераканаўчым характары прадстаўленых сведчанняў уздзеяння прэпарата на кагнітыўныя парушэнні<ref>{{cite journal
|author=Birks J, Grimley Evans J
|title=Ginkgo biloba for cognitive impairment and dementia
|journal=Cochrane Database Syst Rev
|issue=2
|pages=CD003120
|year=2007
|pmid=17443523
|doi=10.1002/14651858.CD003120.pub2
|url= http://mrw.interscience.wiley.com/cochrane/clsysrev/articles/CD003120/frame.html
|accessdate=2008-02-22
}}</ref>, а яшчэ адно даследаванне сцвярджае аб адсутнасці дзеяння на захворваемасць<ref>{{cite journal
|author=DeKosky ST, Williamson JD, Fitzpatrick AL ''et al.''
|title=Ginkgo biloba for Prevention of Dementia
|journal=Journal of the American Medical Association
|year=2008
|volume=300
|issue=19
|pages=2253–2262
|pmid=
|doi=
|url=http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/300/19/2253
|accessdate=2008-11-18
}}</ref>.
 
Інтэлектуальныя заняткі, такія як чытанне, настольныя гульні, разгадванне красвордаў, ігра на музыкальных інструментах, рэгулярныя сацыяльныя кантакты (гутаркі), магчыма, здольныя запаволіць надыход хваробы або змякчыць яе развіццё.<ref>{{cite Валоданне дзвюма мовамі асацыюецца з больш познім пачаткам хваробы Альцгеймера.journal
|author=Verghese J, Lipton RB, Katz MJ, ''et al''
|title=Leisure activities and the risk of dementia in the elderly
|journal=N. Engl. J. Med.
|volume=348
|issue=25
|pages=2508–16
|year=2003
|month=June
|pmid=12815136
|doi=10.1056/NEJMoa022252
}}</ref><ref name="pmid16632311">{{cite journal
|author=Bennett DA, Schneider JA, Tang Y, Arnold SE, Wilson RS
|title=The effect of social networks on the relation between Alzheimer's disease pathology and level of cognitive function in old people: a longitudinal cohort study
|journal=Lancet Neurol
|volume=5
|issue=5
|pages=406–412
|year=2006
|pmid=16632311
|doi=10.1016/S1474-4422(06)70417-3
}}</ref>. Валоданне дзвюма мовамі асацыюецца з больш познім пачаткам хваробы Альцгеймера<ref>{{cite journal
| author=Bialystok E, Craik FIM, Freedman M
|title=Bilingualism as a protection against the onset of symptoms of dementia|journal=Neuropsychologia
|volume=42
|issue=2
|pages=459–464
|year=2007
|doi=10.1016/j.neuropsychologia.2006.10.009}}</ref>.
 
Некаторыя даследаванні дазваляюць меркаваць аб павышанай рызыцы развіцця хваробы Альцгеймера ў тых людзей, чыя праца звязаная з уплывам магнітных палёў,<ref>{{cite трапленнем у арганізм металаў, асабліва алюмінію, або выкарыстаннем растваральнікаў. Некаторыя з гэтых публікацый крытыкаваліся за нізкую якасць працы, да таго ж у іншых даследаваннях не была высветлена сувязь фактараў навакольнага асяроддзся з развіццём хваробы Альцгеймера.journal
|author=Davanipour Z, Tseng CC, Lee PJ, Sobel E
|title=A case-control study of occupational magnetic field exposure and Alzheimer's disease: results from the California Alzheimer's Disease Diagnosis and Treatment Centers
|journal=BMC Neurol
|volume=7
|issue=
|pages=13
|year=2007
|pmid=17559686
|pmc=1906833
|doi=10.1186/1471-2377-7-13
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Qiu C, Fratiglioni L, Karp A, Winblad B, Bellander T
|title=Occupational exposure to electromagnetic fields and risk of Alzheimer's disease
|journal=Epidemiology
|volume=15
|issue=6
|pages=687–94
|year=2004
|month=November
|pmid=15475717
|url=http://meta.wkhealth.com/pt/pt-core/template-journal/lwwgateway/media/landingpage.htm?issn=1044-3983&volume=15&issue=6&spage=687
|accessdate=2008-09-22
}}</ref>, трапленнем у арганізм металаў, асабліва алюмінію<ref name="pmid17522444">{{cite journal
|author=Shcherbatykh I, Carpenter DO
|title=The role of metals in the etiology of Alzheimer's disease
|journal=J. Alzheimers Dis.
|volume=11
|issue=2
|pages=191–205
|year=2007
|month=May
|pmid=17522444
}}</ref><ref>{{cite journal
|author=Rondeau V, Commenges D, Jacqmin-Gadda H, Dartigues JF
|title=Relation between aluminum concentrations in drinking water and Alzheimer's disease: an 8-year follow-up study
|journal=Am. J. Epidemiol.
|volume=152
|issue=1
|pages=59–66
|year=2000
|month=July
|pmid=10901330
|pmc=2215380
}}</ref>, або выкарыстаннем растваральнікаў<ref name="pmid7771442">{{cite journal
|author=Kukull WA, Larson EB, Bowen JD, ''et al''
|title=Solvent exposure as a risk factor for Alzheimer's disease: a case-control study
|journal=Am. J. Epidemiol.
|volume=141
|issue=11
|pages=1059–71; discussion 1072–9
|year=1995
|month=June
|pmid=7771442
}}</ref>. Некаторыя з гэтых публікацый крытыкаваліся за нізкую якасць працы<ref>{{cite journal
|author=Santibáñez M, Bolumar F, García AM
|title=Occupational risk factors in Alzheimer's disease: a review assessing the quality of published epidemiological studies
|journal=Occupational and Environmental Medicine
|volume=64
|issue=11
|pages=723–732
|year=2007
|pmid=17525096
|doi=10.1136/oem.2006.028209
}}</ref>, да таго ж у іншых даследаваннях не была высветлена сувязь фактараў навакольнага асяроддзся з развіццём хваробы Альцгеймера<ref>{{cite journal
|author=Seidler A, Geller P, Nienhaus A, ''et al''
|title=Occupational exposure to low frequency magnetic fields and dementia: a case-control study
|journal=Occup Environ Med
|volume=64
|issue=2
|pages=108–14
|year=2007
|month=February
|pmid=17043077
|doi=10.1136/oem.2005.024190
}}</ref><ref name="pmid12222737">{{cite journal
|author=Rondeau V
|title=A review of epidemiologic studies on aluminum and silica in relation to Alzheimer's disease and associated disorders
|journal=Rev Environ Health
|volume=17
|issue=2
|pages=107–21
|year=2002
|pmid=12222737
}}</ref><ref name="pmid9115023">{{cite journal
|author=Martyn CN, Coggon DN, Inskip H, Lacey RF, Young WF
|title=Aluminum concentrations in drinking water and risk of Alzheimer's disease
|journal=Epidemiology
|volume=8
|issue=3
|pages=281–6
|year=1997
|month=May
|pmid=9115023
}}</ref><ref name="pmid9861186">{{cite journal
|author=Graves AB, Rosner D, Echeverria D, Mortimer JA, Larson EB
|title=Occupational exposures to solvents and aluminium and estimated risk of Alzheimer's disease
|journal=Occup Environ Med
|volume=55
|issue=9
|pages=627–33
|year=1998
|month=September
|pmid=9861186
|pmc=1757634
}}</ref>.
 
== Сацыяльныя і культурныя аспекты хваробы Альцгеймера ==