Чыгуначны транспарт: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
бібліяінфармацыя moved to Wikidata
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
[[Image:Tren a las nubes cruzando Viaducto la Polvorilla.jpg|250px|thumb|right|Чыгуначны транспарт на [[Аргенціна]]]]
 
'''Чыгу́начны тра́нспарт''', '''чыгу́нка''' — наземнышляхі тыпзносін рэйкавагачыгуначнага транспартатранспарту.
 
Чыгункі уключаюць: рэйкавыя чыгункі са штучнымі збудаваннямі (масты, эстакады, тунелі), прыпыначныя пункты і вузлы з эксплуатацыйнымі збудаваннямі (вакзалы, дэпо, майстэрні), сродкамі энергазабеспячэння (кантактныя сеткі і цягавыя падстанцыі электрыфікаваных участкаў чыгунак), аўтаматыкі і тэлемеханікі (сігналізацыі, цэнтралізацыі і блакіроўкі) і інш. Адрозніваюць чыгункі агульнага карыстання і прамысловага транспарту (пад'язныя пуці прамысловых прадпрыемстваў, лесавозныя, руднічныя, заводскія і інш.), гарадскія (трамвай, метро). Бываюць шырокакалейныя (1520 мм, 1435 мм, 1676 мм), вузкакалейныя (1000, 914, 891, 672 мм і інш). Чыгуначны транспарт мае электрычную, дызельную (цеплавозную), турбінную і паравую цягу.
Два галоўныя складнікі чыгуначнага транспарта — гэта матэрыяльная (чыгуначны пуць і штучныя збудаванні, цягавы і нецягавы рухомы склад, прылады СЦБ, кантактная сетка і г.д.) і эксплуатацыйная (дыспетчарскае кіраўніцтва (на ўзроўнях ад дзяжурнага па станцыі да старэйшага дарожнага дыспетчара), распрацоўка аптымальных прыёмаў кіравання перавозкавым працэсам).
 
Уласна слова "чыгунка" пазначае чыгуначную інфраструктуру, г.зн. чыгуначны шлях і сігналізацыю.
 
== Гісторыя чыгунак ==
[[Image:2TE10U-0446.jpg|400px|thumb|right|Цягнік з [[Цеплавоз 2ТЭ10|цеплавозам 2ТЭ10У]]]]
{{асноўны артыкул|Гісторыя чыгунак}}
Чыгункі пачалі з'яўляцца напачатку XIX стагоддзя ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], [[Бельгія|Бельгіі]] і [[Францыя|Францыі]]. Да канца ХХ ст даўжыня чыгунак свету дасягнула 1,3 млн. км.
 
== Чыгуначны пуць ==