Вікіпедыя

Свята-Раства-Багародзіцкая царква і кляштар базыльянак (Гродна): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др Хомелка перанесла старонку Гродзенская Раства-Багародзіцкая царква і манастыр у [[Свята-Раства-Багародзіцкая царква і кляштар базылья...
шаблон, афармленне
Радок 11:
|Назва месцазнаходжання = Горад
|Месцазнаходжанне = Гродна
|lat_dir = N|lat_deg = 53|lat_min = 40|lat_sec = 37.53
|region = ▼
|lon_dir = E|lon_deg =23|lon_min = 49|lon_sec =35.46
|CoordScale = ▼
▲ |region = = BY
▲ |CoordScale =
|Канфесія = [[Праваслаўе]], у мінулым [[уніяцтва]]
|Епархія =
Радок 33 ⟶ 35:
|Commons =
}}
{{Значэнні|Свята-Раства-Багародзіцкая царква}}
'''Гродзенская Раства-Багародзіцкая царква і манастыр''', '''''Гродзенская Царква і кляштар базыльянак''''' – — помнік [[архітэктура|архітэктуры]] эпохі [[барока]] і [[класіцызм]]а. Размешчаны па адрасе: [[горад Гродна]], [[Вуліца Давыда Гарадзенскага, Гродна|вуліца Д.Гарадзенскага]], 3. Комплекс уключае царкву Раства Багародзіцы, жылы і гаспадарчы корпус, капліцу. У архітэктуры комплекса адбіліся асаблівасці пераходу ад барока да класіцызма.
==Гісторыя==▼
Кляштар базыльянак быў заснаваны ў [[1633]] годзе (па іншым дадзеным у [[1632]] годзе паводле загада ўніяцкага мітрапаліта Антонія Сялявы) з дазвалення [[Уніяцтва|ўніяцкага]] [[мітрапаліт]]а [[Іосіф Вельямін Руцкі|Іосіфа-Вельяміна Руцкага]] на месцы [[Прачысценская царква, Гродна|Прачысценскай царквы]] 12 стагоддзя. Першай ігуменняй была Базілія Сапега, якая прыехала з [[Вільня|Вільні]]. У [[1641]] годзе ў кляштары было ўсяго 5 манашак. У [[1642]] годзе А. Сялява загадаў аддаць гродзенскаму манастыру [[Ордэн Базылянаў|базыльянак]], якія прыбылі сюды з Вільні, “на вечныя часы” тэрыторыю на захад праваслаўнай Прачысценскай царквы і да Каралеўскага замка.<ref name="ReferenceA">Габрусь Т.В. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока. Мн.: Ураджай, 2001. – 287 с. ISBN 985-04-0499-X с. 190</ref> Пасля спусташальнага пажару [[1647]] года, які знішчыў старадаўнюю царкву, быў пабудаваны драўляны храм Раства Багародзіцы, які таксама быў знішчаны пажарам [[1720]] года. У 1720 годзе пачалося будаўніцтва каменнай царквы і кляштара пад кіраўніцтвам архітэктара [[І. Фантана]]. Фінансаваў будоўлю ўніяцкі мітрапаліт [[Леў Кішка]]. Кляштар быў асвечаны ў [[1756]] годзе (па іншым дадзеным у [[1751]] годзе<ref name="ReferenceB">Габрусь Т.В. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока. Мн.: Ураджай, 2001. – 287 с. ISBN 985-04-0499-X с. 191</ref>).▼
 
▲== Гісторыя ==
Пасля роспуску ўніяцкай царквы на Беларусі, кляштар у [[1843]] годзе быў перададзены [[праваслаўе|праваслаўным]]. У [[1848]] годзе царква была перароблена, у выніку чаго [[іканастас]] быў перанесены з [[Захад|заходняй]] часткі, дзе раней быў [[алтар]], ва [[усход|ўсходнюю]]. У [[1866]] годзе на тэрыторыі кляштара з'явілася так званая “цёплая” царква [[Сергій Раданежскі|Св. Сергія Раданежскага]], якая была пабудавана на грошы, накладзеныя на мясцовую [[Шляхта|шляхту]] за ўдзел у [[Паўстанне 1863—1864 гадоў|паўстанні 1863 года]]. У [[1891]] годзе ў заходняй частцы комплекса быў пабудаваны гаспадарчы корпус. У [[1901]] годзе кляштар быў перанесены ва ўрочышча Чырвонасток, а пасля [[1914]] года ў сувязі з нямецкай акупацыяй Гродна ў [[Масква|Маскву]], але падчас [[Грамадзянская вайна ў Расіі|Грамадзянскай вайны]] манахіні вярнуліся назад у Гродна. Кляштар дзейнічаў і пасля [[Вялікая Айчынная вайна 1941-1945|Вялікай Айчынай вайны]]. Так, тут у [[1953]] годзе працаваў прытулак для дзяцей-сірат, золаташвейная майстэрня, цэх па вырабу свечак. Аднак у [[1960]] годзе манахіні былі вымушаны пераехаць у [[Жыровіцкі манастыр|Жыровічы]], а кляштар зачыніўся на рэстаўрацыю. У 1977 – 1992 гадах у будынку размяшчаўся [[Гродзенскі дзяржаўны музей гісторыі рэлігіі|Рэспубліканскі музей атэізму і гісторыі рэлігіі]], а пасля [[1992]] года ўзнавіў сваю дзейнасць кляштар Раства Багародзіцы.▼
▲Кляштар базыльянак быў заснаваны ў [[1633]] годзе (па іншым дадзеным у [[1632]] годзе паводле загада ўніяцкага мітрапаліта Антонія Сялявы) з дазвалення [[Уніяцтва|ўніяцкага]] [[мітрапаліт]]а [[Іосіф Вельямін Руцкі|Іосіфа-Вельяміна Руцкага]] на месцы [[Прачысценская царква, Гродна|Прачысценскай царквы]] 12 стагоддзя. Першай ігуменняй была Базілія Сапега, якая прыехала з [[Вільня|Вільні]]. У [[1641]] годзе ў кляштары было ўсяго 5 манашак. У [[1642]] годзе А. Сялява загадаў аддаць гродзенскаму манастыру [[Ордэн Базылянаў|базыльянак]], якія прыбылі сюды з Вільні, “на«на вечныя часы” часы» тэрыторыю на захад праваслаўнай Прачысценскай царквы і да Каралеўскага замка.<ref name="ReferenceA">Габрусь Т. В.  Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока. Мн.: Ураджай, 2001. – — 287 с. ISBN 985-04-0499-X с. 190</ref> Пасля спусташальнага пажару [[1647]] года, які знішчыў старадаўнюю царкву, быў пабудаваны драўляны храм Раства Багародзіцы, які таксама быў знішчаны пажарам [[1720]] года. У 1720 годзе пачалося будаўніцтва каменнай царквы і кляштара пад кіраўніцтвам архітэктара [[І. Фантана]]. Фінансаваў будоўлю ўніяцкі мітрапаліт [[Леў Кішка]]. Кляштар быў асвечаны ў [[1756]] годзе (па іншым дадзеным у [[1751]] годзе<ref name="ReferenceB">Габрусь Т. В.  Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока. Мн.: Ураджай, 2001. – — 287 с. ISBN 985-04-0499-X с. 191</ref>).
 
▲Пасля роспуску ўніяцкай царквы на Беларусі, кляштар у [[1843]] годзе быў перададзены [[праваслаўе|праваслаўным]]. У [[1848]] годзе царква была перароблена, у выніку чаго [[іканастас]] быў перанесены з [[Захад|заходняй]] часткі, дзе раней быў [[алтар]], ва [[усход|ўсходнюю]]. У [[1866]] годзе на тэрыторыі кляштара з'явілася так званая “цёплая”«цёплая» царква [[Сергій Раданежскі|Св. Сергія Раданежскага]], якая была пабудавана на грошы, накладзеныя на мясцовую [[Шляхта|шляхту]] за ўдзел у [[Паўстанне 1863—1864 гадоў|паўстанні 1863 года]]. У [[1891]] годзе ў заходняй частцы комплекса быў пабудаваны гаспадарчы корпус. У [[1901]] годзе кляштар быў перанесены ва ўрочышча Чырвонасток, а пасля [[1914]] года ў сувязі з нямецкай акупацыяй Гродна ў [[Масква|Маскву]], але падчас [[Грамадзянская вайна ў Расіі|Грамадзянскай вайны]] манахіні вярнуліся назад у Гродна. Кляштар дзейнічаў і пасля [[Вялікая Айчынная вайна 1941-1945|Вялікай Айчынай вайны]]. Так, тут у [[1953]] годзе працаваў прытулак для дзяцей-сірат, золаташвейная майстэрня, цэх па вырабу свечак. Аднак у [[1960]] годзе манахіні былі вымушаны пераехаць у [[Жыровіцкі манастыр|Жыровічы]], а кляштар зачыніўся на рэстаўрацыю. У 1977 – 19921977—1992 гадах у будынку размяшчаўся [[Гродзенскі дзяржаўны музей гісторыі рэлігіі|Рэспубліканскі музей атэізму і гісторыі рэлігіі]], а пасля [[1992]] года ўзнавіў сваю дзейнасць кляштар Раства Багародзіцы.
==Архітэктура храма==▼
 
▲== Архітэктура храма ==
[[File:Церковь Рождества Богородицы 01.jpg|thumb|злева|300px|Царква Раства Багародзіцы]]
Царква ўзведзена ў 1726 годзе архітэктарам І. Фантана, прадстаўніком шматлікай дынастыі італьянскіх дойлідаў Фантана, якія працавалі, як у [[Карона Польская|Кароне Польскай]], дык і ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім княтве]]. І. Фантана, як архітэктар-[[Каталіцтва|каталік]], пры ўзвядзенні грэка-каталіцкага храма мусіў адчуць яго сінтычную ідэйную сутнасць і выявіць яе сродкамі архітэктуры. Асаблівай адметнасцю царквы з'яўляецца то, што яна ўяўляе сабой не [[Руска-візантыйская архітэктура|руска-візантыйскі]] крыжова-купальны храм і не лацінскую крыжова-купальную трох[[неф]]ную [[базіліка|базіліку]], а адметны цэнтрычна-крыжовы тып храма, падкрэсліваючы памкненні ўніяцкай царквы да раннехрысціянскіх вытокаў, каб пераадолець увазнікшы раней канфесійны раскол.
Радок 47 ⟶ 51:
Асаблівасцю кампазіцыі з'яўляецца размяшчэнне дзвюх чатверыковых [[вежа]]ў з фігурнымі глаўкамі над крыламі [[трансепт]]а, а не традыцыйна па баках галоўнага [[фасад]]у. Такое размяшчэнне вежаў больш характэрна раннехрысціянскаму культаваму дойлідству, чым артадаксальнаму праваслаўю з яго традыцыйным пяцігалоўем па [[дыяганаль|дыяганалях]] крыжова-купальнага храма. Купал змешчаны на высокім [[барабан]]е, завершаны цыбульнай глаўкай. Да купал прамавугольнай алтарнай часткі прымыкаюць нізкія аб'ёмы [[рызніца|рызніц]]. Галоўны ўваход завершаны трохвугольным франтонам. Першапачаткова храм меў унікальную кампазіцыю вярхоў, якая нідзе больш у беларускім дойлідстве не сустракаецца. Пасля перабудовы 1843 года купал набыў рысы класіцызму.<ref name="ReferenceB"/>
 
Сцены ўпрыгожаны [[пілястра]]мі, а ў месцы з'яднання аб'ёмаў – — сдвойнымі, завершаны шырокім прыфіляваным [[карніз]]ам. У інтэр'еры крылы трансепта перакрыты цыліндрычнымі [[звод]]амі на папружных [[арка]]х. Сцены завяршае прафіляваны [[антаблемент]] с вялікім вынасам карніза. Пры ўваходзе па бакам асноўнага нефа змешчаны вінтавыя лесвіцы. У [[поўнач|паўночнай]] частцы трансепта знаходзяцца [[хары]], з'яднаныя з [[калідор]]ам другога паверха корпуса кляштара, што таксама з'яўляецца адметнасцю комплекса. Перад галоўным фасадам царквы ў [[1980]] годзе выяўлены рэшткі Прачысценскай царквы.
 
== Архітэктура кляштара, капліцы і гаспадарчага комплексу ==
Кляштар пабудаваны таксама архітэктарам І. Фантана. Кляштар прадстаўляе двухпавярховы Г-падобны ў плане будынак з высокім двухскатным дахам. Прадольнае крыло кляштара прыбудавана к царкве і ўтварае перад [[апсіда]]й невялікі напалову адкрыты дворык. Прамавугольныя вокны кляштара размешчаны нерэгулярна. Планіроўка будынка [[галерэя|галерэйная]], памяшканні перакрыты крыжовымі і цыліндрычнымі зводамі.
 
Радок 56 ⟶ 60:
У 1891 годзе да ўсходняй частцы комплекса прыбудаваны гаспадарчы корпус, які прадстаўляе сабой двухпавярховы прамавугольны ў плане будынак з прамавугольнымі вокнамі.
 
== Літаратура ==
 
{{ГККРБ|412Г000010}}▼
* Габрусь Т. В.  Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока. Мн.: Ураджай, 2001. – — 287 с. ISBN 985-04-0499-X
* Гродно. Энциклопедический справочник / Белорус. Сов. Энцикл.; Редкол.: И. П.  Шамякин (гл.ред.) и др.  — Мн.: БелСЭ, 1989.  — 438 с., [12] л. ил.: ил.
* Королевский город Гродно. Семенчук А. А., Гостев и др., Рифтур, 2010, 70с.,ISBN 9-78956-919230
 
{{зноскі}}
 
== Спасылкі ==
▲{{ГККРБ|412Г000010}}
{{Commonscat|}}
* {{radzima|1497}}
* {{ГБ|http://globus.tut.by/grodno/index4.htm#basil_main}}
 
{{Славутасці Гродна}}
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Свята-Раства-Багародзіцкая_царква_і_кляштар_базыльянак_(Гродна)"