Вілейка: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Цытата |
|||
Радок 127:
Выдавалася абласная «[[Сялянская газета]]», у рэдакцыі якой у 1939-41 працавалі [[Максім Танк]], [[Міхась Машара]], [[Наталля Арсеннева]], [[Ежы Путрамант]], [[Мікола Шыла]].
У пачатку [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] Вілейка было захоплена войскамі [[Трэці рэйх|гітлераўскай Германіі]].
{{цытата|Калі ўсе ўпэўніліся, што наехаўшыя з Савецкай Расеі бальшавікі ўцяклі, a ix мясцовыя памоцнікі пахаваліся, то шмат народу захацела адведаць турму, з якой ўначы выгналі ўсіх арыштованых невядома куды. У турме нашым вачом паказаліся абставіны, у якіх бальшавікі трымалі людзей і якіх нельга забыцца да сьмерці. На ніжэйшым паверху камэры былі высака забалочаныя нячыстотамі, урынай, бруднай саломай. Вышэйшыя камэры былі пазаліваныя нячыстотамі з парашак. Смурод у будынку быў не да вытрыманьня.
На турэмным панадворку была пабудаваная невялікая зямлянка, з якой ішоў акрываўлены сьлед па зямлі ад нечага цяжкага валочанага ў бок сьвежа закопанай траншэі тут-жа на гародзе. У зямлянцы мы пабачылі моцна апырсканую кроўю сьцяжу, на якой было шмат дзюрак ад куль. На падлозе з пяском быў аграмадны грыб згусьцелай крыві. Тут стралялі людзей, якіх пасьля цягнулі па зямлі ў траншэю.
На другі дзень створаная гарадзкая ўправа, пад кіраўніцтвам Л. Сапешкі, прыступіла да раскопак на турэмным панадворку. Я бачыў як адкапалі адну самую сьвежую траншэю. Тут былі застрэленыя куляй у патыліцу людзі, са зьвязанымі назад калючым дротам рукамі, уложаныя адзін каля другога і прысыпаныя ня тоўстым слоям зямлі. Пласты людзей ляжалі адзін над другім, разьдзеленыя ня тоўстымі слаямі зямлі. Пры мне адкапалі тры пласты яшчэ сьвежых трупаў. Шмат хто з людзей мог распазнаць сваіх родных, ці знаёмых па твары, a ў ніжэйшых пластох - па вопратцы. Далейшых раскопак я не бачыў, бо на панадворку турмы немагчыма было стаяць дзеля цяжкога паху ад адчыненых магіл. Пры мне было выдабыта больш за сотню трупаў. Распазнаных забрал:і родныя з бліжэйшых вёсак і пахавалі на сваіх магілках. Рэшту ахвяраў перавезьлі на гарадзкі могільнік і пахавалі па хрысьціянскаму абраду.<ref>{{кніга
|аўтар =
|частка =
|загаловак = За Дзяржаўную Незалежнасць Беларусі
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны =
|выданне =
|месца = Лондан
|выдавецтва = Выданне Беларускай Цэнтральнай Рады
|год = 1960
|том =
|старонкі = 80-81
|старонак = 198
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}</ref>, <ref name="Сведчыць">[http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/bcrsb/Дакуманты_i_матар'ялы_сабраныя_..._для_друку_камісіяй_Беларускай_Цэнтральнай_Рады.html Вынятак са сьведчаньня Васіля Місюля, прадстаўленага ў 1954 г. адумысловаму камітэту Амэрыканскага Кангрэсу, пад старшынствам Ч. Керстэна, дасьледуючаму камуністычную агрэсыю] // Сайт pawet.net</ref>}}
Акупанты ўсталявалі жорсткі акупацыйны рэжым. Было забіта і закатавана больш 6 тыс. чалавек (большасць у Вілейскай турме) і амаль цалкам знішчаны горад. У [[Вілейскае гета|вілейскім гета]] забітая большая частка яўрэйскага насельніцтва абласнога цэнтра.
2 ліпеня 1944 года 35-я гвардзейская танкавая брыгада, якой камандаваў Герой Савецкага Саюза [[Азі Агад аглы Асланаў|Азі Асланаў]], вызваліла Вілейку.
| |||