Тыгр: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
др арфаграфія, стылявыя змены
Радок 30:
 
== Апісанне ==
Двума асноўнымі і самымі буйнымі падвідамі тыгра з'яўляюцца індыйскі (бенгальскі) і амурскі (сібірскі) — маса самцоў складае 180—275 кг, але ў асобных выпадках маса можа перавышаць 300 кг. Даўжыня цела тыгра без хваста ў залежнасці ад падвідападвіду вагаецца ад 1,4 да 2,8 м, хваста ад 60 да 110 см. Вышыня ў карку да 1,15 м. Звычайны дарослы самец у прыродзе важыць у сярэднім 200—240 кг (бенгальскі каля 220 кг, амурскі каля 225 кг, бенгальскі ў паўночнай Індыі і Непале каля 240 кг) пры даўжыні цела 2,9 — 3 м разам з хвастом і ў карку 95 — 102 см. Маса самак складае 100—180 кг, у асобных выпадках да 200 кг. Сярэдняя — 130—150 кг пры даўжыні цела карацей чым у самца на 30 — 45 см.
[[Файл:Sib-007.gif|left|thumb|140px|[[Амурскі тыгр]] у параўнанні з чалавекам ростам 183 см.]]
[[Файл:Ben-007.gif|left|thumb|140px| [[Паўднёва-кітайскі тыгр]] у параўнанні з чалавекам ростам 183 см.]]
Самкі ў сярэднім меньшменш за самцоў, прадстаўнікі паўночных відаў тыграў буйнейшыя за паўднёвых.
 
== Распаўсюджанне ==
Тыгр — [[від, біялогія|від]] выключна азіяцкі. Яшчэ некалькі стагоддзяў назад вобласць яго рассялення дасягала [[Казахстан]]а і Паўночнага [[Іран]]а. Цяпер на большай частцы ранейшага арэала тыгры знішчаныя; найбольшыя папуляцыі захаваліся ў [[Індыя|Індыі]] і Індакітаі. У межах Расіі невялікая папуляцыя тыграў маецца толькі на Далёкім Усходзе, у [[Прыморскі край|Прыморскім краі]]. Сёння сустрэць тыгра у якой натуральным асяроддзі жыцця - — вялікая рэдкасць.
 
Агульнае пагалоўе відавіду ў прыродзе ацэньваеццаацэньваюць ўу 4000 - 6 5006500 асобін.
 
== Экалогія ==
Тыгры засяляюць розныя месцапражыванні, уключаючы [[мангравыя балоты]] і [[бамбукавыя]] гушчары ў [[Тропікі|тропіках]], густыя лясы ў больш прахалодных абласцях, голыя камяністыя [[Сопка|сопкі]] і [[Тайга|тайгу]] на поўначы. У гарах яны падымаюцца вышэй за 3000  м над [[Узровень мора|узроўнем мора]]. У залежнасці ад дастатку мясцовай фаўны, індывідуальная паляўнічая тэрыторыя аднаго дарослага тыгра займае ад 200 да 3000 км2.
 
Здабычай тыгру служаць капытныя (дзікі, алені, казулі) і шматлікія іншыя жывёлы, уключаючы [[малпы|малпаў]], [[чарапахі|чарапах]], неядавітых [[змеі|змей]], рыбу, крабаў, [[жабы|жаб]] і [[насякомыя|насякомых]].
 
== Размнажэнне ==
Калі не лічыць [[Шлюбны сезон|шлюбнага сезону]] і перыяду догляду маці за патомствам, тыгры вядуць адзіночны спосаб жыцця. Спарванне адбываецца без асабістай сезоннасці, але часцей за ўсё зімою. [[Цяжарнасць]] доўчыжжапрацягваецца 102-106102—106 дзён. Тыгрыца народжваенараджае, як правілазвычайна, раз уна 2 гады. У адным кодле звычайна па 2-4 тыграня. Дзіцяняты жывуць з маці першыя 2-3 годагады. Палавая сталасць надыходзіць у 3-4 гады ў самак і ў 4-5 гадоў у самцоў, хаця ў [[Заалагічны парк|заапарках]] дапушчаюцьдапускаюць да размнажэння і двухгадовых. За ўсё сваё жыццё самка прыносіць 10 — -20 тыгранят, з якіх выжывае меншая частка. [[Працягласць жыцця|Пражыць]] тыгр можа да 26 гадоў.
 
== Лад жыцця ==
Тыгры вядуць лад жыцця адзінотакадзіночак, яны прытрімліваюццатрымаюцца пэўнай тэрыторыі лесалесу, якую пільна ахоўваюць ад тыграў-суседзяў. Гэта актыўныя драпежнікі, якія грэбуюцьне есціядуць трупы. Тыгр аддае перавагу свежаму мясу і палюе звычайна на капытнагакапытных сярэдняга памеру - — [[Алені|аленяў]], [[Казулі|казуль]], [[Дзікі|дзікоў]]. ГалоўнымГалоўны ворагамвораг тыгра з'яўляецца — голад. Кожная асобіна патрабуе вялікіх паляўнічых угоддзяў. Многія тыгры гінуць з-за недахопу ежы ці з-за вострай канкурэнцыі за паляўнічыя ўчасткі. Звычайна тыгры пазбягаюць людным месцаў і не вабяццаспакушаюцца лёгкай здабычай накшталт свойскай скаціны. І толькі там, дзе людзі выцясняюць тыграў з іх тэрыторыі, апошнія могуць нападаць на [[Буйвалы|буйвалаў]], нават [[Каза свойская|коз]] і [[Сабака свойскі|сабак]] у будках.
 
== Тыгры-людаеды ==
Параненыя і старыя звяры, няздольныя паляваць на хуткіх аленяў, могуць зрабіцца людаедамі. У мінулыя стагоддзі, калі колькасць тыграў была вялікай, у [[Індыя|Індыі]] выпадкі людаедства фіксавалісяфіксавалі нярэдка. Сёння толькі каля 3 тыграў з 1000 з'яўляюцца людаедамі.
 
== Тыгр у культуры ==
У міфаэпічных уяўленнях жыхароў [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]] і [[Індакітай|Індакітая]] тыгр часта выступае як цар звяроў і гаспадар лесу. У [[Паўднёва-Усходняя Азія|Паўднёва-Усходняй Азіі]] вядомы як дух гор і пячор. У КітаеКітаі тыгр ушаноўваўсяшанаваўсяся не толькі як цар звяроў, але і як страх [[Дэман|дэманаў]] (у прыватнасці тых, якія прыносілі хваробы). Вялікія чараўнікі, якія застрашалізастрашвалі дэманаў, часта малявалісявыяўляліся седзячысядзячымі на тыгры. Каракалпакскія жанчыны лічылі, што пазбаўленне ад няплоднасцібясплоднасці можа быць дасягнута смакаваннем кавалачка мяса тыгра, ушаноўваннем яго слядоў, скаканнем праз яго скуру. [[Узбекістан|Узбекскія]] жанчыны атачаліакружалі асабістай пашанай паляўнічага, штоякі забіў тыгра.
 
У міфалогіях распаўсюджаны вобраз тыгра-пярэваратня. Ад шлюбу чалавечай жанчыны з тыграм вядуць свой пачатакрадавод многія плямёны. "«Тыгрыныя"» назвы некаторых індыйскіх народаў, эпітэты кшталтуўзору "«чалавек-тыгр"» дазваляюць гаварыцьказаць абпра старажытнымстаражытнае ушанаванніўшанаванне тыгра як [[Татэмізм|татэмнай]] жывёлы. У [[Кітай|КІтаіКітаі]] вобраз белага тыгра суадносіўся з захадам, восенню і зямной стыхіяй, часам з тыграм суадносіўся пэўны месяц года. У [[Хрысціянства|хрысціянстве]] тыгр разглядваўся як эмблема [[Хрыстос|Хрыста]]. Тыгр у бамбукавым гаі сімвалізуе ў [[Японія|японскай]] традыцыі чалавецтва, апантанае злом.
 
== Падвіды ==
[[Выява:Siberischer tiger de edit02.jpg|220px|thumb|left|Сібірскі тыгр (''Panthera tigris altaica'')]]
АдрозніваюцьВылучаюць дзевяць падвідаў тыграў, тры з якіх ужо вымерлі:
 
* '''[[Сібірскі тыгр]], Амурскі альбо Усурыйскі тыгр''' (''Panthera tigris altaica'')
Радок 73:
* {{вымер}}'''[[Каспійскі тыгр]], Персідскі тыгр''', '''Туранскі тыгр''' (''Panthera tigris virgata'')
 
== Спасылкі ==
* [http://www.animalsglobe.ru/tigr/ Энцыклапедыя жывёл. Тыгр (русск)]
* [http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/biologiya/TIGR.html Энцыклапедыя Кругасвет. Тыгр (русск)]