Новы замак (Гродна): Розніца паміж версіямі

[[File:Гродна. Новы замак (Гародня02) 1.jpg|250px|thumb|Новы замак]]

'''Новы замак у Гродна''' - — адзін з буйнейшых помнікаў палацава-сядзібнай архітэктуры сярэдзіны [[XVIII ст.]] Размешчаны ў цэнтры [[Гродна]], на правым беразе [[Нёман]]а. Пабудаваны як рэзiдэнцыя [[кароль польскі|караля]] i месца правядзення [[Вальны сойм|соймаў]]. З'яўляецца па сваёй архітэктуры прататыпам цэлай тыпалагічнай групы палацаў і сядзіб у Беларусі 2-й паловы [[XVII ст.]]

Будаўнiцтва пачалося ў [[1737]]  г. па праекце [[дрэздэн]]скага архiтэктара [[Матэвуш Даніэль Пёпельман|Матэвуша Даніэля Пёпельмана]]. Скончана будаўнiцтва ў [[1751]]  г. [[Iаган Фрэдэрык Кнобель|Iаганам Фрэдэрыкам Кнобелем]]. Узводзілі палац мясцовыя муляры. Пазней у рэканструкцыях палаца прымалi ўдзел [[I.Х. Яўх]], [[Рыбенька]], [[А. Рашкевiч]]. У [[1780-я]] гг. рэканструкцыю праводзiў [[Дж. Сака]].

Разбураны [[фашысты|нямецка-фашысцкiмi]] акупантамi ў [[1941]]–—[[1944]]  гг., адбудаваны ў [[1952]]  г. па праекце архiтэктара [[У. Вараксiн]]а ў стылі савецкага неакласіцызму. У ім размяшчаўся абласны камітэт [[КПСС]]. Цяпер у замку размяшчаецца [[Гродзенскі гісторыка-археалагічны музей]]. У [[2009]] годзе двор замка ўпрыгожвалі некалькі 50-гадовых [[акацыя|акацый]], а ля ўваходу стаялі [[блакітныя елкі]]. Але ў [[2010]] годзе па ініцыятыве дырэктара гісторыка-археалагічнага музея [[Юрый Кетурка|Юрыя Кетурка]], была праведзена высечка 9 акацый і блакітных елак ля ўваходу. Кетурка матываваў сваё рашэнне тым, што "«У горадзе павінна быць архітэктура, а не дрэвы"». Тым самым гродзенцы былі пазбаўленыя яшчэ аднаго месца адпачынку.

[[ВыяваФайл:Belarus-Hrodna-NewСтары andі Oldновы Castles-3замак зімою.jpgJPG|thumb|rightміні|250px|Новы[[Стары замак у, Гродна|Стары]] і Новы замкі ўзімку]]

Буйнамаштабны двухпавярховы аб’ёмаб'ём палаца мае П-падобную ў плане кампазіцыю. Тыповы для палацавых ансамбляў сярэдзіны [[XVII ст.]] парадны двор стваралі бакавыя флігелі і ажурная агароджа з цэнтральнай брамай. Да цэнтральнага корпуса прымыкала палацавая [[капліца]], вылучаная ў самастойны аб’ёмаб'ём. Да нашага часу капліца не захавалася. Палац меў [[мансарда]]вы дах з фігурнымі [[слыхавыя вокна|слыхавымі вокнамі]]. Цёмна-карычневая чарапіца ў спалучэнні з зялёнай афарбоўкай будынка стварала маляўнічую, каларытную кампазіцыю. Рытм праёмаў фасада ўскладняўся міжпаверхавым пасам квадратных філёнгаў. Павышаная пластыка і дэкаратыўная насычанасць характэрныя толькі для цэнтральнага і бакавых уваходаў. Тут вылучаюцца раскрапоўка спаранымі пілястрамі, тонка прарысаваная арнаментальная ляпніна з [[гірлянды|гірляндамі]], фамільнымі [[герб]]амі. Цэнтральны рызаліт галоўнага фасада раскрапаваны спаранымі [[пілястры|пілястрамі]] з [[капітэль|капітэлямі]], што дэкарыраваны ляпнымі арнаментальнымі гірляндамі ў стылі [[ракако]]. Шырокае выкарыстанне [[асіметрыя|асіметрыі]], адсутнасць ордэрных элементаў характарызуюць будынак як цікавы помнік архітэктуры.

Планіроўка вылучаецца і першай у гісторыі архітэктуры Беларусі авальнай залай, якая з боку дваровага фасада выступае акруглым аб’ёмам –аб'ёмам — характэрнай формай архітэктуры [[ракако]].

Стрымана-строгае вырашэнне экстэр’ераэкстэр'ера палаца супрацьпастаўлена пышнаму і насычанаму дэкаратыўнай аздобай інтэр’еруінтэр'еру. Асабліва вылучаліся [[Сенатарская зала|Сенатарская]] і [[Круглая зала|Круглая залы]], упрыгожаныя разьбою ў стылі ракако. У 80-я гады [[XVII ст.]] інтэр’ерыінтэр'еры былі распісаны дэкаратарам [[Манькоўскі]]м. Акруглыя і зрэзаныя вуглы памяшканняў прыстасоўваліся пад [[камін]]ы і дэкаратыўную скульптуру.

=== Капліца ===

Прамавугольную ў плане капліцу аб'ядноўваў з палацам невялікі пераход. Да тарца капліцы прымыкала двух'ярусная вежа-[[званіца]] з гранёным [[шпіль|шпілем]]. Выкарыстанне ў [[дэкор]]ы капліцы дэкаратыўных ваз, ракавін, апор у форме пальмы, драпіроўкі, гратэскнага арнаменту, скульптурных кампазіцый таксама характэрна для архітэктуры ракако.

[[File:Гродно Новый Замок 03.jpg|thumb|злева|Сфінксы з амурамі на пілонах уяздной брамы]]

==Глядзіце Гл. таксама ==

* Ф.  Д.  Гуревич. "«Древности Белорусского Понеманья"». Ленинград, Изд-во Академии наук СССР, 1962.

* Walter Hentschel: Die sächsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen, Berlin (Ost) 1967, Bd. 1, S. 189 f., S. 285—297, Abb. 58; Bd. 2, Abb. 217-220b, 369—399.

* Walter May: Das sächsische Bauwesen unter August II. und August III. von Polen, in: Polen und Sachsen  — zwischen Nähe und Distanz, Dresden 1997 (Dresdner Hefte; 50), S. 17-26.