Вікіпедыя

Аранжавая рэвалюцыя: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
clean up using AWB
Радок 1:
{{Населены пункт/Польшча
{{Рэвалюцыя
| Назва = Аранжавая рэвалюцыя = Гонядзь
|Статус = горад
| Выява = [[Файл:Stamp of Ukraine s635.jpg|250пкс]]
|Назва ў родным склоне = Гонядзі
| Подпіс = Аранжавая рэвалюцыя на паштовай марцы Украіны, 2006
|Назва на мове краіны = Goniądz
| Месца = {{сцягафікацыя|Украіна}}
|Герб = POL Goniądz COA.svg
| Дата = [[22 лістапада]] — [[26 снежня]] [[2004]]
|Сьцяг =
| Прычына = катэгарычнае нежаданне часткі ўкраінцаў бачыць [[Віктар Фёдаравіч Януковіч|Віктара Януковіча]] прэзідэнтам Украіны; падазрэнні, што парушэнні фатальна паўплывалі на вынікі выбараў
|Гімн =
| Мэта = прызнанне несапраўднымі афіцыйных вынікаў галасавання ў другім туры выбараў Прэзідэнта Украіны і правядзенне галасавання паўторна
|Дата заснаваньня =
| Вынік = пераабранне прэзідэнта краіны; да ўлады прыйшоў [[Віктар Юшчанка]]
|Першыя згадкі = 1547
| Кім_арганізавана = апазіцыйныя блокі Віктара Юшчанка і [[Юлія Цімашэнка|Юліі Цімашэнка]], пры ўдзеле [[Сацыялістычная партыя Украіны|Сацыялістычнай партыі Украіны]]
|Статус з =
| Рухаючыя_сілы = студэнты, малы і сярэдні бізнес, пенсіянеры, інтэлігенцыя
|Магдэбурскае права =
| Колькасць_маніфестантаў = за ўвесь перыяд рэвалюцыі ў мітынгах прынялі ўдзел некалькі мільёнаў чалавек
|Былая назва =
| Хто_душыў = прыхільнікі Віктара Януковіча
|Мясцовая назва Загінулыя = 0
|Ваяводзтва = [[Падляскае ваяводзтва|Падляскае]]
| Паранены = 0
|Павет = [[Монькаўскі павет|Монькаўскі]]
| Арыштаваны = Невядома. Мітынгі праводзіліся ў мірнай форме, і арыштаваных практычна не было
|Гміна = [[Гміна Гонядзь|Гонядзь]]
|Прэзыдэнт места =
|Пасада кіраўніка = Мэр
|Кіраўнік = Тадэвуш Кулікоўскі
|Плошча = 4.28
|Крыніца плошчы =
|Вышыня =
|Унутраны падзел =
|Колькасьць насельніцтва = 1954
|Год падліку колькасьці = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва =
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва =
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі =
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі =
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі =
|Этнічны склад насельніцтва =
|Год падліку этнічнага складу =
|Нацыянальны склад насельніцтва =
|Год падліку нацыянальнага складу =
|Колькасьць двароў =
|Год падліку колькасьці двароў =
|Паштовы індэкс = 19-110
|Тэлефонны код = +(48) 85
|Аўтамабільны нумарны знак = BMN
|TERYT =
|Выява = POL_Goniadz_1.jpg
|Апісаньне выявы = Меская царква
|Шырата градусаў = 53
|Шырата хвілінаў = 29
|Шырата сэкундаў = 21
|Даўгата градусаў = 22
|Даўгата хвілінаў = 44
|Даўгата сэкундаў = 16
|Пазыцыя подпісу на мапе =
|Водступ подпісу на мапе =
|Сайт = http://www.goniadz.pl/
}}
'''Гонядзь''' ({{мова-pl|Goniądz}}) — горад у [[Польшча|Польшчы]], уваходзіць у склад [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]], [[Монькаўскі павет]], сядзіба сельска-гарадзкой [[Гміна Гонядзь|гміны Гонядзь]]. Знаходзіцца на захадзе [[этнаграфічная тэрыторыя|этнаграфічнай тэрыторыі]] [[беларусы|беларусаў]]<ref name="Алег Трусаў">[http://baj.by/belkalehium/lekcyji/historyja/trusau_01.htm Як мяняліся межы Ў ХХ ст.] // [[Алег Трусаў]]</ref>. Разьмешчаны ў паўночна-заходняй частцы [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]], на ўскрайку [[Бобраўская катліна|Бобраўскай катліны]], у даліне ракі [[Бобра]]. Празь места праходзіць водны турыстычны шлях па рацэ [[Бобра]], які злучае [[Аўгустоўская раўніна|Аўгустоўскую раўніну]] і [[Елцкае паазер'е]] з [[Нараў|Наравам]]. Займае плошчу ў 4,28 км². Насельніцтва 1903 чалавекі (на 2005 год).
'''Аранжавая рэвалюцыя''' (''Майдан'', {{lang-uk|Помаранчева революція}}) — кампанія агульнанацыяльных пратэстаў, мітынгаў, пікетаў, страйкаў і іншых акцый грамадзянскага непадпарадкавання ва [[Украіна|Украіне]], арганізаваная і праведзеная прыхільнікамі [[Віктар Юшчанка|Віктара Юшчанкі]], асноўнага кандыдата ад апазіцыі на [[Выбары прэзідэнта ва Украіне, 2004|прэзідэнцкіх выбарах у лістападзе-снежні 2004 года]], пасля абвяшчэння Цэнтральнай выбарчай камісіяй папярэдніх вынікаў, згодна якіх перамог яго супернік — [[Віктар Януковіч]]. Акцыя пачалася [[22 лістапада]] [[2004]] года.
 
== Геральдыка ==
Асноўнай базай аб'яднанай апазіцыі сталі заходнія і цэнтральныя рэгіёны краіны, у той час як Віктара Януковіча падтрымаў усход і поўдзень Украіны. Грамадская думка заходніх краін была пераважна на баку ўкраінскай апазіцыі.
[[Файл:Honia.gif|60пкс|зьлева]]
Упершыню места атрымала ўласны герб [[15 лютага]] [[1547]] году паводле [[кульмскае права|кульмскага права]] дзякуючы [[Ваяводы полацкія|полацкаму ваяводу]] [[Станіслаў Давойна|Станіславу Давойне]] і яго жонцы [[Петранэла|Петранэле]]. На выяве гербу ў залатым полі чорны [[мядзьведзь]]<ref>[http://knihi.com/hierb/honia.html Беларуская Палічка] // А.Цітоў. Сімвалы незалежнасці. // Геральдыка беларускіх местаў. Менск, 1998.</ref>.
 
== Этымалёгія назвы ==
Асноўным вынікам рэвалюцыі было прызначэнне судом паўторнага другога туру прэзідэнцкіх выбараў (не прадугледжанага наўпрост заканадаўствам). У выніку кампрамісу, дасягнутага фракцыямі [[Вярхоўная Рада Украіны|Вярхоўнага Савета]], пасля прызначэння паўторнага другога туру выбараў былі прыняты змены да [[Канстытуцыя Украіны|Канстытуцыі]], якія атрымалі назву ''Канстытуцыйная рэформа''. Канстытуцыйная рэформа зменшыла паўнамоцтвы прэзідэнта, і, такім чынам, знізіла ўзровень значнасці спрэчных прэзідэнцкіх выбараў.
Назва места хутчэй за ўсё мае [[балты|балцкае паходжаньне]]. Нямецкія кронікі згадваюць пра даўнішнюю мяжу паміж балцкімі плямёнамі [[галінды|галіндаў]] і [[яцьвягі|яцьвягаў]] (судаваў). Мяжа паміж [[Галіндзія|Галіндзіяй]] і [[Судовія|Судовіяй]] праходзіла па рацэ [[Лык (рака)|Лык]] і далей па рацэ [[Бобра]]. Іншыя дасьледнікі зьвязваюць паходжаньне [[тапонім|тапоніма]] Гонядзь з балцкім племем [[голядзь]]<ref>[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/475 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich] // Tom II // strona 475.</ref>.
 
== Гісторыя ==
Па выніках галасавання ў паўторным другім туры выбараў перамогу атрымаў Віктар Юшчанка.
[[Файл:Goniadz cmentarz.jpg|міні|248пкс|Капліца на могілках у Гонядзі]]
[[Файл:Goniądz001xx.jpg|міні|248пкс|Гонядзь]]
[[Файл:Goniadz plaza.jpg|міні|248пкс|Бераг ракі Бобра ў Гонядзі]]
[[Файл:Goniadz plaza2.jpg|міні|248пкс|Гонядзь]]
* [[14 жніўня]] [[1358]] — першае пісьмовае згадваньне пра Гонядзь як места [[Выская зямля|Выскай зямлі]] [[Мазовія|Мазовіі]].
* [[2 сьнежня]] [[1382]] — [[мазавецкія князі|мазавецкі князь]] [[Земавіт IV]] з братам [[Януш I|Янушам I]] заклалі замак [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэну]] Вызна ў межах гонядзкага павета.
* [[30 сьнежня]] [[1401]] — [[Земавіт IV]] заклаў свайму брату [[Януш I|Янушу I]], князю чэрскаму, [[Выская зямля|Выскую зямлю]] разам з гонядзкім паветам.
* [[29 студзеня]] [[1402]] — [[Земавіт IV]] выкупіў ў [[Сьпіс вялікіх магістраў Тэўтонскага Ордэну|Вялікага магістра]] [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэну]] [[Выская зямля|Выскую зямлю]] з гонядзкім паветам.
* [[2 ліпеня]] [[1402]] — [[Сьпіс вялікіх магістраў Тэўтонскага Ордэну|вялікі магістар]] [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэну]] адмаўляе ў лісьце [[Януш I|Янушу I]] і [[Земавіт IV|Земавіту IV]] па факту перадачы [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікаму князю літоўскаму]] [[Вітаўт|Вітаўту]] гонядзкага павету ў выніку далучэньня яго да [[ВКЛ]].
* да [[1430]] — [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь літоўскі]] [[Вітаўт]] засноўвае і фундуе парафіяльны [[касьцёл]] Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, сьвятога Яна Хрысьціцеля і сьвятой Агнешкі.
* [[1501]]—[[1506]] — Гонядзь быў ва ўласнасьці [[Міхал Глінскі|Міхала Глінскага]], князя літоўскага, вайскавода і дзяржаўнага дзеяча, які вёў сваё паходжаньне ад [[татары|татараў]] [[ВКЛ]]. У [[1499]] стаў [[Маршалак вялікі літоўскі|маршалкам]] [[ВКЛ]] і дарадцам караля. У [[1506]] перамог [[крымскія татары|крымскіх татараў]] у [[Клецкая бітва|бітве пад Клецкам]]. Ён быў памылкова абвінавачаны сваімі апанэнтамі ў спробе ўзначаліць [[Вялікае Княства Літоўскае]], таму [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонтам I Старым]] быў пазбаўлены свайго тытула. Забіў інтрыгуючага супраць яго ваяводу [[Ян Заберазінскі|Яна Забярэзінскага]]. Ініцыяваў паўстаньне і перайшоў на бок [[Маскоўскае княства|Масквы]] ў [[1508]] годзе, у выпадку чаго страціў сваю маёмасьць у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].
* [[4 траўня]] [[1511]] — [[Ваяводы віленскія|віленскі ваявода]] [[Мікалай Радзівіл «Стары»|Мікалай Радзівіл]] пабудаваў у гонядзкім замку капліцу Тройцы, Маці Божай Марыі і Сьвятых.
* [[4 студзеня]] [[1515]] — [[Жыгімонт І Стары|Жыгімонт І]] перадае землі гонядзка-райгарадзкія [[Мікалай Радзівіл «Стары»|Мікалаю Радзівілу Старому]] ва ўласнасьць.
* [[23 красавіка]] [[1529]] — [[Жыгімонт І Стары|Жыгімонт І]] надарыў свайго сына [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] лясамі, сенажацямі і пусткамі, прылеглымі да гонядзкіх навакольляў.
* [[15 лютага]] [[1547]] — кіраўнік Гонядзі [[Ваяводы полацкія|полацкі ваявода]] [[Станіслаў Давойна]] з жонкай [[Петранэла|Петранэлай]] надалі месту [[кульмскае права]].
* [[1572]] — Гонядзь уваходзіць у стараства кнышынскае.
* [[1573]] — [[сойм]] зацьвердзіў права і свабоды места.
* [[28 траўня]] [[1621]]  — пажар у Гонядзі.
* [[7 сакавіка]] [[1667]] — [[сойм]] канстытуцыі стварае гарадзкую раду.
* [[1669]] — [[парафія]] Гонядзі ўваходзіць у склад аўгустоўскага дэканату.
* [[15 лютага]] [[1676]] — [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль польскі]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь літоўскі]] [[Ян Сабескі|Ян III Сабескі]] надаў войтаўства ў Гонядзі.
* [[1765]] — Гонядзь налічваў 243 будынкі і 1500 жыхароў.
* [[1775]] — распачата будоўля новага драўлянага касьцёла.
* [[8 верасьня]] [[1779]] — пажар у Гонядзі.
* [[24 чэрвеня]] [[1794]] — падчас [[Паўстаньне 1794 году|паўстаньня]] [[Тадэвуш Касьцюшка|Тадэвуша Касьцюшкі]] паўстанцкія аддзелы перамаглі ў бітве з [[Прускае каралеўства|прускімі]] войскамі пад [[Асавец (Польшча)|Асаўцом]] і [[Клімашэўніца]]й.
* [[1795]] — у выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|III падзелу]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] Гонядзь адыходзіць [[Прускае каралеўства|Прускаму каралеўству]]; прускія ўлады анулёўваюць абавязковы да таго часу прывілей «de non tolerandis Judaeis», што паспрыяла значнаму прытоку [[Габрэі|жыдоў]], галоўным чынам так званых літвакоў.
* [[1799]] — з прускага вопісу места вынікае, з 1373 жыхароў Гонядзі 498 чалавек складаюць [[Габрэі|жыды]].
* [[1807]]—[[1915]] — Гонядзь уваходзіць у склад [[Расейская імпэрыя|Расейскай Імпэрыі]].
* [[1860]] — [[парафія]] налічвала 5054 асобы.
* [[1864]] — будоўля капліцы сьвятога Фларыяна на ўзгорку, на месцы старых могілак шпіталя.
* [[1897]] — Гонядзь налічвае 3402 жыхары.
* [[Першая сусьветная вайна|I сусьветная вайна]] — з-за праходзячай па рацэ [[Бобра]] лініі фронту ў выніку ваенных дзеяньняў частка горада была разбураная.
* [[26 верасьня]] [[1921]] — пажар [[касьцёл]]у ў Гонядзі.
* [[15 верасьня]] [[1924]] — асьвячэньне новага [[касьцёл]]у ў Гонядзі, пабудаванага па праекце архітэктара Оскара Сасноўскага.
* [[верасень]] [[1939]] — падчас першай нямецкай акупацыі ў Гонядзі праходзяць дзеяньні антыгабрэйскага кірунку.
* [[1939]]—[[1941]] — [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|савецкая]] акупацыя.
* [[22 чэрвеня]] [[1941]] — [[Нацысцкая Нямеччына|Нямеччына]] напала на [[Савецкі Зьвяз]], савецкія ўлады пакінулі места, у выніку чаго горад застаўся без улады, і як наступства, прайшлі польскія акты рабаваньняў, пагромаў і самасудаў над жыдоўскім насельніцтвам места. У чэрвені — ліпень [[1941]] году нямецкія войскі закатавалі 116 жыхароў Гонядзі, у асноўным [[Габрэі|жыдоўскага]] паходжаньня.
* [[1941]]—[[1945]] — [[Нацысцкая Нямеччына|нямецкая]] акупацыя.
* [[10 жніўня]] [[1944]] — немцы падарвалі дзьве вежы і частку сьцен [[касьцёл]]у, горад разбураны на 80% з-за праходзячай па рацэ [[Бобра]] лініі фронта, паміж [[Нацысцкая Нямеччына|Нацысцкай Нямеччынай]] і [[Савецкі Зьвяз|Савецкім Зьвязам]].
* [[20 верасьня]] [[1944]] — Гонядзь быў перададзены [[Польшча|Польшчы]], якая ў рамках абмену насельніцтвам з [[Савецкі Зьвяз|СССР]] пачала праводзіць [[палітыка гвалтоўнага высяленьня|палітыку гвалтоўнага высяленьня]] [[беларусы|беларусаў]] і [[украінцы|ўкраінцаў]]<ref name="Спадчына">[http://spadchyna.org/index.php?view=details&id=1445%3A%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%9E+%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D1%8B&option=com_eventlist&Itemid=454 Перадаў Польшчы] // [[Спадчына]]</ref>.
* [[12 студзеня]] [[1945]] — [[Савецкі Зьвяз|савецкія войскі]] ўваходзяць у Гонядзь.
* [[1945]]—[[1989]] — пэрыяд [[Польская Народная Рэспубліка|Польскай Народнай Рэспублікі]] ў жыцьці места.
* [[1955]] — рэканструкцыя [[касьцёл]]у завершаная.
* [[30 сьнежня]] [[1995]] — насельніцтва складае 1907 жыхароў.
 
== Архітэктура ==
Змена кіруючай эліты Украіны, што адбылася ў выніку «Аранжавай рэвалюцыі», і звязаная з гэтым радыкальная пераарыентацыя ўнутранага і знешнепалітычнага курсу краіны далі падставу шматлікім назіральнікам казаць аб чарзе «каляровых» рэвалюцыяў, якая пачалася са змены ўлады ў [[Сербія|Сербіі]] і працягнулася ў [[Грузія|Грузіі]], [[Украіна|Украіне]] і [[Кыргызстан]]е, спрабаваць знайсці аналогіі паміж імі і вызначыць тыя дзяржавы, у якіх магчымы паўтор «каляровых» рэвалюцыяў. Са свайго боку, улады краін, якія называліся як патэнцыйныя аб'екты скарыстання «рэвалюцыйнага досведу», пачалі пэўныя контрзахады для недапушчэння гэтага (у тым ліку і [[Беларусь]]).
* Капліца Сьв. Фларыяна
* Касьцёл Сьв. Агнэсы
* Габрэйскія могілкі
* Старыя каталіцкія могілкі
 
== Глядзіце таксама ==
Галоўным лозунгам рэвалюцыі стала выслоўе «Разом нас багато, Нас не подолати!» ({{lang-be|Разам нас багата, Нас не пераадолець!}})
* [[Падляскае ваяводзтва]]
* [[Ліцьвіны]]
* [[Галінды]]
* [[Яцьвягі]]
* [[Мазуры]]
* [[Вялікае Княства Літоўскае]]
 
== Гл. таксамаКрыніцы ==
{{Крыніцы}}
* [[Еўрамайдан]]
* [[Прэзідэнцкія выбары ва Украіне, 2004]]
* [[Палітычны крызіс ва Украіне, 2004]]
* [[Дзень свабоды, Украіна]]
* [[Каляровая рэвалюцыя]]
 
== Вонкавыя спасылкі ==
== Спасылкі ==
{{Commons}}
{{commons|Category:Orange Revolution|выгляд=міні}}
* [http://radzima.org/be/miesca/gonyadzy.html г. Гонядзь] на [[Radzima.org]]
* [http://www.theorangerevolution.com/ Фотаархіў Аранжавай рэвалюцыі] {{ref-en}}
 
{{Монькаўскі павет}}
{{Стаб|Гісторыя}}
{{Падляскае ваяводзтва}}
{{Каляровыя рэвалюцыі|колер=Украіна}}
{{Віктар Януковіч}}
{{Гісторыя Украіны}}
{{Украіна ў тэмах}}
 
[[Катэгорыя:ГісторыяГонядзь| Украіны]]
[[Катэгорыя:Палітыка Украіны]]
[[Катэгорыя:Акцыі пратэсту ва Украіне]]
[[Катэгорыя:Падзеі 22 лістапада|2004]]
[[Катэгорыя:Лістапад 2004 года|22]]
[[Катэгорыя:2004 год ва Украіне]]
[[Катэгорыя:Рэвалюцыі XXI стагоддзя]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Аранжавая_рэвалюцыя"